Postawa emigracji polskiej we Francji wobec działań dyplomatycznych Drugiej Rzeczypospolitej w przededniu II wojny światowej. Zarys problematyki

• Authors: Anna Ambrochowicz-Gajownik

Title variants

EN

The attitude of Polish emigrants in France towards the diplomatic activities of the Second Polish Republic on the eve of World War II. A brief review of the issue

Abstracts

EN

The events that took place on the international arena were of great concern to the circles of Polish emigration in France. Consequently, they proclaimed their readiness to initiate activities aimed at organizing mobilization in case of war. Due to the lack of decisive action by the Polish and French authorities, two centers overseeing the process of voluntary recruitment were established. The first one, Związek Oficerów Rezerwy (ZOR), was founded in Paris, whereas the second one, Centralny Komitet Obywatelski (CKO), in Lille. Greater involvement was clearly evident in case of the former organization. Indeed, it was this organization that indicated unusual tardiness of the Polish authorities in the context of mobilizing Polish emigrants in the event of war. CKO was noticeably influenced by the Polish consulate in Lille. Organized by ZOR immediately prior to the outbreak of World War II, the volunteer recruitment campaign contributed to the creation of numerous recruitment offices that subsequently formed a larger organizational network. It existed continuously until the first half of September 1939.

PL

Wydarzenia, które rozgrywały się w przestrzeni międzynarodowej, spowodowały, iż zaniepokojone środowiska polskiej emigracji we Francji deklarowały gotowość rozpoczęcia działań zmierzających do organizacji przygotowań mobilizacyjnych na wypadek wojny. Nie oglądając się na niezdecydowane działania władz polskich i francuskich, utworzyły dwa ośrodki czuwające nad werbunkiem ochotniczym. Pierwszy Związek Oficerów Rezerwy (ZOR) powstał w Paryżu, drugi – Centralny Komitet Obywatelski (CKO) w Lille. Większe zaangażowanie widoczne było po stronie ZOR. To właśnie on podkreślał opieszałość władz polskich w stosunku do mobilizacji emigrantów polskich na wypadek wojny. CKO zaś był pod wpływem konsulatu polskiego w Lille. Akcja werbunku ochotniczego zorganizowana przez ZOR w przeddzień wybuchu II wojny światowej przyczyniła się do powstania licznych biur werbunkowych tworzących sieć organizacyjną, która trwała nieprzerwanie do pierwszej połowy września 1939 r.

Keywords

PL

Druga Rzeczpospolita; Trzecia Republika Francuska; emigracja polska we Francji; polskie organizacje we Francji; II wojna światowa

EN

the Second Republic of Poland; the Third French Republic; Polish emigration of France; Polish organizations in France; World War II

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2021
• Issue: 109
• Pages: 101-113

Dates

published

2021

Contributors

author

Anna Ambrochowicz-Gajownik

• https://orcid.org/0000000174600859

References

• Archives départementales des Bouches-du-Rhône w Marsylii [AdBdR], Préparation militaire et recrutement de l’armée. Préfecture, 1800–1940, sygn. 1 R 885.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Konsulat Polski RP w Marsylii [KRPM], sygn. 464/853.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Sztab Główny, sygn. 617/32.
• Instytut Polski i Muzeum im. Generała Władysława Sikorskiego w Londynie [IPMS], Konsulat RP w Lyonie, sygn. A.54/1.
• Instytut Polski i Muzeum im. Generała Władysława Sikorskiego w Londynie [IPMS], Maszynopisy, rękopisy i relacje (1939), sygn. B 1935.
• Ambrochowicz-Gajownik A., W cieniu Lazurowego Wybrzeża. Konsulat polski w Marsylii 1919–1940, Warszawa 2019.
• Batowski H., Rok 1938 – dwie agresje hitlerowskie, Poznań 1985.
• Biegański W., Wojsko Polskie we Francji 1939–1940, Warszawa 1967.
• Bielecki R., Polacy w Legii Cudzoziemskiej 1831–1878, Warszawa–Łódź 1992.
• Davion I., Mon voisin, cet ennemi. La politique de sécurité française face aux relations polono-tchécoslovaques entre 1919 et 1939, Bruxelles 2009.
• Gmurczyk-Wrońska M., Polska – niepotrzebny aliant Francji? (Francja wobec Polski w latach 1938–1944), Warszawa 2003.
• Kamiński A., Mobilizacja polska we Francji. Księga zbiorowa 11 XI 1941 r. Grenoble, Grenoble 1942.
• Kamiński M. K., Klęska państwa czechosłowackiego w 1938 roku, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, t. XLIX, z. 2, s. 114–126.
• Kania K., Edward Bernard Raczyński 1891–1993: dyplomata i polityk, Warszawa 2014.
• Knopek J., Migracje Polaków do Afryki Północnej w XX wieku, Bydgoszcz 2001.
• Kornat M., Polityka zagraniczna Polski 1938–1939. Cztery decyzje Józefa Becka, Gdańsk 2012.
• Kornat M., Wołos M., Józef Beck. Biografia, Kraków 2020.
• Łukasiewicz J., Dyplomata w Paryżu 1936–1939. Wspomnienia i dokumenty Juliusza Łukasiewicza, ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej, oprac. W. Jędrzejewicz, H. Bułhak, Londyn 1989.
• Mazur W., Niebo rozwianych nadziei. Zachodni sojusznicy wobec wojny powietrznej w Polsce we wrześniu 1939 roku, Kraków 2018.
• Mazur W., „Offensive pour la Pologne”? Wojskowe aspekty polityki mocarstw zachodnich wobec Polski a konferencja w Abbeville (wiosna–lato 1939 roku), „Kwartalnik Historyczny” 2017, R. CXXIV, nr 4, s. 699–731.
• Montagnon P., Historia Legii Cudzoziemskiej od 1831 roku do współczesności, Wrocław 2006.
• Rodzik M., Appeasement a dozbrojenie. Pomonachijska polityka brytyjska w opinii polskiej służby dyplomatycznej (październik 1938 r. – marzec 1939 r.), „Dzieje Najnowsze” 2017, R. XLIX, nr 2, s. 249–271.
• Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Toruń 2006.
• Zuziak J., Wojsko Polskie we Francji 1939–1940, Warszawa 2013.
• https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/132784,Janusz-Wrobel-Odbudowa-Armii-Polskiej-u-boku-sojusznikow-19391940.html (dostęp: 4 IX 2021).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.109.06

Biblioteka Nauki

2109040