Społeczne i ekonomiczne konsekwencje medykalizacji starości i starzenia się

• Authors: Magdalena Wieczorkowska

Title variants

Społeczne i ekonomiczne konsekwencje medykalizacji starości i starzenia się

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Procesy medykalizacji dotykają wszystkich obszarów codziennego życia, nie powinno zatem dziwić, że objęły także ostatnie etapy cyklu ludzkiego życia – starzenie się i umieranie. Zmieniająca się sytuacja demograficzna w krajach rozwiniętych spowodowała szybki przyrost populacji 65+. Generuje ona szereg wyzwań w różnych obszarach życia, m.in. w medycznym, ekonomicznym, edukacyjnym, usługowym. „Siwiejąca populacja” staje się coraz bardziej widoczna, jednak w wielu obszarach życia społecznego jest ona marginalizowana. Widoczność starości, spowodowana rosnącą liczbą seniorów, a także wydłużaniem się życia, sprawia, że w społecznej percepcji jawi się ona jako coś nieuniknionego i – być może dlatego – generuje lęk, nazywany gerontofobią. Nieefektywność wielu instytucji w rozwiązywaniu problemów seniorów powoduje ekspansję medycyny i przejęcie społecznej kontroli medycznej nad procesami starzenia się. Medykalizacja starości i starzenia się niesie ze sobą szereg konsekwencji, które zostaną omówione w artykule. Artykuł oparty jest na badaniach własnych – analizie danych zastanych i analizie treści – oraz studiach literatury przedmiotu. Część pierwsza i druga przybliżają istotę procesów medykalizacji starości i starzenia się, pokazują jej główne wymiary i aspekty. W trzeciej części omówione są przykłady medykalizacji starości. Czwarta część poświęcona jest pokazaniu przykładowych kosztów związanych z medykalizacją starości w Polsce i na świecie, a piąta obrazuje konsekwencje traktowania starości jako choroby w wymiarze medycznym, społecznym i ekonomicznym. Postrzeganie starości jako stanu patologicznego powoduje nasiloną marginalizację osób starszych, ich piętnowanie, budowanie relacji z nimi w oparciu o stereotypy. W kontaktach z seniorami często pojawia się zjawisko ich infantylizacji. W wymiarze ekonomicznym starość, jako jednostka chorobowa, generuje nowe koszty. Dynamika relacji między medycyną a ekonomią jest niezwykle silna w przypadku tej najstarszej grupy społecznej. Osoby stare postrzegane przez pryzmat chorób stają się też łatwym celem koncernów farmaceutycznych, co pociąga za sobą kolejne konsekwencje medyczne, ekonomiczne i społeczne. Świadomość tych wielowymiarowych relacji jest niezbędna, by efektywnie planować i wdrażać rozwiązania dla osób starszych, umiejętnie bilansując ich potencjalne korzyści i straty.

EN

Processes of medicalization touch every area of life, not surprisingly taking into their interest last stages of human life – ageing and dying. Changes in the demographic situation in the developed countries caused rapid growth of the population aged 65+. It generates new challenges in various areas including medical, economic, educating and services. “Silver population” becomes visible, but it is excluded from some parts of life. Visibility of old age may be one of the causes of so‑called “gerontophobia”. Ineffectiveness of some institutions dedicated to seniors give place for medicine to take control over ageing processes. The medicalization of old age effects with variety of consequences which will be described in the scope of this article. The first and the second section describe the idea of the medicalization of old age and aging, showing main dimensions and aspects. In the third one, one can find main examples of this process relating to old people. The next section depicts selected examples of health expenditures in Poland and other countries. In the fifth part one finds medical, economic and social consequences of the medicalization of old age. Perceiving old age as a pathology causes raising exclusion of the elderly people; they are labelled and treated stereotypically. In the economic dimension old age seen as a disease creates new costs. Old persons perceived through the lens of their diseases become an easy target for the pharma industry, which generates new consequences. Awareness of those multidimensional relations is needed to effective planning and application of the best suited solutions for seniors.

Keywords

PL

starość; starzenie się; medykalizacja; koszty; społeczne i ekonomiczne konsekwencje; starość; starzenie się; medykalizacja; koszty; społeczne i ekonomiczne konsekwencje

EN

old age; aging; medicalization; costs; social and economic effects

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Year: 2018
• Volume: 2
• Issue: 334

Dates

published

2018-02-28

Contributors

author

Magdalena Wieczorkowska

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Nauk o Zdrowiu, Zakład Socjologii

References

• Abraham J. (2010), Pharmaceuticalization of society in context: theoretical, empirical, and health dimensions, „Sociology”, vol. 44, no. 4, s. 603–622, doi: 10.1177/0038038510369368.
• Beard R.L., Estes C.L. (2002), Medicalization of Aging, „Encyclopedia of Aging”, MacMillan Press, http://medicine.jrank.org/pages/1106/Medicalization‑Aging.html [dostęp: 31.08.2016].
• Bielawska‑Batorowicz E. (2005a), Koncepcje menopauzy. Część I – ujęcie demograficzne i kulturowe, „Przegląd Menopauzalny”, nr 2, s. 10–18.
• Bielawska‑Batorowicz E. (2005b), Koncepcje menopauzy. Część III – ujęcie psychopatologiczne, „Przegląd Menopauzalny”, nr 5, s. 24–31.
• Cieślińska I. (2013), Czy starość jest chorobą? – rozmowa z geriatrą, „Wysokie Obcasy”, wydanie elektroniczne, 13.02.2013, http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie‑obcasy/1,96856,13321888,Czy_starosc_jest_choroba____rozmowa_z_geriatra.html [dostęp: 27.08.2016].
• Codzienność polskiego seniora: wielolekowość (2016), „Gazeta Prawna/rynekaptek.pl”, wydanie elektroniczne, 14 marca, http://www.rynekaptek.pl/farmakologia/codziennosc‑polskiego‑seniora‑wielolekowosc,12894.html [dostęp: 28.08.2016].
• Conrad P. (1992), Medicalization and Social Control, „Annual Review of Sociology”, vol. 18, s. 209–232, doi: 10.1146/annurev.so.18.080192.001233.
• Conrad P. (2007), The Medicalization of Society. On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders, The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
• Conrad P., Leiter V. (2004), Medicalization, Markets and Consumers, „Journal of Health and Social Behavior”, vol. 45, suppl., s. 158–176.
• Conrad P., Mackie T., Mehrotra A. (2010), Estimating the Costs of Medicalization, „Social Science and Medicine”, vol. 70, no. 12, s. 1943–1947, doi: 10.1016/j.socscimed.2010.02.019.
• Conrad P., Schneider J.W. (1992), Deviance and Medicalization. From Badness to Sickness, Temple University Press, Philadelphia.
• Estes C.L., Binney E.A. (1989), The Biomedicalization of Aging: Dangers and Dilemmas, „The Gerontologist”, vol. 29, issue 5, s. 587–596, doi: 10.1093/geront/29.5.587.
• Halfmann D. (2011), Recognizing Medicalization and Demedicalization: Discourses, Practices and Identities, „Health”, vol. 16(2), s. 186–207, doi: 10.1177/1363459311403947.
• Kaufman S.R., Shim J.K., Russ A.J. (2004), Revisiting the Biomedicalization of Aging: Clinical Trends and Ethical Challenges, „Gerontologist”, vol. 44(6), s. 731–738.
• Kijak R.J., Szarota Z. (2013), Starość. Między diagnozą a działaniem, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.
• Klinger K. (2015), Demografia jest nieubłagana. Seniorzy drenują budżet NFZ, dokument elektroniczny, 19 listopada, http://forsal.pl/artykuly/906412,opieka‑zdrowotna‑w‑polsce‑koszty‑leczenia‑seniorow‑budzet‑nfz.html [dostęp: 31.08.2016].
• Kurowska A. (2016), Demograficzna rewolucja w zdrowiu: Ludzi będzie ubywać, ale wydatki na hospitalizację będą rosnąć. System może tego nie wytrzymać, dokument elektroniczny, 27 czerwca, http://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/955221,demograficzna‑rewolucja‑w‑zdrowiu‑ludzi‑bedzie‑ubywac‑ale‑wydatki‑na‑hospitalizacje‑beda‑rosnac‑system‑moze‑tego‑nie‑wytrzymac.html [dostęp: 29.08.2016].
• Larkin M. (2011), The “medicalization” of aging: what it is, how it harms and what to do about it, „The Journal on Active Aging”, January/February, s. 28–36.
• Moynihan R., Heath I., Henry D. (2002), Selling sickness: the pharmaceutical industry and disease mongering, „British Medical Journal”, vol. 324(7342), s. 886–891.
• Nowakowski M., Nowakowska L. (2010), Medykalizacja starości: dylematy i zagrożenia, [w:] D. Kałuża, P. Szukalski (red.), Jakość życia seniorów w XXI wieku. Ku aktywności, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Pieprzyk M., Pieprzyk P. (2012), Osoby starsze w systemie ochrony zdrowia, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, r. LXXIV, z. 3, s.175–188.
• Poitras G., Meredith L. (2008), Ethical Transparency and Economic Medicalization, „Journal of Business Ethics”, vol. 86, s. 313–325, doi: 10.1007/s10551-008-9849-2.
• Schmidt W.C. (2011), Medicalization of Aging: The Upside and the Downside, „Marquette Elder’s Advisor”, vol. 13, issue 1, article 2, s. 55–88.
• Szarota Z. (2010), Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków.
• Waggoner M.R., Stults H.D. (2010), Gender and Medicalization, „Sociologists for Women in Society” Fact Sheet, Spring, https://www.socwomen.org/wp‑content/uploads/2010/05/fact_4–2010‑medicalization.pdf [dostęp: 29.08.2016].
• Williams S.J., Martin P., Gabe J. (2011), The pharmaceuticalisation of society? A framework for analysis, „Sociology of Health & Illness”, vol. 33, no. 5, s. 710–725, http://doi.org/10.1111/j.1467-9566.2011.01320.x.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6018.334.02