Przegląd i ocena wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni

• Authors: Magdalena Biernacka

Title variants

Przegląd i ocena wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jednym z celów zrównoważonego rozwoju propagowanych przez ONZ, a także wielu dokumentów i deklaracji innych międzynarodowych organizacji (WHO, Unia Europejska) jest zapewnienie powszechnego dostępu do bezpiecznych, ogólnie dostępnych zielonych przestrzeni publicznych. Celem artykułu jest prezentacja i omówienie wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni (szczególnie tych formalnych i publicznie dostępnych). Uwzględnione zostaną zarówno wskaźniki konstruowane w celach badawczych, jak i tworzone na potrzeby planistyczne w miastach. W literaturze pojawia się wiele wskaźników związanych z dostępem do terenów zieleni. Uwzględniają one zwłaszcza aspekty związane z odległością, powierzchnią terenu zieleni oraz wielkością terenu przypadającą na jedną osobę. Takie wskaźniki są bardzo ogólne, nie odzwierciedlają stanu danego terenu zieleni, są stosowane najczęściej na potrzeby planistyczne. Niekiedy rozszerzane są o zagadnienia ściśle związane z dostępnością, takie jak kwestie własności, godzin otwarcia oraz fizycznych barier (np. ruchliwe drogi lub rzeki, które znacznie utrudniają drogę dojścia do danego terenu zieleni). Ponadto wskaźniki te są czasem zestawiane z dodatkowymi cechami terenów zieleni, świadczącymi o ich atrakcyjności (czystość, wyposażenie, liczba użytkowników, bioróżnorodność). Dopiero kompleksowe przeanalizowanie dostępności i atrakcyjności pozwala na uchwycenie faktycznego stanu rzeczy i wspiera procesy decyzyjne zmierzające do zapewnienia dostępu do bezpiecznych i atrakcyjnych miejskich terenów zieleni. Artykuł ma charakter przeglądowy: prezentuje i ocenia powszechnie wykorzystywane wskaźniki, a także syntetyzuje dotychczasową wiedzę związaną z szeroko pojętą dostępnością i atrakcyjnością miejskich terenów zieleni.

EN

One of the Sustainable Development Goals promoted by the UN, as well as in other international declarations and strategic documents (WHO, European Union), is to ensure: “universal access to safe, public green spaces”. The main goal of this article is to present and discuss selected indicators of accessibility and attractiveness of urban green spaces (especially those formal and publicly available). The review includes both indicators constructed for research purposes and for spatial planning in cities. Many indicators have been proposed in the literature to measure access to green spaces, taking into account aspects such as: distance, green space area and amount of green space per capita. Such indicators are very general, they do not reflect the condition of a particular green space, and they are used mostly for planning purposes. Sometimes, they are extended to issues closely related to access, such as property rights, opening hours and physical barriers (e.g. busy roads or rivers that significantly hinder access to a given green space). Moreover, these indicators are connected with additional features of green spaces pertaining to their attractiveness (cleanliness, equipment, number of users, biodiversity). Only such a comprehensive analysis of accessibility and attractiveness allows us to capture the actual state of affairs and the possible implementation of activities improving access to attractive urban green spaces. These indicators capture respectively the accessibility of green spaces and their attractiveness. The review mainly covered English‑language literature. The article provides a review of existing indicators and synthesizes knowledge related to the broadly understood access and attractiveness of urban green spaces.

Keywords

PL

planowanie przestrzenne; wskaźniki dotyczące terenów zieleni; miary dostępności; zieleń miejska; jakość życia w mieście; planowanie przestrzenne; wskaźniki dotyczące terenów zieleni; miary dostępności; zieleń miejska; jakość życia w mieście

EN

spatial planning; green space indicators; accessibility metrics; urban green space; quality of life in the city

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Year: 2020
• Volume: 2
• Issue: 347
• Pages: 53-70

Dates

published

2020-04-03

Contributors

author

Magdalena Biernacka

• University of Lodz, Faculty of Economics and Sociology, Department of Regional Economics and Environment, Social-Ecological Systems Analysis Lab

• https://orcid.org/0000-0002-0629-9547

References

• Andersson E., Tengö M., McPhearson T., Kremer P. (2015), Cultural ecosystem services as a gateway for improving urban sustainability, „Ecosystem Services”, nr 12, s. 165–168, https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2014.08.002
• Arana M., San M. R., Salinas J. C. (2014), People exposed to traffic noise in european agglomerations from noise maps. A critical review, „Noise Mapping”, nr 1(1), s. 40–49, https://doi.org/10.2478/noise‑2014‑0005
• Baró F., Chaparro L., Gómez‑Baggethun E., Langemeyer J., Nowak D. J., Terradas J. (2014), Contribution of ecosystem services to air quality and climate change mitigation policies: the case of urban forests in Barcelona, Spain, „AMBIO”, nr 43(4), s. 466–479, https://doi.org/10.1007/s13280-014-0507-x
• Bertram C., Rehdanz K. (2015), The role of urban green space for human well‑being, „Ecological Economics”, nr 120, s. 139–152, https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2015.10.013
• Biernacka M., Kronenberg J. (2018), Classification of institutional barriers affecting the availability, accessibility and attractiveness of urban green spaces, „Urban Forestry and Urban Greening”, nr 36, s. 22–33, https://doi.org/10.1016/j.ufug.2018.09.007
• Biernacka M., Kronenberg J. (2019), Urban Green Space Availability, Accessibility and Attractiveness, and the Delivery of Ecosystem Services, „Cities and the Environment”, t. 12, cz. 1, https://digitalcommons.lmu.edu/cate/vol12/iss1/5
• Biernacka M., Kronenberg J., Łaszkiewicz E. (2020), An integrated system of monitoring the availability, accessibility and attractiveness of urban parks and green squares, ,,Applied Geography”, t. 116, https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2020.102152
• Brown G., Schebella M. F., Weber D. (2014), Using participatory GIS to measure physical activity and urban park benefits, „Landscape and Urban Planning”, nr 121, s. 34–44, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2013.09.006
• Brulle R. J., Pellow D. N. (2006), Environmental Justice: Human Health and Environmental Inequalities, „Annual Review of Public Health”, nr 27(1), s. 103–124, https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.27.021405.102124
• Carrus G., Scopelliti M., Lafortezza R., Colangelo G., Ferrini F., Salbitano F., Sanesi G. (2015), Go greener, feel better? The positive effects of biodiversity on the well‑being of individuals visiting urban and peri‑urban green areas, „Landscape and Urban Planning”, nr 134, s. 221–228, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2014.10.022
• Colesca S. E., Alpopi C. (2011), The Quality of Bucharest’s Green Spaces, „Theoretical and Empirical Researches in Urban Management”, nr 6(4), s. 45–59.
• Diekmann A., Meyer R. (2010), Democratic smog? An empirical study on the correlation between social class and environmental pollution, „Kolner Zeitschrift fur Soziologie und Sozialpsychologie”, nr 62(3), s. 437–457.
• Elmqvist T., Setälä H., Handel S. N., Ploeg S. van der, Aronson J., Blignaut J. N., De Groot R. S. (2015), Benefits of restoring ecosystem services in urban areas, „Current Opinion in Environmental Sustainability”, nr 14, s. 101–108, https://doi.org/10.1016/j.cosust.2015.05.001
• Feltynowski M., Kronenberg J., Bergier T., Kabisch N., Łaszkiewicz E., Strohbach M. (2018), Challenges of urban green space management in the face of using inadequate data, „Urban Forestry and Urban Greening”, nr 31, s. 56–66, https://doi.org/10.1016/j.ufug.2017.12.003
• Gidlöf‑Gunnarsson A., Öhrström E. (2007), Noise and well‑being in urban residential environments: The potential role of perceived availability to nearby green areas, „Landscape and Urban Planning”, nr 83(2–3), s. 115–126, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2007.03.003
• Giles‑Corti B., Broomhall M. H., Knuiman M., Collins C., Douglas K., Ng K., Donovan R. J. (2005), Increasing walking: How important is distance to, attractiveness, and size of public open space?, „American Journal of Preventive Medicine”, nr 28, cz. 2, supplement 2, s. 169–176, https://doi.org/10.1016/j.amepre.2004.10.018
• Gómez‑Baggethun E., Gren Å., Barton D. N., Langemeyer J., McPhearson T., O’Farrell P., Kremer P. (2013), Urban ecosystem services, [w:] T. Elmqvist, M. Fragkias, J. Goodness, B. Güneralp, P. J. Marcotullio, R. I. McDonald, C. Wilkinson (red.), Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities, Springer, Dordrecht, s. 175–251.
• Grunewald K., Richter B., Meinel G., Herold H., Syrbe R.‑U. (2017), Proposal of indicators regarding the provision and accessibility of green spaces for assessing the ecosystem service „recreation in the city” in Germany, „International Journal of Biodiversity Science, Ecosystem Services and Management”, nr 13(2), s. 26–39, https://doi.org/10.1080/21513732.2017.1283361
• Haines‑Young R., Potschin M. (2018), Common International Classification of Ecosystem Services (CICES) V5.1: Guidance on the Application of the Revised Structure, Fabis Consulting Ltd., Nottingham.
• Hamilton K. L. (2011), Park Usage and Physical Activity: An Exploration of Park Features, Neighbourhoods, and Park Programs (Thesis), https://qspace.library.queensu.ca/handle/1974/6795 [dostęp: 10.04.2017].
• Higgs G., Fry R., Langford M. (2012), Investigating the implications of using alternative GIS‑based techniques to measure accessibility to green space, „Environment and Planning B: Planning and Design”, nr 39(2), s. 326–343, https://doi.org/10.1068/b37130
• Kabisch N., Strohbach M., Haase D., Kronenberg J. (2016), Urban green space availability in European cities, „Ecological Indicators”, nr 70, s. 586–596, https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2016.02.029
• Kaczynski A. T., Schipperijn J., Hipp J. A., Besenyi G. M., Wilhelm Stanis S. A., Hughey S. M., Wilcox S. (2016), ParkIndex: Development of a standardized metric of park access for research and planning, „Preventive Medicine”, nr 87, s. 110–114, https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2016.02.012
• Kahila M., Kyttä M. (2009), SoftGIS as a Bridge‑Builder in Collaborative Urban Planning, [w:] D. S. Geertman, P. J. Stillwell (red.), Planning Support Systems Best Practice and New Methods, Springer, Netherlands, s. 389–411.
• Kan H., Chen B. (2004), Particulate air pollution in urban areas of Shanghai, China: health‑based economic assessment, „Science of The Total Environment”, nr 322(1–3), s. 71–79, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2003.09.010
• Koprowska K., Łaszkiewicz E., Kronenberg J., Marcińczak S. (2018), Subjective perception of noise exposure in relation to urban green space availability, „Urban Forestry and Urban Greening”, nr 31, s. 93–102, https://doi.org/10.1016/j.ufug.2018.01.018
• Kragh J. (1981), Road traffic noise attenuation by belts of trees, „Journal of Sound and Vibration”, nr 74(2), s. 235–241, https://doi.org/10.1016/0022-460X(81)90506-X
• Kronenberg J. (2015), Why not to green a city? Institutional barriers to preserving urban ecosystem services, „Ecosystem Services”, nr 12, s. 218–227, https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2014.07.002
• Larson L. R., Jennings V., Cloutier S. A. (2016), Public Parks and Wellbeing in Urban Areas of the United States, „PLOS ONE”, nr 11(4), https://doi.org/10.1371/journal.pone.0153211
• Lottrup L., Grahn P., Stigsdotter U. K. (2013), Workplace greenery and perceived level of stress: Benefits of access to a green outdoor environment at the workplace, „Landscape and Urban Planning”, nr 110, s. 5–11, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2012.09.002
• Łaszkiewicz E., Kronenberg J., Marcińczak S. (2018), Attached to or bound to a place? The impact of green space availability on residential duration: The environmental justice perspective, „Ecosystem Services”, nr 30, s. 309–317, https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.10.002
• Mohai P., Pellow D., Roberts J. T. (2009), Environmental Justice, „Annual Review of Environment and Resources”, nr 34(1), s. 405–430, https://doi.org/10.1146/annurev-environ-082508-094348
• Morar T., Radoslav R., Spiridon L. C., Păcurar L. (2014), Assessing pedestrian accessibility to green space using GIS, „Transylvanian Review of Administrative Sciences”, nr 10(42), s. 116–139.
• Nature nearby: Accessible natural greenspace guidance (2010), Natural England, Peterborough.
• Nieuwenhuijsen M. J., Kruize H., Gidlow C., Andrusaityte S., Antó J. M., Basagaña X., Grazule-viciene R. (2014), Positive health effects of the natural outdoor environment in typical populations in different regions in Europe (PHENOTYPE): a study programme protocol, „BMJ Open”, nr 4(4), e004951, https://doi.org/10.1136/bmjopen-2014-004951
• Nowak D. J., Crane D. E., Stevens J. C. (2006), Air pollution removal by urban trees and shrubs in the United States, „Urban Forestry and Urban Greening”, nr 4(3–4), s. 115–123, https://doi.org/10.1016/j.ufug.2006.01.007
• Park K. (2017), Psychological park accessibility: a systematic literature review of perceptual components affecting park use, „Landscape Research”, nr 42(5), s. 508–520, https://doi.org/10.1080/01426397.2016.1267127
• Pietrzyk‑Kaszyńska A., Czepkiewicz M., Kronenberg J. (2017), Eliciting non‑monetary values of formal and informal urban green spaces using public participation GIS, „Landscape and Urban Planning”, nr 160, s. 85–95, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.12.012
• Projektowanie uniwersalne (2018), zeszyt 20, Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, Łódź.
• Rantanen H., Kahila M. (2009), The SoftGIS approach to local knowledge, „Journal of Environmental Management”, nr 90(6), s. 1981–1990, https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2007.08.025
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690).
• Schipperijn J., Ekholm O., Stigsdotter U. K., Toftager M., Bentsen P., Kamper‑Jørgensen F., Randrup T. B. (2010), Factors influencing the use of green space: Results from a Danish national representative survey, „Landscape and Urban Planning”, nr 95(3), s. 130–137, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2009.12.010
• Ståhle A. (2006), Sociotope mapping: Exploring public open space and its multiple use values in urban and landscape planning practice, „Nordic Journal of Architectural Research”, nr 19(4), s. 59–71.
• Stanners D., Bourdeau P. (red.) (1995), The urban environment, [w:] Europe’s Environment: The Dobris Assessment, European Environment Agency, Copenhagen, http://www.forskningsdatabasen.dk/en/catalog/2186121094 [dostęp: 10.04.2017].
• Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łodzi. Uwarunkowania (2018), Miejska Pracownia Urbanistyczna w Łodzi, Łódź.
• Susca T., Gaffin S. R., Dell’Osso G. R. (2011), Positive effects of vegetation: Urban heat island and green roofs, „Environmental Pollution”, nr 159(8–9), s. 2119–2126, https://doi.org/10.1016/j.envpol.2011.03.007
• Tian Y., Jim C. Y., Wang H. (2014), Assessing the landscape and ecological quality of urban green spaces in a compact city, „Landscape and Urban Planning”, nr 121, s. 97–108, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2013.10.001
• Ustawa z dnia 7 czerwca 2018 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2018 r., poz. 1202).
• Van Herzele A., Wiedemann T. (2003), A monitoring tool for the provision of accessible and attractive urban green spaces, „Landscape and Urban Planning”, nr 63(2), s. 109–126, https://doi.org/10.1016/S0169-2046(02)00192-5
• Walker G. (2012), Environmental Justice: Concepts, Evidence and Politics, Routledge, London.
• Ward Thompson C., Roe J., Aspinall P., Mitchell R., Clow A., Miller D. (2012), More green space is linked to less stress in deprived communities: Evidence from salivary cortisol patterns, „Landscape and Urban Planning”, nr 105(3), s. 221–229, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2011.12.015
• Wei H., Fan W., Wang X., Lu N., Dong X., Zhao Y., Ya X., Zhao Y. (2017), Integrating supply and social demand in ecosystem services assessment: A review, „Ecosystem Services”, nr 25, s. 15–27, https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.03.017
• WHO (2010), Urban planning, environment and health: from evidence to policy action, http://www.euro.who.int/en/health‑topics/environment‑and‑health/Housing‑and‑health/publications/2010/urban‑planning,‑environment‑and‑health‑from‑evidence‑to‑policy‑action [dostęp: 10.04.2017].
• Wüstemann H., Kalisch D., Kolbe J. (2017), Access to urban green space and environmental inequalities in Germany, „Landscape and Urban Planning”, nr 164, s. 124–131, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2017.04.002
• Zarządzenie nr 118 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 15 czerwca 1964 roku w sprawie wskaźników wykorzystywania terenów zainwestowania miejskiego.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6018.347.04