Charakterystyka problemów kultury w latach trzydziestych na podstawie publicystyki „Pionu” (1933–1939)

• Authors: Dariusz Marciniec

Title variants

Charakterystyka problemów kultury w latach trzydziestych na podstawie publicystyki „Pionu” (1933–1939)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem tego artykułu jest scharakteryzowanie problemów kultury w latach trzydziestych na podstawie publicystyki „Pionu” – czołowego pisma piłsudczykowskiego z dziedziny kulturalno-społecznej. Tygodnik ten był jednym z elementów ofensywy państwa w dziedzinie kultury rozpoczętej w 1933 r. W polskiej historiografii brakuje opracowań przybliżających tematykę publikowanych na łamach tygodnika artykułów oraz ujmujących całościowo problematykę kulturalną. Obraz kultury, jaki wyłania się z tekstów zamieszczonych na łamach „Pionu”, wskazuje jasno na brak kompleksowości działań w tej dziedzinie życia społecznego i państwowego. Za głośnymi deklaracjami strony rządowej nie szła wola polityczna i chęć podjęcia dalszych reform.Artykuł przybliża burzliwe dzieje kultury w II Rzeczpospolitej w latach 1933–1939, w tym liczne próby powoływania nowych instytucji, dogonienia zapóźnień w stosunku do krajów Europy Zachodniej, poszukiwania roli i funkcji dla istniejących już instytucji kulturalnych odrodzonego państwa.

EN

The purpose of this article is to characterize the problems of culture in the thirties on the basis of journalism from „Pion” – the leading magazine of the Piłsudski’s group in the cultural and social field. The weekly magazine was one of the elements of the state’s offensive in the field of culture started in 1933. Polish historiography lacks of studies, which would bring closer the subject of articles published in the weekly and recognize overall cultural issues. Image of culture that emerges from the texts posted on the pages of „Pion”, clearly indicates the lack of complexity of activities in the field of social and state life. Behind the loud declarations of the government, the political will and willingness to undertake further reforms did not follow.This article brings up the turbulent history of culture in the Second Republic of Poland in the years 1933–1939, including numerous attempts to establish new institutions, to catch up with backwardness in relation to Western Europe, to search for the role and functions of the existing cultural institutions of the reborn state.

Keywords

PL

kultura; problemy kultury; obóz piłsudczykowski; instytucje kulturalne; kultura; problemy kultury; obóz piłsudczykowski; instytucje kulturalne

EN

culture; problems of culture; Piłsudski camp; cultural institutions

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2016
• Issue: 96
• Pages: 191-212

Dates

published

2016-06-30

Contributors

author

Dariusz Marciniec

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Polski Najnowszej

References

• Dziennik Ustaw 1933, nr 32 poz. 279, Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o opiece nad muzeami publicznymi.
• Dziennik Ustaw 1962, nr 10 poz. 48, Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury.
• Monitor Polski 1933, nr 234, poz. 254, Rozporządzenie Rady Ministrów z 29 września 1933 r. o Polskiej Akademii Literatury.
• Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, sygn. 7000, mikrofilm nr B 15993: Państwowa Rada Muzealna (t. I).
• Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Propagandy Sztuki, nr inw. 70, teczka Rada, Protokół 34. zebrania nadzwyczajnego Rady IPS z 23 czerwca 1937 r.
• Deklaracja ideowo-polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, [w:] Państwo polskie w myśli politycznej piłsudczyków i programach sanacji. Wybór tekstów źródłowych, oprac. E. Orlof, A. Pasternak, R. Pawlikowski, Rzeszów 1992.
• Koridan-Zamorski J., Dzienniki (1930–1938), oprac. R. Litwiński, M. Sioma, Warszawa 2011.
• Ministerstwo Kultury i Sztuki w dokumentach 1918–1998, przedmowa A. Siciński, wybór A. Siciński, A.G. Dąbrowski, J. Gmurek, Warszawa 1998.
• Żongołłowicz B., Dzienniki 1930–1936, oprac. D. Zamojska, Warszawa 2004.
• „Pion” 1933–1939.
• „Prosto z mostu” 1936, 1937.
• „Robotnik” 1933.
• „Wiadomości Literackie” 1938.
• „Życie Sztuki” 1935.
• Białek J.Z., „Pion” 1933–1939, [w:] Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria VI, t. I (Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863), red. M. Janion i in., Warszawa 1979, s. 334–337.
• Całka M., Rzeczywistość książki lat trzydziestych na łamach tygodnika „Pion” (1933–39), „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Librorum” 10, 2001, s. 119–135.
• Jaworski S., Od „Drogi do „Pionu”. O kształtowaniu się sanacyjnego programu upaństwowienia literatury, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1967, R. V, s. 105–146.
• Marciniec D., Ministerstwo Sztuki i Kultury Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1922, „Rocznik Łódzki” 2015, t. LXIII, s. 91–105.
• Osiński Z., Janusz Jędrzejewicz, piłsudczyk i reformator edukacji (1885–1951), Lublin 2007.
• Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918–1939, Warszawa 1980.
• Rocznik PAL 1933–1936, Warszawa 1937.
• Rocznik PAL 1937–1938, Warszawa 1939.
• Seniów J., Oblicze ideowe i funkcja kulturalna „Gazety Polskiej” (1929–1939), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 1998, t. I, z. 1–2, s. 49–67.
• Sierocka K., Czasopisma literackie, [w:] Literatura polska 1918–1975, t. II (1933–1944), red. A. Brodzka, S. Żółkiewski, Warszawa 1993, s. 63–165.
• Suchodolski B., Polityka kulturalno-oświatowa w Polsce współczesnej, Warszawa 1937.
• Szawerna-Dyrszka A., „Obrachunki” w „Pionie”, czyli o pewnym konkursie i debiucie prozatorskim Czesława Miłosza, „Balaghan. Mikroświaty i nanohistorie” [Katowice] 2015, s. 277–284.
• Wielki słownik wyrazów obcych PWN, red. M. Bańko, Warszawa 2005.
• Zawiszewska A., Niebezpieczne związki literatury i polityki na przykładzie Polskiej Akademii Lite­ratury, [w:] Kultura i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, red. W. Mędrzecki, A. Zawiszewska, Warszawa 2012, s. 233–254, Metamorfozy społeczne, t. IV.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.96.13