Rola Kodeksu Napoleona w systematyzowaniu polskiej terminologii prawnej

• Authors: Magdalena Wismont , Ewa Woźniak

Title variants

Rola Kodeksu Napoleona w systematyzowaniu polskiej terminologii prawnej

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł traktuje o wpływie XIX-wiecznych przekładów Kodeksu Napoleona na systematyzację ówczesnej polskiej terminologii prawnej. Francuska kodyfikacja miała przełomowe znaczenie dla prawodawstw całego świata, uznawana jest za podstawę nowoczesnego państwa. Autorki prezentują oddziaływanie tego zbioru praw na tworzącą się w XIX w. polską terminologię prawną. Dzięki przekładom Kodeksu Napoleona rozpoczęto systematyzację nomenklatury prawa, tzn. przyporządkowywanie nazwy do pojęcia prawnego, precyzyjne określanie semantyki terminu, porządkowanie terminów w relacjach nadrzędno-podrzędnych. W przekładach postulowano również konsekwencję w wyborach tłumaczeniowych. W tym sensie translacje Kodeksu Napoleona przybliżyły polski język prawny do stanu obowiązującego we współczesnej legislacji.  

EN

The article examines influence of a XIX century translation of the Napoleonic Code on the systematization of contemporary Polish legal terminology. The French codification of legislation was of paramount importance for legislations all over the world and laid the foundations for a modern state. The authors present influence of French codification over the Polish law terminology which was being formed in the XIX century. Thanks to the translations of the Napoleonic Code, the systematization of terminology in the field of law was introduced, i.e. assigning names to legal notions, precise determination of their semantics, organizing terms in superior-subordinate relations. In the translations consistency in translational was also proposed. In this way the translations of the Napoleonic Code brought the Polish legal language closer to modernity.  

Keywords

PL

historia języka polskiego - XIX w.; leksyka prawna; systematyzacja polskiej terminologii prawnej; Kodeks Napoleona; historia języka polskiego - XIX w.; leksyka prawna; systematyzacja polskiej terminologii prawnej; Kodeks Napoleona

EN

history of XIX century Polish language; legal vocabulary; systematization of Polish legal terminology; Napoleonic Code

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
• Year: 2020
• Volume: 54
• Pages: 59-69

Dates

published

2020-12-02

Contributors

author

Magdalena Wismont

author

Ewa Woźniak

References

• Felber H., Budin G., 1994, Teoria i praktyka terminologii, tłum. C. Schatte, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Lukszyn J. (red.), 1993, Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Rosner A., 2007, Zmagania z językiem prawa. Przykład polskiego przekładu Kodeksu Napoleona w Księstwie Warszawskim, w: A. Niewiadomski, A. Mróz, R. Pawelec (red.), Współczesny język prawny i prawniczy, Warszawa: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, s. 9–22.
• Rosner A., 2008, Pierwsze polskie tłumaczenia Kodeksu Napoleona, w: K. Sójka-Zielińska (red.), Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, s. 271–294.
• Szczepankowska I., 2004, Język prawny I Rzeczypospolitej w „Zbiorze praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego, cz. I: Pojęcia prawne, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Wielomski A., 2008, Krytyka Kodeksu Napoleona we Francji w XIX wieku, „Doktrina. Studia Społeczno-Polityczne” 5, s. 201–216.
• Wismont M., w druku, Z dziejów polskiej terminologii prawnej: opieka i jej wykonawcy w dziewiętnastowiecznych tłumaczeniach Kodeksu Napoleona, w: B. Malczewska, J. Woźniakiewicz (red.), Języki specjalistyczne w ujęciu diachronicznym i synchronicznym I.
• Woźniak E., 2018, O funkcji szeregów synonimicznych w dawnych polskich tekstach prawnych, „Poradnik Językowy” 7, s. 75–84.
• Woźniak E., Wismont M., 2016, „Stare” i „nowe” w polskiej terminologii prawnej 1 poł. XIX w. (na przykładzie terminologii dotyczącej rozwodów), „Issledovanija po Slavjanskim Jazykam” 21 (1), s. 1–20.
• Woźniak E., Zarębski R., 2016a, Kodeks Napoleona w dziejach języka urzędowego w Polsce - rekonesans badawczy, „Język Polski” 96 (1), s. 45–58.
• Woźniak E., Zarębski R., 2016b, Kontynuacja vs innowacja. Drogi rozwoju polskiej terminologii administracyjno-prawnej po wprowadzeniu Kodeksu Napoleona, „Prace Filologiczne” 69, s. 535–547.
• Wróblewski B., 1948, Język prawny i prawniczy, „Prace Komisji Prawniczej” 3, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• X.S. [Franciszek Ksawery Szaniawski], 1809, O tłumaczeniu Kodeksu Napoleona w języku polskim, „Pamiętnik Warszawski”, t. 3, s. 52–60, https://ebuw.uw.edu.pl (dostęp: 25.03.2019).
• Zajda A., 1990, Staropolska terminologia prawnicza (do 1500 r.), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Zajda A., 2001, Studia z historii polskiego słownictwa prawniczego i frazeologii, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Zasady 2002, Zasady techniki prawodawczej, „Dziennik Ustaw RP” 100, poz. 908, https://isap.sejm.gov.pl (dostęp: 2.09.2019).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6077.54.05