Poziom wiedzy finansowej wśród osób podatnych na ubóstwo – aspekty metodyczne i wyniki badań własnych

• Authors: Tomasz Potocki

Title variants

Poziom wiedzy finansowej wśród osób podatnych na ubóstwo – aspekty metodyczne i wyniki badań własnych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jednym ze sposobów zmniejszania poziomu podatności na ubóstwo i marginalizację społeczną jest podnoszenie poziom wiedzy finansowej wśród najbardziej zagrożonych gospodarstw domowych. Jednakże aby to zrobić, należy w pierwszej kolejności dysponować poprawnym narzędziem pomiaru, dopasowanym szczególnie do możliwości intelektualnych osób podatnych na ubóstwo i marginalizację społeczną. Niestety, tego typu opracowań w literaturze brakuje. W obliczu wskazanych powyżej ograniczeń, w opinii autora należy budować testy wiedzy finansowej wśród osób podatnych na niski jej poziom w sposób ewolucyjny, czyli taki, który uwzględnia wiedzę z podstaw arytmetyki, statystyki, rachunku prawdopodobieństwa, a dopiero w drugiej kolejności samej wiedzy finansowej. Autor wyraża przekonanie, że znaczenie wiedzy z zakresu ryzyka jest dużo bardziej istotne i uniwersalne aniżeli samej wiedzy finansowej. Stąd na potrzeby niniejszego artykułu autor pozytywnie zweryfikował tezę badawczą: „Wiedza z zakresu ryzyka jest skutecznym predykatorem wiedzy finansowej wśród osób szczególnie podatnych na jej niski poziom (m.in. egzogenicznie i/lub endogenicznie ubogich)”. Artykuł wpisuje się w nurt badań poświęconych finansom osobistym, czyli tzw. nowej ekonomii rodziny, szczególnie w nurt badań poświęconych decyzjom finansowym w obliczu ubóstwa i mikroekonomicznym koncepcjom analizy ubóstwa. Artykuł ten ma charakter metodyczny i badawczy. Struktura artykułu jest podporządkowana celom badawczym.

EN

One of the methods which help to decrease the level of vulnerability to poverty and social exclusion is the raise the level of financial literacy among poor households. However, to do this effectively one needs to possess the reliable measurement tool, particularly adopted to intellectual capacities of the poor. Unfortunately there is a lack of such tests available in scientific literature. In the light of the current constraints, in author’s opinion, one needs to construct financial literacy test dedicated to poor using evolutionary approach. That is, the ones which not only tests financial literacy but also numeracy, statistical and risk literacy. In authors opinion, the statistical and risk literacy is much more important and more universal then financial literacy. To prove that point author positively verify following thesis “Risk literacy is effective predictor of financial literacy level, especially among poor and vulnerable to poverty population (exogenously and endogenously)”. The author’s study contribute to dynamically developing, interdisciplinary field of research devoted to household finance, especially to financial decisions under poverty and microeconomics of poverty. The structure of the article support formulated goals. The research method was applied to answer the research questions.

Keywords

PL

wiedza finansowa; ubóstwo; decyzje finansowe; świadomość finansowa; wykluczenie finansowe; edukacja finansowa; finanse gospodarstw domowych; wiedza finansowa; ubóstwo; decyzje finansowe; świadomość finansowa; wykluczenie finansowe; edukacja finansowa; finanse gospodarstw domowych

EN

Financial literacy; poverty; financial decisions; financial capabilities; social exclusion; financial education; household finance

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Year: 2016
• Volume: 6
• Issue: 326

Dates

published

2017-05-22

Contributors

author

Tomasz Potocki

• University of Rzeszów, Faculty of Economics, Political Economy Departament

References

• Anand P., Lea S. (2011), The psychology and behavioural economics of poverty, „Journal of Economic Psychology”, vol. 32, p. 284–293, doi.org/10.1016/j.joep.2010.11.004.
• Atkinson A., Messy F.-A. (2012), Assessing Financial Literacy in 12 Countries An OECD Pilot Exercise, „Netspar Discussion Papers” vol. 01, arno.uvt.nl/show.cgi?fid=114072 [Dostęp15.03.2015].
• Bertrand M., Mullainathan S., Shafir E. (2010), A Behavioral-Economics View of Poverty, „American Economic Review”, vol. 94, no. 2, s. 419–423, doi: 10.1257/0002828041302019.
• Blaug M. (1995), Metodologia ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bogacka-Kisiel E. (red.) (2012), Finanse osobiste. Zachowania, Produkty, Strategie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Del Missier F. Mäntylä F., Bruine de Bruin W. (2011), Executive functions in decision making: An individual differences approach, „Thinking and Reasoning” vol. 16, no. 2, p. 69–97, doi: 10.1080/13546781003630117.
• Chen H., Volpe R.P. (1998), An analysis of personal financial literacy among college students. „Financial Services Review” vol. 7, p. 107–128, doi: 10.1016/S1057-0810(99)80006-7.
• Christelis D., Jappelli T., Padula M. (2010), Cognitive Abilities and Portfolio Choice, „European Economic Review” vol. 54, p. 18–39.
• Cokely E.T, Galesic M., Schulz E., Hhazal S., Garcia-Retamero R. (2012), Measuring Risk Literacy: The Berlin Numeracy Test, „Judgment and Decision Making”, vol. 7, no. 1, p. 25–47.
• Dewey M.E., Prince M.J. (2005), Cognitive Function, [w:] A. Börsch-Supan, A. Brugiavini, H. Jürges, J. Mackenbach, J. Siegriest, I.G. Weber (red.), Health, Aging and Retirement in Europe: First Results from the Survey of Health, Aging and Retirement in Europe, Mannheim Research Institute for the Economics of Aging, Mannheim.
• Domański H. (2002), Ubóstwo w społeczeństwach postkomunistycznych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Flejterski S. (2007), Metodologia finansów. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Frederick S. (2005), Cognitive reflection and decision making. „Journal of Economic Perspectives”, vol. 19, no. 4, p. 25–42, doi: 10.1257/089533005775196732.
• Gathergood J., Weber J. (2014), Self-Control, Financial Literacy & the Co-Holding, „Journal of Economic Behavior & Organization”, vol. 107, p. 455–469, doi: 10.1016/j.jebo.2014.04.018.
• Gigerenzer G. (2015), Risk Savvy. How to make good decisions, Viking Adult, New York.
• Golinowska S. (1996), Polska bieda. Kryteria. Przeciwdziałanie. Pomiar, IPiSS, Warszawa.
• Hastings J.S., Madrian B.C., Skimmyhorn W.L. (2012), Financial Literacy, Financial Education and Economic Outcomes, „NBER Working Paper no. 18412”. MA: Cambridge, http://www.nber.org/papers/w18612.pdf [Dostęp 01.12.2014].
• Hoelzl E., Kapteyn A. (2011), Editorial, „Journal of Economic Psychology”, vol. 32, p. 543–545, doi: 10.1016/j.joep.2011.04.005.
• Hung A.A., Parker A.M., Yoong J.K. (2009), Defining and Measuring Financial Literacy. „Rand Working Paper WR–708”, https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/.../RAND_WR708.pdf [Dostęp 01.01.2015].
• Huston S.J. (2010), Measuring Financial Literacy, „The Journal of Consumer Affairs”, vol. 44, nr 2, s. 296–316, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1945216.
• Iwanicz-Drozdowska M. (red.) (2011), Edukacja i świadomości finansowa, Wydawnictwo SGH, Warszawa.
• Johnson E., Sherraden M.S. (2007), From Financial Literacy to Financial Capability among Youth, „Journal of Sociology & Social Welfare”, vol. 34, no. 3, p. 119–146.
• Klapper L.F., Lusardi A., Panos G.A. (2012), Financial literacy and financial crisis, „NBER Working Paper no. 17930”, MA: Cambridge, http://www.nber.org/papers/w17930.pdf [Dostęp 01.12.2014], doi: 10.3386/w17930.
• Kuchciak I., Świeszczak M., Świeszczak K., Marcinkowska M. (2014), Edukacja finansowa i inkluzja bankowa w realizacji koncepcji silver economy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Lipkus I. M., Samsa G., Rimer B.K. (2001), General performance on a numeracy scale among highly educated samples, „Medical Decision Making”, vol. 21, s. 37–44, doi: 10.1177/0272989X0102100105.
• Lusardi A. (2008), Financial Literacy: An Essential Tool for Informed Consumer Choice?, „NBER Working Paper no. 14084”, MA: Cambridge, www.nber.org/papers/14084 [Dostęp 01.12.2014], doi: 10.3386/w14084.
• Lusardi A., Mitchell O.S. (2007), Baby Boomer Retirement Security: The Role of Planning, Financial Literacy, and Housing Wealth, „Journal of Monetary Economics”, vol. 54, p. 205–224, doi: 10.1016/j.jmoneco.2006.12.001.
• Lusardi A., Mitchell, O.S. (2011), Financial Literacy and Planning: Implications for Retirement Wellbeing, „NBER Working Paper no. 17078”, MA: Cambridge, www.nber.org/papers/17078 [Dostęp 01.12.2014], doi: 10.3386/w17078.
• Lusardi A., Mitchell O.S. (2013), The economic importance of financial literacy – theory and evidence, „NBER Working Paper no. 18952”, MA: Cambridge, www.nber.org/papers/w18952 [Dostęp 01.12.2014], doi: 10.3386/w18952.
• Lusardi A., Tufano P. (2009), Debt Literacy, Financial Experiences, and Overindebtedness, „NBER Working Paper no. 14808”, MA: Cambridge, www.nber.org/papers/14808, doi: 10.3386/w14808 [Dostęp 01.12.2014].
• Maison D. (2013), Polak w świecie finansów, PWN, Warszawa.
• Mandell L. (2007), Financial literacy of high school students, [w:] J.J. Xiao (red.), Handbook of Consumer Finance Research, Springer, New York, p. 163–183.
• Moore D.L (2003), Survey of Financial Literacy in Washington State: Knowledge, behavior, Attitudes, and Experiences, „SESRC Technical Report 03–39”, Social and Economic Sciences Research Center Washington State University, http://www.researchgate.net/publication/265728242_Survey_of_Financial_Literacy_in_Washington_State_Knowledge_behavior_Attitudes_and_Experiences [Dostęp 01.05.2015].
• Mullainathan S., Shafir E., Bertrand M. (2006), Behavioral Economics and Marketing in Aid of Decision Making Among the Poor, „Journal of Policy Making and Marketing”, vol. 25, no. 1, s. 8–23, http://dx.doi.org/10.1509/jppm.25.1.8.
• Narodowy Bank Polski (2015), Stan wiedzy i świadomości ekonomicznej Polaków 2015, NBP, Warszawa.
• OECD (2014), PISA 2012 Results: Students and Money: Financial Literacy Skills for the 21st Century, „OECD Publishing”, vol. VI, http://dx.doi.org/10.1787/9789264208094-en.
• Panek T. (2011), Ubóstwo, wykluczenie społeczne i nierówności. Teoria i praktyka pomiaru, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Potocki T. (2016), Poziom wiedzy finansowej wśród mieszkańców terenów peryferyjnych zagrożonych ubóstwem, „Zeszyty Naukowe UEW”, Wrocław (w druku).
• Rooij M. van, Lusardi A., Alessie R., (2011), Financial Literacy and Stock Market Participation, „Journal of Financial Economics”, vol. 101, no. 2, s. 449–72, doi: 10.1016/j.jfineco.2011.03.006.
• Schwartz L.M.L., Woloshin S.S., Black W.C.W., Welch H.G.H. (1997), The role of numeracy inunderstanding the benefit of screening mammography, „Annals of Internal Medicine”, vol. 127, p. 966–972, doi: 10.7326/0003-4819-127-11-199712010-00003.
• Sherraden M. S. (2013), Building blocks of financial capability, [w:] J.M. Birkenmaier, M.S. Sherraden, J.C. Curley (red.) Financial Capability and Asset Building: Research, Education, Policy, and Practice, Oxford University Press, New York & Oxford, p. 1–43.
• Świecka B. (red.) (2008), Bankructwa gospodarstw domowych. Perspektywa ekonomiczna i społeczna, Difin, Warszawa.
• Topińska I. (red.) (2005), Pomiar ubóstwa. Zmiany koncepcji i ich znaczenie, IPiSS, Warszawa.
• Wobker I., Lehmann-Waffenschmidt M., Kenning P., Gigerenzer G. (2012), What Do People Know About the Economy? A Test of Minimal Economic Knowledge in Germany. A Test of Minimal Economic Knowledge in Germany, „Dresden Discussion Paper Series in Economics”, nr 3/12, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2190337.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6018.326.14