O semantyczny wymiar słowotwórstwa w glottodydaktyce

• Authors: Anna Seretny

Title variants

EN

For a semantic approach to derivation in foreign language teaching/learning

Abstracts

EN

Learning word formation mechanisms (reception level) and acquiring the ability to use derivatives in communication (production level) is a vital issue for foreigners learning Polish, which lets them enlarge immensely their active and passive vocabulary. The derivative system partially belongs to grammar, and partially to lexis, and this fact should be reflected in the language teaching/learning process. In that process, however, it very often ‘belongs exclusively to grammar’. The author, invoking psycholinguistic research, claims that such a solution, though not thoroughly wrong, may result in a lower than achievable level of internalization of derivatives in Polish language learners’ mental vocabulary. An alternative solution, she suggests, is to link teaching of derivatives with particular subject topics.

PL

Systemowe poznawanie form, funkcji i znaczeń wyrazów motywowanych (poziom recepcji) wraz z jednoczesnym nabywaniem biegłości w posługiwaniu się nimi (poziom produkcji) jest zagadnieniem bardzo ważnym dla opanowujących język obcokrajowców. Swoistość systemu derywacji, tylko po części kategorialnego sprawia, iż wyraźnie lokuje się on między gramatyką a słownikiem. Nie zawsze znajduje to bezpośrednie i systemowe przełożenie na język dydaktyki – w nauczaniu formacji słowotwórczych w dalszym ciągu dominuje trop formalny. Może to rzutować na niższy niż możliwy stopień internalizacji formacji poznawanych przez uczących się, gdyż pozostaje w sprzeczności z organizacją słownika mentalnego użytkownika języka. Rozwiązanie alternatywnym jest ściślejsze niż dotychczas łączenie nauczania derywatów z określonymi zagadnieniami tematycznymi. Podłoże tej koncepcji stanowią psycholingwistyczne badania słownika mentalnego użytkownika języka, ujawniające jego naturę oraz organizację gromadzonych w nim zasobów. 

Keywords

PL

nauczanie języka polskiego jako obcego/drugiego; derywacja; słownik mentalny; porządek formalny (semazjologiczny); porządek znaczeniowy (onomazjologiczny)

EN

teaching/learning derivatives; mental vocabulary; formal (semasiological) approach; meaning (onomasiological) approach; Polish as a foreign/second language

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
• Year: 2021
• Volume: 28
• Pages: 221-238

Dates

published

2021

Contributors

author

Anna Seretny

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Instytut Glottodydaktyki Polonistycznej, ul. Grodzka 64, 31-044 Kraków

• https://orcid.org/0000000253774881

References

• Aitchison J., 1994, Words in the Mind, Cambridge (USA).
• Babik W., 2010, Słowa kluczowe, Kraków.
• Balteiro I., 2011, Awareness of L1 and L2 Word-Formation Mechanisms for the Development of Autonomous L2 Learner, „Porta Linguarum”, nr 15, s. 25–34.
• Bruza P. i in., 2009, Is there something quantum-like about the human mental lexicon? „Journal of Mathematical Psychology”, nr 53, s. 362–377.
• Collins B., Nation I.S.P., 2015, Testing Receptive Knowledge of Derivational Affixes, „Journal of Second Language Teaching and Research”, nr 4 (1), s. 6–23.
• Gębka-Wolak M., Walkiewicz A., 2021, Polszczyzna jako fleksyjny język docelowy, w: E. Lipińska, A. Seretny (red.), Dydaktyka języka polskiego jako nierodzimego: konteksty – dylematy – trendy, Kraków.
• Gleason J.B., Ratner N.B. (red.), 2005, Psycholingwistyka, Gdańsk.
• Goldstein R., Vitevitch M.S., 2017, The Influence of Closeness Centrality on Lexical Processing, „Frontiers of Psychology” https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01683
• Hacken P., Abel A., Knapp J., 2006, Word formation in electronic learners’ dictionary ELDIT, „International Journal of Lexicography”, nr 16 (3), s. 243–256.
• Janowska A., 2007, O swoistości derywacji na tle innych sposób nominacji, w: A. Achtelik, J. Tambor (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Katowice, s. 228–34.
• Janowska A., 2013, Złożoność derywacji czasownikowej z punktu widzenia glottodydaktyki (na materiale czasowników odczasownikowych, w: J. Tambor, A. Achtelik (red.), Sztuka to rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, Katowice, s. 20–29.
• Janowska I. i in. (red.), 2011, 2016, Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, Kraków.
• Laufer B., 2016, From word parts to full texts: Searching for effective methods of vocabulary learning, „Language Teaching Research”, nr 21(1), s. 5–11.
• Laufer B., Hulstijn J., 2001, Some Empirical Evidence for the Involvement Load Hypothesis in Vocabulary Acquisition, „Language Learning”, nr 51 (3), s. 539–558.
• Milton J., 2009, Measuring Second Language Vocabulary Acquisition, Bristol–Buffalo–Toronto.
• Nagórko A., 1998, Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem), Warszawa.
• Nagy W.E. i in., 1989, Morphological families in the internal lexicon, „Reading Research Quarterly”, nr 24, s. 262–282.
• Nassaji H., 2004, The relationship between depth of vocabulary knowledge and L2 learners lexical inferencing strategy use and success, „The Canadian Modern Language Review”, nr 61 (1), s. 107–134.
• Nation P., 2001, Learning Vocabulary in Another Language, Cambridge.
• Nation P., Webb S., 2011, Researching and Analyzing Vocabulary, Heinle, Cengage Learning.
• Nattinger J., 1988, Some current trends in vocabulary teaching, w: R. Carter, M. McCarthy (red.) Vocabulary and Language Teaching, Longman, London, New York, s. 62–82.
• Neveling Ch., 2010, Mentales Lexikon, w: C. Surkamp (red.), Metzler Lexikon. Fremdsprachendidaktik, Stuttgart, Weimar, s. 217–218.
• Pastuchowa M., 2007a, O słowotwórstwie z perspektywy leksykalnej, w: A. Achtelik, J. Tambor (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Katowice, s. 21–27.
• Pastuchowa M., 2007b, Dlaczego słowotwórstwo leksykalistyczne? Ogląd faktów diachronicznych, „LingVaria”, nr 2, s. 212–129.
• Pastuchowa M., 2010, Rola słowotwórstwa w kształtowaniu kompetencji językowej cudzoziemców, w: Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), Katowice, s. 9–15.
• Pastuchowa M., 2013, Słowotwórstwo – sposób na nazywanie świata czy część systemu gramatycznego, w: Sztuka to rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, J. Tambor, A. Achtelik (red.), Katowice, s. 9–19.
• Rabiega-Wiśniewska J., 2006, Formalny opis derywacji w języku polskim. Rzeczowniki i przymiotniki, niepublikowana rozprawa doktorska, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Schmitt N., Schmitt D. 2014, A reassessment of frequency and vocabulary size in L2 vocabulary teaching, „Language Teaching”, nr 47 (4), s. 484–503.
• Schmitt N., Zimmerman C., 2002, Derivative word forms: What do learners know? „TESOL Quarterly”, nr 36(2), s. 145–171.
• Seretny A., 2011, Kompetencja leksykalna uczących się języka polskiego jako obcego w świetle badań ilościowych, Kraków.
• Seretny A., 2015, Słownictwo w dydaktyce języka. Świat słów na przykładzie języka polskiego jako obcego, Kraków.
• Seretny A., 2019, Inferencja leksykalna – ważna strategia czytelnicza w języku obcym, „Kwartalnik Polonicum”, nr 31/32, s. 18–27.
• Singleton D., 1999, Exploring the Second Language Mental Lexicon, Cambridge.
• Stefańczyk W., Seretny A., 2015, Między słownikiem a gramatyką – słowotwórstwo w perspektywie glottodydaktycznej, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 45–62.
• Taft M., 1994, Interactive-activation as a framework for understanding morphological processing, „Language and Coginitive Processes”, nr 9(3), s. 271–294.

Identifiers

DOI

10.18778/0860-6587.28.15

Biblioteka Nauki

2034571