Kompetencje społeczne i wartości – rola inteligencji

• Authors: Alina Rybałtowska , Anna Zalewska

Title variants

EN

Social skills and values – the role of intelligence

Abstracts

EN

The study analyzed whether intelligence differentiates social competences (in self-reports and peer assessments), value importance, and the relationship between values and social skills. 56 members of Polish Mensa and 57 people from the control group completed on-line the PVQ-RR (values) and the PROKOS (skills) questionnaires. Their skills were also assessed on-line by their friends using a modified version of the PROKOS. Mensa members rated their cooperative skills lower and tended to rate societal skills lower and assertive skills higher than the control group, but there were no differences in peer assessments. Among Mensa members self-assessments of skills (besides social and assertive) were lower than peer assessments. Mensa members significantly less identified with universal values and valued social values lower than the control group. In the control group, the self-rated competences were associated with Social-Focused and Self-Focused values. Among Mensa members, values did not correlate with self-rated social skills.

PL

W badaniu analizowano, czy inteligencja różnicuje kompetencje społeczne (w samoocenie i ocenie innych), cenienie wartości oraz związki między cenieniem wartości a kompetencjami społecznymi. 56 członków stowarzyszenia Mensa Polska oraz 57 osób z grupy kontrolnej wypełniło on-line kwestionariusz PVQ-RR (wartości) i kwestionariusz PROKOS (samoocena kompetencji). Kompetencje badanych oszacowali on-line także ich znajomi za pomocą zmodyfikowanej wersji kwestionariusza PROKOS. Członkowie Mensy niżej oceniali swoje kompetencje kooperacyjne, a na poziomie trendu także społecznikowskie, a wyżej asertywne niż grupa kontrolna, ale nie było żadnych różnic w ocenach dokonanych przez innych. Wśród członków Mensy samooceny kompetencji (z wyjątkiem kompetencji towarzyskich i asertywnych) były niższe niż oceny rówieśników. Członkowie Mensy istotnie słabiej identyfikowali się z uniwersalnymi wartościami i niżej cenili wartości społeczne niż grupa kontrolna. W grupie kontrolnej samoocena kompetencji była powiązana z wartościami skoncentrowanymi na innych oraz na sobie. Wśród członków Mensy wartości nie korelowały z samooceną kompetencji.

Keywords

PL

kompetencje społeczne; wartości; inteligencja; stowarzyszenie Mensa

EN

social skills; values; intelligence; Mensa

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica
• Year: 2022
• Issue: 23
• Pages: 73-89

Dates

published

2022

Contributors

author

Alina Rybałtowska

• SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Instytut Psychologii, Wydział Psychologii

• https://orcid.org/0000000195930021

author

Anna Zalewska

• SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Instytut Psychologii, Wydział Psychologii

• https://orcid.org/0000000272854748

References

• Argyle M. (1999). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Barnett L.A., Fiscella J. (1985). A child by any other name… A comparison of the playfulness of gifted and nongifted children. Gifted Child Quarterly, 29, 61–66. https://doi.org/10.1177/001698628502900203
• Baudson T.G. (2016). The mad genius stereotype: Still alive and well. Frontiers in Psychology, 7. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00368
• Boczkowska M. (2016). Wartości osobiste preferowane przez młodzież gimnazjalną a wybrane wskaźniki socjodemograficzne. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 35, 223–240. https://doi.org/10.17951/lrp.2016.35.3.223
• Byrne B.M. (2010). Structural equation modeling with Amos: Basic concepts, applications, and programming. New York: Taylor and Francis Group.
• Cieciuch J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości. Warszawa: Liberi Libri.
• Cieciuch J. (2013a). Pomiar wartości w zmodyfikowanym modelu Shaloma Schwartza. Psychologia Społeczna, 8, 22–41.
• Cieciuch J., Schwartz S.H. (2018). Pomiar wartości w kołowym modelu Schwartza. W: H. Gasiul (red.), Metody badania emocji i motywacji (307–334). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Çitil M., Özkubat U. (2020). The comparison of the social skills, problem behaviours and academic competence of gifted students and their non-gifted peers. International Journal of Progressive Education 2020, 16, 296–312. https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.280.18
• Czerniawska M. (1995). Inteligencja a system wartości: Studium psychologiczne. Białystok: Trans Humana.
• Dauber S.L., Benbow C.P. (1990). Aspects of personality and peer relations of extremely talented adolescents. Gifted Child Quarterly, 34, 10–14. https://doi.org/10.1177/001698629003400103
• George D., Mallery P. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference 17.0 update. Boston: Pearson.
• Gil-Madrona P., Samalot-Rivera A., Kozub F.M. (2016). Acquisition and transfer of values and social skills through a physical education program focused in the affective domain. Motricidade, 12, 32–38. https://doi.org/10.6063/motricidade.6502
• Hair J.F., Black W.C., Babin B.J., Anderson R.E. (2010). Multivariate data analysis. New York: Pearson.
• Hogan H.W., Mookherjee H.N. (1981). Values and selected antecedents. The Journal of Social Psychology, 113, 29–35. https://doi.org/10.1080/00224545.1981.9924346
• Jakubowska U. (1996). Wokół pojęcia „kompetencja społeczna” – ujęcie komunikacyjne. Przegląd Psychologiczny, 39, 29–40.
• Karpinski R.I., Kolb A.M.K., Tetreault N.A., Borowski T.B. (2018). High intelligence: A risk factor for psychological and physiological overexcitabilities. Intelligence, 66, 8–23. https://doi.org/10.1016/j.intell.2017.09.001
• Kerr B., Colangelo N., Gaeth J. (1988). Gifted adolescents’ attitudes toward their giftedness. Gifted Child Quarterly, 32, 245–247. https://doi.org/10.1177/001698628803200201
• Knopp K.A. (2013). Kompetencje społeczne – pomiar i aplikacja praktyczna. Ośrodek Rozwoju Edukacji. https://www.researchgate.net/publication/313877703_Kompetencje_spoleczne_-_pomiar_i_aplikacja_praktyczna/ (dostęp: 10 listopada 2022).
• Lynn R. (2010). In Italy, north–south differences in IQ predict differences in income, education, infant mortality, stature, and literacy. Intelligence, 38, 93–100. https://doi.org/10.1016/j.intell.2009.07.004
• MacArthur H., Shields S.A. (2014). Hollingworth, Leta S. (1886–1939). W: R.N. Cautin, S.O. Lilienfeld (eds.), The Encyclopaedia of Clinical Psychology. https://doi.org/10.1002/9781118625392.wbecp123
• Martínez I., García J.F. (2008). Internalization of values and self-esteem among Brazilian teenagers from authoritative, indulgent, authoritarian, and neglectful homes. Family Therapy, 35, 43–59.
• Martowska K. (2012). Psychologiczne uwarunkowania kompetencji społecznych. Warszawa: Liberi Libri.
• Matczak A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii.
• Matczak A. (2001). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Matczak A. (2001a). Różne oblicza inteligencji: funkcjonowanie intelektu a osobowość. Studia Psychologica, 2, 157–174.
• Matczak A., Martowska K. (2009). Instrumental and motivational determinants of social competencies. W: A. Matczak (red.), Determinants of social and emotional competencies (13–35). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Matczak A., Martowska K. (2013). Profil Kompetencji Społecznych. PROKOS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Matczak A., Jaworowska A., Szustrowa T., Ciechanowicz A. (1995). Bateria testów APIS‑Z. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Milcarz M.M. (2019). Uczucia moralne, wartości i przekonania postkrytyczne członków stowarzyszenia Mensa Polska – analiza porównawcza. Polskie Forum Psychologiczne, 24, 42–56.
• Nyborg H., Jensen A.R. (2001). Occupation and income related to psychometric g. Intelligence, 29, 45–55. https://doi.org/10.1016/S0160-2896(00)00042-8
• Rim Y. (1984). Importance of values according to personality, intelligence and sex. Personality and Individual Differences, 5, 245–246. https://doi.org/10.1016/0191-8869(84)90058-8
• Sapsaglam Ö., Ömeroglu E. (2016). Examining the effect of social values education program being applied to nursery school students upon acquiring social skills. Educational Research and Reviews, 11, 1262–1271.
• Schmidt F., Hunter J. (1998). The validity and utility of selection methods in personnel psychology. Psychological Bulletin, 124, 262–274. https://doi.org/10.1037/0033-2909.124.2.262
• Schwartz S.H. (1977). Normative influences on altruism. Advances in Experimental Social Psychology, 10, 221–279. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60358-5
• Schwartz S.H. (2006). Basic human values: Theory measurement and applications. Revue francaise de sociologie, 47, 929–968. https://doi.org/10.3917/rfs.474.0929
• Schwartz S.H., Cieciuch J., Vecchione M., Davidov E., Fischer R., Beierlein C., Ramos A., Verkasalo M., Lönnqvist J.-E., Demirutku K., Dirilen-Gumus O., Konty M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103, 663–688. https://doi.org/10.1037/a0029393
• Sękowski A.E. (2001). Współczesne tendencje w badaniach wybitnych zdolności. Roczniki Psychologiczne, 4, 243–255.
• Sękowski A.E., Łubianka B. (2009). Preferencja wartości uczniów zdolnych. Przegląd Psychologiczny, 52, 409–432.
• Sortheix F.M., Schwartz S.H. (2017), Values that underlie and undermine well-being: Variability across countries. European Journal of Personality, 31, 187–201. https://doi.org/10.1002/per.2096
• Southern M.L., Plant W.T. (1968). Personality characteristics of very bright adults. The Journal of Social Psychology, 75, 119–126. https://doi.org/10.1080/00224545.1968.9712481
• Tyszkowa M. (1990). Zdolności, osobowość i działalność uczniów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Zalewska A.M. (1998). Ważność wartości społecznych wśród młodzieży uczącej się. Forum Psychologiczne, 3, 144–165.
• Zalewska A.M. (2000). Adaptacja kwestionariusza „Orientacja na wartości zawodowe” Seiferta i Bergmanna do warunków polskich. Studia Psychologiczne, 38, 57–77.

Identifiers

DOI

10.18778/1427-969X.23.05

Biblioteka Nauki

18797240