Wizerunek Waltera Pelzhausena, komendanta więzienia w Radogoszczu w zeznaniach i wspomnieniach byłych więźniów

• Authors: Jakub Parol

Title variants

Wizerunek Waltera Pelzhausena, komendanta więzienia w Radogoszczu w zeznaniach i wspomnieniach byłych więźniów

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Więzienie Radogoszcz należało do niemieckiej policji i znajdowało się we wsi niedaleko Łodzi. Jego komendantem był Walter Pelzhausen, urodzony w 1891 r. w Arnstadt. W trakcie pierwszej wojny światowej służył w armii niemieckiej. Po zakończeniu działań wojennych pracował w policji. Niedługo po wybuchu drugiej wojny światowej został przeniesiony do Litzmanstadt-Łódź, służąc od października 1939 r. do lipca 1940 r. w Schutzpolizei Litzmanstadt, otrzymując stopień służbowy „Maister of Schutzpolizei”. W lipcu 1940 r. objął zarząd nad więzieniem w Radogoszczu. Komendant był zdegenerowanym psychopatą. Bił każdego napotkanego na swojej drodze więźnia. Osobiście zastrzelił dziewięciu osadzonych, którzy ukradli chleb z więziennego magazynu. W 1945 r. komendant wraz z personelem więzienia dokonał masowego mordu, zabijając ponad 1000 więźniów. Po drugiej wojnie światowej były komendant został schwytany we Frankfurcie (strefa amerykańska). Wydany został polskiemu wymiarowi sprawiedliwości, który w 1947 r. skazał go na śmierć. Stracono go w więzieniu na ul. Sterlinga w 1948 r. W trakcie procesu karnego więźniowie stwierdzili jednogłośnie, że był najbrutalniejszy wśród całej załogi więzienia.

EN

Radogoszcz prison was a German Order Police Prison, located in Radogoszcz next to Lodz. The warden Walter Pelzhausen was born in 1891 in Arnstadt. He fought in German’s army in First World War. After war W. Pelzhausen worked in german’s police. A short time after the burst of the war W. Pelzhausen was transfeered to Litzmanstadt. He worked in Schutzpolizei from October to July 1940. His rank was “Maister of Schutzpolizei”. In July 1940 he took over administration of Radogoszcz prison. Warden W. Pelzhausen was a degenerate. He executed nine prisoners, who stolen bread from the prison’s kitchen. In 1945 Radogoszcz prison staff committed a horrific mass murder killing around 1000 prisoners. After Second World War he was captured in Frankfurt (American Zone). He was handed over to the Polish justice system, which sentenced him to death in 1947. He was executed in a prison on Sterlinga Street in 1948. During the criminal trial, the prisoners unanimously stated that he was the most brutal among the entire prison crew.

Keywords

PL

Radogoszcz; Pelzhausen; więzienie; Radogoszcz; Pelzhausen; więzienie

EN

Radogoszcz; Pelzhausen; prison

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2019
• Issue: 105
• Pages: 143-158

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

Jakub Parol

• Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi

• https://orcid.org/0000-0001-8224-9595

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi [AIPN], Akta Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w sprawie zbrodni popełnionych w latach 1939–1945 przez hitlerowców w więzieniu policyjnym w Radogoszczu w Łodzi [OKŚZpNP], sygn. Ds. 67/67, t. I–IV.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi [AIPN], Akta Prokuratora Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie Józefa Zawierki, sygn. Ld 498/179.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi [AIPN], Akta Prokuratora Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie Waltera Pelzhausena, sygn. Ld. 498/28, t. I–V.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi [AIPN], Główna Komisja [GK], Akta w sprawie zbrodni niemieckiej na terenie b. fabryki Abbego w Radogoszczu, sygn. 261/36 A.
• Archiwum Związku Bojowników o Wolność i Demokracje w Łodzi, Spis więźniów obozu Radogoszcz, sygn. 11.
• Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Album-Czarna Księga Zbrodni Hitlerowskich na Radogoszczu 1939–1945, sygn. I-10585/1-120.
• Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Notatnik sanitariusza Izby Chorych więzienia na Radogoszczu, 1943–1944, sygn. A-6972.
• Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Stan izby chorych, A-6972.
• Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Wykaz więźniów Radogoszcza poddanych kąpieli i odwszeniu, 1944, sygn. A-4565.
• Wypijewski J., Chleb mojego życia. Opowiadania autobiograficzne, Włocławek 2004.
• Zarachowicz W., Nas nie pożarły płomienie. Radogoszcz-Gusen, Warszawa 1991.
• „Dziennik Łódzki”, 11 IX 1947, nr 249.
• „Express Ilustrowany”, 22 V 1947, nr 138; 10 IX 1947, nr 248.
• „Głos Robotniczy”, 11 IX 1947, nr 250.
• „Kurier Popularny”, 11 IX 1947, nr 247.
• Galiński A., Zbrodnicza likwidacja więzienia w Radogoszczu 17–18 I 1946 r., „Biuletyn Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Łodzi-IPN”, t. I, Łódź 1989, s. 64–70.
• Lewicki S., Radogoszcz, Warszawa 1971.
• Nowacka M., Radogoszcz, Łódź 1948.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.105.09