Przemieszczanie się partii powstańczych podczas powstania styczniowego

• Authors: Jarosław Kita

Title variants

Przemieszczanie się partii powstańczych podczas powstania styczniowego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Podczas powstania styczniowego ze względu na partyzancki charakter walk i przygniatającą przewagę wojsk rosyjskich niezmiernie istotną rolę odgrywało przemieszczanie się partii powstańczych. Wiele zależało w tym względzie od umiejętności i inwencji dowódców poszczególnych oddziałów powstańczych. W sytuacji, kiedy nie było zagrożenia ze strony nieprzyjaciela, marsze odbywały się według ustalonych zasad, zawsze jednak z odpowiednim ubezpieczeniem kolumny marszowej. Jednak najczęściej partie powstańcze musiały się ukrywać i maszerować nocami lub przez wiele godzin, a nawet dni, uciekać przed ścigającymi je Rosjanami. Podczas marszów powstańcy stosowali wiele różnych działań maskujących i wprowadzających wroga w błąd. Negatywną konsekwencją tej wymuszonej mobilności był niemal tułaczy tryb życia, jaki wiedli insurgenci styczniowi. Powstańcy wracali do domów, jednak trudy partyzanckiego charakteru walki, a w tym nieustanne przemieszczanie się partii powstańczych, pozostawały w ich pamięci na długie lata, na co wyraźnie wskazuje analiza niejednego pamiętnika.

EN

Movement of insurgent parties played an significant role during the January Uprising, in connection with the guerrilla nature of the fighting and the overwhelming predominance of Russian troops. Much depends on the skills and creativity of the departmental commanders. Marches were held in accordance with established rules, in case there was no threat from the enemy, but always with proper security of the marching column. However, most insurgent parties had to hide and march at night for hours and often days, running away from the pursuing Russians. The insurgents used a variety of masking and misleading activities during marches. The negative consequence of this forced mobility was nearly wandering lives of the insurgents. The insurgents were returning home, but troubles of the guerrilla fights, including the constant movement, remained in their memory for years. This is clearly indicated by the analysis of many memoirs.

Keywords

PL

powstanie styczniowe; oddziały powstańcze; przemieszczanie się; powstanie styczniowe; oddziały powstańcze; przemieszczanie się

EN

January Uprising; insurgent units; movement

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
• Year: 2017
• Issue: 99
• Pages: 181-193

Dates

published

2017-12-30

Contributors

author

Jarosław Kita

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Polski XIX wieku

References

• Bończa-Dygulski W., Wspomnienie Sandomierzaka, [w:] W czterdziestą rocznicę Powstania Styczniowego 1863–1903, Lwów 1903.
• Erlach von F.L., Partyzantka w Polsce w r. 1863 w świetle własnych obserwacji, zebranych na teatrze walki od marca do sierpnia 1863 roku, przekł. J. Gagatek, W. Tokarz, przedmowa i przypisyW. Tokarz, Warszawa 1919.
• Hirsch R., Z oddziału Jagmina. Wspomnienie, [w:] W czterdziestą rocznicę Powstania Styczniowego 1863–1903, Lwów 1903.
• Kahane Sanbra F., Dzieje Żuawa, [w:] W czterdziestą rocznicę Powstania Styczniowego 1863–1903, Lwów 1903.
• Oxiński J., Józefa Oxińskiego wspomnienia z powstania polskiego 1863/64 roku [odbitka z „Rocznika Łódzkiego”], Łódź 1959.
• Pamiętnik Ignacego Jana Drygasa, [w:] Wspomnienia chłopów powstańców 1863 r., red. E. Kozłowski, Kraków 1983.
• Pamiętnik Jana Podkowy weterana z 1863 roku, [w:] K. Jadczyk, J. Kita, M. Nartonowicz-Kot,
• Powstanie styczniowe w Łodzi i regionie. Studia i materiały, Łódź 2014.
• Pamiętnik Konstantego Małeckiego, weterana 63 roku, [w:] K. Jadczyk, J. Kita, M. Nartonowicz-Kot, Powstanie styczniowe w Łodzi i regionie. Studia i materiały, Łódź 2014.
• Przygody powstańca z 1863 roku, [w:] K. Jadczyk, J. Kita, M. Nartonowicz-Kot, Powstanie styczniowe w Łodzi i regionie. Studia i materiały, Łódź 2014.
• Rembacz M., Z biegu życia wspomnień kilka dla pamięci młodszego pokolenia, [w:] Wspomnienia chłopów powstańców 1863 r., red. E. Kozłowski, Kraków 1983.
• Wiśniewski F., W oddziale Czachowskiego. (Urywki z pamiętnika), [w:] W czterdziestą rocznicę Powstania Styczniowego 1863–1903, Lwów 1903.
• Żelkowski-Dąbrowa W., Wspomnienia moje z 1863 r. jako siedemnastoletniego powstańca, [w:] Powstanie styczniowe na Lubelszczyźnie, red. T. Mencel, Lublin 1966.
• Dąbkowski W., Powstanie styczniowe w puszczy kozienickiej, Warszawa 1974.
• Jadczyk K., Przyczynek do działalności polskiego sądownictwa wojskowego w powstaniu 1863– 1864 r. Sprawa wyroków śmierci na Władysława Sokołowskiego „Iskrę”, Tomasza Stamirowskiegoi Józefa Sawickiego, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica 88, 2012, s. 137–159.
• Jadczyk K., Kita J., Nartonowicz-Kot M., Powstanie styczniowe w Łodzi i regionie. Studia i materiały, Łódź 2014.
• Karbowski W., Ludwik Narbutt. Życiorys wodza w powstaniu styczniowem na Litwie, Grodno 1935.
• Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1983.
• Kozłowski E., Wrzosek Mieczysław, Historia oręża polskiego 1795–1939, Warszawa 1984.
• Maliszewski E., Organizacja powstania styczniowego, Warszawa [1919].
• Płoski S., O taktyce oddziałów powstańczych, „Przegląd Historyczny” 1937–1938, t. XXXIV, nr 2, s. 495–503.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6050.99.10