Lonely, isolated, self-excluded? What is the reason for the absence of male seniors in cultural institutions?

• Authors: Krzysztof Stachura

Title variants

PL

Osamotnieni, wyizolowani, autowykluczeni? Z czego wynika nieobecność mężczyzn seniorów w instytucjach kultury?

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie uwarunkowań ograniczonej obecności mężczyzn seniorów w instytucjach kultury w Polsce. W tekście scharakteryzowane zostały kontekst podejmowania przez starszych mężczyzn instytucjonalnej aktywności kulturalnej oraz główne powody, dla których ich skala uczestnictwa w kulturze jest niska. Zasadniczymi czynnikami, które różnicują charakter partycypacji kulturalnej, jest płeć kulturowa oraz wynikające z niej wzorce zachowań i indywidualne strategie adaptacyjne. Wątki te analizowane są w kontekście barier i problemów, jakich doświadczają mężczyźni seniorzy, a także ryzyk związanych z wykluczeniem społecznym w obrębie tej grupy.

EN

The aim of this article is to present the determinants of the limited presence of senior men in cultural institutions in Poland. The text characterises the context in which older men undertake institutional cultural activity and identifies the main reasons why the scale of their cultural participation is low. The fundamental factors that differentiate the nature of cultural participation are gender, the resulting behavioural patterns and individual adaptation strategies. These themes are analysed in the context of the barriers and problems experienced by male seniors, and the risks of social exclusion within this group are highlighted.

Keywords

PL

mężczyźni seniorzy; płeć kulturowa; instytucje kultury; uczestnictwo w kulturze; wykluczenie społeczne

EN

male seniors; gender; cultural institutions; cultural participation; social exclusion

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2023
• Issue: 85
• Pages: 77-94

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Stachura

• Zakład Antropologii Społecznej

• https://orcid.org/0000000302483563

References

• Allain K.A., Marshall B.L. (2020), “It used to be called an old man’s game”: Masculinity, ageing embodiment and senior curling participation, “International Journal of Ageing and Later Life”, no. 14(2), pp. 9–33, https://doi.org/10.3384/ijal.1652-8670.19447
• Australian Bureau of Statistics (2019), Participation in Selected Cultural Activities, https://www.abs.gov.au/statistics/people/people-and-communities/participation-selected-cultural-activities/latest-release (accessed: 5.10.2022).
• Bachórz A., Ciechorska-Kulesza K., Czarnecki S., Grabowska M., Knera J., Michałowski L., Stachura K., Szultka S., Obracht-Prondzyński C., Zbieranek P. (2014), Punkty styczne: między kulturą a praktyką (nie)uczestnictwa, Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk.
• Bachórz A., Stachura K. (2014), Socjologia kultury w obliczu “poszerzenia”. W poszukiwaniu języka opisującego kulturę w transformacji, “Kultura Współczesna”, no. 3(83), pp. 16–26.
• Bachórz A., Obracht-Prondzyński C., Stachura K., Zbieranek P. (2019), Gra w kulturę. Przemiany pola kultury w erze poszerzenia, Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk.
• Bernardo L.D., Carvalho C.R.D. (2020), The role of cultural engagement for older adults: an integrative review of scientific literature, “Revista Brasileira de Geriatria e Gerontologia”, no. 23(6), https://doi.org/10.1590/1981-22562020023.190141
• Bojanowska E. (2014), Activities and lifestyles of elderly people, [in:] S. Grotowska, I. Taranowicz (eds.), Understanding Ageing in Contemorary Poland: Social and Cultural Perspectives, Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, pp. 167–178.
• Bredland E., Söderström S., Vik K. (2018), Challenges and motivators to physical activity faced by retired men when ageing: a qualitative study, “BMC Public Health”, no. 18, p. 627, https://doi.org/10.1186/s12889-018-5517-3
• Burn S.M., Ward A.Z. (2005), Men’s Conformity to Traditional Masculinity and Relationship Satisfaction, “Psychology of Men & Masculinity”, no. 6(4), pp. 254–263, https://doi.org/10.1037/1524-9220.6.4.254
• Centre for Cultural Value (2022), Research digest: Older people – culture, community, connection, https://www.culturehive.co.uk/wp-content/uploads/2022/03/Research-digest-older-people-v1.pdf (accessed: 5.10.2022).
• Chacur K., Serrat R., Villar F. (2022), Older adults’ participation in artistic activities: a scoping review, “European Journal of Ageing”, no. 19, pp. 931–944, https://doi.org/10.1007/s10433-022-00708-z
• Christin A. (2012), Gender and highbrow cultural participation in the United States, “Poetics”, no. 40(5), pp. 423–443, https://doi.org/10.1016/j.poetic.2012.07.003
• Connell R. (2005), Masculinities, University of California Press, Oakland.
• Culture Track (2022), Untapped Opportunity: Older Americans & the Arts, https://s28475.pcdn.co/wp-content/uploads/2022/06/CCTTUntappedOpportunity.pdf (accessed: 5.10.2022).
• Czarnecki S., Dzierżanowski M., Grabowska M., Knera J., Michałowski L., Obracht-Prondzyński C., Stachura K., Szultka S., Zbieranek P. (2012), Poszerzenie pola kultury. Diagnoza potencjału sektora kultury w Gdańsku, Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk.
• Czekanowski P. (2012), Społeczne aspekty starzenia się ludności w Polsce. Perspektywa socjologii starości, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• DiBello J., Murphy L., Palacios I. (2020), Social Integration and Community Health Participation of Elderly Men in Peri-Urban Ecuador, “Annals of Global Health”, no. 86(1), pp. 1–10, https://doi.org/10.5334/aogh.3020
• Domański H., Przybysz D., Wyrzykowska K.M., Zawadzka K. (2021), Dystynkcje muzyczne. Stratyfikacja społeczna i gusty muzyczne Polaków, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Drozdowski R., Fatyga B., Filiciak M., Krajewski M., Szlendak T. (2014), Praktyki kulturalne Polaków, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Fancourt D., Steptoe A. (2019), Cultural engagement and mental health: Does socio-economic status explain the association?, “Social Science & Medicine”, no. 236, https://doi:10.1016/j.socscimed.2019.112425
• Fatyga B. (2014), Praktyki kulturalne, [in:] R. Drozdowski, B. Fatyga, M. Filiciak, M. Krajewski, T. Szlendak (eds.), Praktyki kulturalne Polaków, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, pp. 19–26.
• Gallistl V. (2021), Cultural Exclusion in Old-Age: A Social Exclusion Perspective on Cultural Practice in Later Life, [in:] K. Walsh, T. Scharf, S. Van Regenmortel, A. Wanka (eds.), Social Exclusion in Later Life. International Perspectives on Aging, vol. 28, Springer, Cham, https://doi.org/10.1007/978-3-030-51406-8_20
• Goulding A. (2018), The Role of Cultural Engagement in Older People’s Lives, “Cultural Sociology”, no. 12(4), pp. 518–539, https://doi.org/10.1177/1749975518754461
• GUS (2020a), Jakość życia osób starszych w Polsce, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• GUS (2020b), Uczestnictwo ludności w kulturze w 2019 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa–Kraków.
• GUS (2021), Sytuacja osób starszych w Polsce w 2020 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa–Białystok.
• Janke M., Davey A., Kleiber D. (2006), Modeling Change in Older Adults’ Leisure Activities, “Leisure Sciences”, no. 28(3), pp. 285–303, https://doi.org/10.1080/01490400600598145
• Keaney E., Oskala A. (2007), The Golden Age of the Arts? Taking Part Survey Findings on Older People and the Arts, “Cultural Trends”, no. 16(4), pp. 323–355, https://doi.org/10.1080/09548960701692696
• Kiedrzyńska-Tui A. (2015), Seniorzy ocenią kulturę w mieście, https://publica.pl/teksty/seniorzyo-kulturze-w-miescie-52914.html (accessed: 5.10.2022).
• Kisiel P. (2017), Zmiany w polu kultury. Dynamika współczesnych form uczestnictwa w kulturze, [w:] C. Obracht-Prondzyński, P. Zbieranek (eds.), Pomorskie poszerzenie pola kultury.
• Dylematy – konteksty – działania, Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk, pp. 45–59.
• Kluczyńska U. (2011), Czas wolny starszych mężczyzn, [in:] J. Mucha, Ł. Krzyżowski (eds.), Ku socjologii starości. Starzenie się w biegu jednostki życia, Wydawnictwa AGH, Kraków, pp. 83–104.
• Komorowska Z., Perchuć M., Starzyk K., Stokłuska E. (2014), Jak usłyszeć głos seniora? Praktyczny przewodnik po partycypacji obywatelskiej osób starszych, Fundacja Pracownia Badań i Innowacji Społecznych “Stocznia”, Warszawa.
• Kramkowska E. (2014), Aktywność seniorów, [in:] K. Sztop-Rutkowska (ed.), Seniorzy partycypują, Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych “SocLab”, Białystok, pp. 46–62.
• Lagaert S., Roose H. (2018), Gender and highbrow cultural participation in Europe: The effect of societal gender equality and development, “International Journal of Comparative Sociology”, no. 59(1), pp. 44–68, https://doi.org/10.1177/0020715217753271
• Landsberg P., Poprawski M., Kieliszewski P., Mękarski M., Gojlik A., Kuchta J., Brodniewicz M. (2012), Po co seniorom kultura? Badania kulturalnych aktywności osób starszych, Poznań, https://www.nck.pl/upload/attachments/302557/po_co_seniorom_kultura_raport.pdf (accessed: 5.10.2022).
• Lee C.-W., Lin L.-C., Hung H.-C. (2021), Art and Cultural Participation and Life Satisfaction in Adults: The Role of Physical Health, Mental Health, and Interpersonal Relationships, “Frontiers in Public Health”, no. 8, pp. 582342, https://doi.org/10.3389/fpubh.2020.582342
• Lee J.H., Lee J.H., Park S.H. (2014), Leisure Activity Participation as Predictor of Quality of Life in Korean Urban-dwelling Elderly, “Occupational Therapy International”, no. 21(3), pp. 124–132, https://doi.org/10.1002/oti.1371
• Lewicki M., Filiciak M. (2017), Wynalezienie poszerzonego pola kultury, “Kultura i Rozwój”, no. 1(2), pp. 7–31, https://doi.org/10.7366/KIR.2017.1.2.01
• Lis B., Popławska M. (eds.) (2020), Seniorzy zależni. Użyteczne rozwiązania dla kadr kultury, Centrum Kultury Zamek, Poznań.
• Luty-Michalak M. (2017), Siła więzi rodzinnych osób starszych, “Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, no. 18(1), pp. 41–49.
• Magala S. (2013), Po co seniorom kultura?, “Studia Kulturoznawcze”, no. 2(4), pp. 25–34.
• Mękarski M. (2013), Jak nas widzą? Jak widzimy siebie? Aktywni seniorzy o sobie i swoim wizerunku, “Studia Kulturoznawcze”, no. 2(4), pp. 131–148.
• Mustonen P., Lindblom T. (2017), Cultural participation and cultural preferences in Helsinki, “Helsinki Quarterly”, no. 1, pp. 82–97.
• Myrczik E., Heikkilä R., Kristensen N.N., Purhonen S. (2022), Missing out on culture–or not: Danes and Finns’ cultural participation, the pandemic, and cultural policy measures, “Nordisk Kulturpolitisk Tidsskrift”, no. 25(2), pp. 1–24.
• Nurmi M.A., Mackenzie C.S., Roger K., Reynolds K., Urquhart J. (2018), Older men’s perceptions of the need for and access to male-focused community programmes such as Men’s Sheds, “Aging & Society”, no. 38, pp. 794–816.
• Płachecki T. (ed.) (2018), Relacje i różnice. Uczestnictwo warszawiaków i warszawianek w kulturze, Teatr Scena Prezentacje, Warszawa.
• Ratzenböck B., Pirker F., Haring N., Maierhofer R. (2022), Aging masculinities in Austria: Social realities and cultural representations, “Journal of Aging Studies”, no. 63, https://doi.org/10.1016/j.jaging.2022.101035
• Różański T. (2020), Samotność i osamotnienie osób starszych jako problem społeczny i edukacyjny, “Roczniki Pedagogiczne”, vol. 12(48), no. 4, pp. 75–90, https://doi.org/10.18290/rped20124-6
• Scottish Household Survey. 2020 Telephone Survey. Culture and Heritage Report. An Experimental Statistics Publication for Scotland (2022), The Scottish Government, Edinburgh, https://www.gov.scot/binaries/content/documents/govscot/publications/statistics/2022/02/scottish-household-survey-2020-telephone-survey-culture-heritage-report/documents/scottish-household-survey-2020-telephone-survey-culture-heritage-report/scottish-householdsurvey-2020-telephone-survey-culture-heritage-report/govscot%3Adocument/scottish-householdsurvey-2020-telephone-survey-culture-heritage-report.pdf (accessed: 5.10.2022).
• SeniorHub. Instytut Polityki Senioralnej (2021), Jakość życia osób starszych w Polsce w pierwszym roku pandemii COVID-19. Raport z badania, https://seniorhub.pl/wp-content/uploads/2021/05/raport-jakosc-zycia-osob-starszych-09.pdf (accessed: 5.10.2022).
• Słowińska S. (2014), O “gettoizacji” aktywności kulturalnej seniorów, “Rocznik Andragogiczny”, no. 21, pp. 271–282.
• Słowińska S. (2019), Aktywność kulturalna osób starszych. Pomiędzy autotelicznością a instrumentalnością, “Dyskursy Młodych Andragogów”, no. 20, pp. 383–396, https://doi.org/10.34768/dma.vi20.33
• Słowińska S. (2021), Aktywność kulturalna i edukacyjna starszych mężczyzn – obszar nierozpoznany?, “Dyskursy Młodych Andragogów”, no. 22, pp. 61–83, https://doi.org/10.34768/dma.vi22.621
• Stickley T., Paul K., Crosbie B., Watson M., Souter G. (2015), Dancing for life: an evaluation of a UK rural dance programme, “International Journal of Health Promotion and Education”, no. 53(2), pp. 68–75, https://doi.org/10.1080/14635240.2014.942438
• Szlendak T. (2010), Aktywność kulturalna, [in:] W.J. Burszta, M. Duchowski, B. Fatyga, A. Hupa, P. Majewski, J. Nowicki, M. Pęczak, E.A. Sekuła, T. Szlendak, Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, pp. 112–143.
• Szlendak T., Goszczyński W., Krajewska K. (2019), Praktyki pozametropolitalne: uczestnictwo w kulturze w małym i średnim mieście, “Studia Socjologiczne”, no. 2(233), pp. 61–98, https://doi.org/10.24425/sts.2019.126140
• Szukalski P. (2013), Ludzie bardzo starzy we współczesnej Polsce, “Przegląd Socjologiczny”, no. 62(2), pp. 33–54.
• Świderska M. (2015), Obawy związane ze starością, “Pedagogika Rodziny”, no. 5/3, pp. 137–150.
• Thompson E.H., Whearty P.M. (2004), Older Men’s Social Participation: The Importance of Masculinity Ideology, “The Journal of Men’s Studies”, no. 13(1), pp. 5–24, https://doi.org/10.3149/jms.1301.5
• Toepoel V. (2011), Cultural participation of older adults: Investigating the contribution of lowbrow and highbrow activities to social integration and satisfaction with life, “International Journal of Disability and Human Development”, no. 10(2), pp. 123–129.
• Watts E. (2015), A Handbook for Cultural Engagement with Older Men, Baring Foundation, Manchester.
• Wieczorkowska M. (2017), Role społeczne współczesnych polskich seniorów w świetle wyników badań, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, no. 61, pp. 77–97, http://dx.doi.org/10.18778/0208-600X.61.05
• Woderska N. (2020), Starość czy starości, [in:] B. Lis, M. Popławska (eds.), Seniorzy zależni. Użyteczne rozwiązania dla kadr kultury, Centrum Kultury Zamek, Poznań, pp. 20–24.
• Woolrych R., Sixsmith J., Fisher J., Makita M., Lawthom R., Murray M. (2021), Constructing and negotiating social participation in old age: Experiences of older adults living in urban environments in the United Kingdom, “Ageing and Society”, no. 41(6), pp. 1398–1420, https://doi.org/10.1017/S0144686X19001569
• Zasacka Z., Chymkowski R. (2022), Stan czytelnictwa książek w Polsce w drugim roku pandemii (2021–2022), Biblioteka Narodowa, Warszawa.
• Zawartka M. (2018), Seniorzy i polityka senioralna w polityce publicznej, “Studia Politicae Universitatis Silesiensis”, no. 22, pp. 49–57.
• Zbieranek P. (2021), Demokratyczna kultura. Proces formułowania polityk publicznych w zakresie kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.85.05

Biblioteka Nauki

20679231