Światopoglądy młodopolskie w teatralnym lustrze XXI wieku. „Termopile polskie” Tadeusza Micińskiego i Jana Klaty

• Authors: Sabina Brzozowska

Title variants

Światopoglądy młodopolskie w teatralnym lustrze XXI wieku. „Termopile polskie” Tadeusza Micińskiego i Jana Klaty

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The previous attempts to present Tadeusz Miciński’s The Polish Thermopylae on the stage ended in either a complete failure or at least unfulfilled expectations. The multi-dimensional text-charade, full of numerous historical and philosophical references, constitutes a true challenge for an audience and a director. The ideological potential of the text encourages risky updates and simplifications. The plot of Miciński’s play is set in the years 1787–1813, starting with the meeting of King Stanisław August with Empress Catherine II and ending with the death of Prince Józef Poniatowski in the Elster River; yet, it takes place in the head of the dying prince. The Polish Thermopylae condenses time in a mysterious way and provokes the spectator to interpret historical events from the perspective of a mystery play. Jan Klata, the director, abandons allusions to a mystery play, uses many cliches from the sphere of pop-culture, and exposes the presence of the grotesque in Miciński’s play. In his impressive post-modern show, reality is arranged like a video clip: a juxtaposition of war and sports and erotic conquest, a conventional presentation of Empress Catherine II as the insatiable Messallina, a gymnastic amploi of Patiomkin as an allusion to Putin’s muscle flexing are not an intellectual challenge for the contemporary audience. And the ideal of Miciński’s theatre is the theatre being the judgement of conscience, the theatre being the mirror, the “mouse-trap” that never becomes out of date.

Keywords

PL

teatr; dramat; historia; misterium; popkultura; teatr; dramat; historia; misterium; popkultura

EN

theatre; drama; history; mystery play

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2016
• Volume: 33
• Issue: 3
• Pages: 345-360

Dates

published

2017-05-29

Contributors

author

Sabina Brzozowska

• Uniwersytet Opolski, Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa, Katedra Historii Literatury, Komparatystyki i Antropologii Literackiej

References

• Askenazy Stefan, Książę Józef Poniatowski 1763–1813, Gebethner i Wolff, G. Gebethner i Sp., Warszawa–Kraków 1905.
• Bachelard Gaston, Wyobraźnia poetycka, przeł. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975.
• Bendyk Edwin, Termopile polskie, 3 Maja z Janem Klatą, http://antymatrix.blog.polityka.pl/2014/05/04/termopile-polskie-3-maja-z-janem-klata/ [dostęp: 11.05.2016].
• Bolecki Włodzimierz, Od potworów do znaków pustych. Z dziejów groteski: Młoda Polska i Dwudziestolecie Międzywojenne, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 1, s. 73–121.
• Bolecki Włodzimierz, Prawdy niemiłe (eseje), Wydawnictwo Przedświt, Warszawa 1993.
• Brzozowska Sabina, Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2009.
• Chylińska Teresa, Karol Szymanowski i Tadeusz Miciński, w: Studia o Tadeuszu Micińskim, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, s. 325–340.
• Danek-Wojnowska Bożena, Kłossowicz Jan, Tadeusz Miciński, w: Obraz literatury polskiej. Literatura okresu Młodej Polski, t. II, red. K. Wyka, A. Hutnikiewicz, M. Puchalska, PWN, Warszawa 1967, s. 269–326.
• Fieguth Rolf, O kategorii „wzniosłości” u Wiaczesława Iwanowa, przeł. A. Korniejenko, „Teksty Drugie” 1996, z. 2–3, s. 148–163.
• Grzymała-Siedlecki Adam, Książę Józef w nowej literaturze powieściowej, „Museion” 1913, z. 9–10, s. 82–94.
• Ikonografia romantyczna. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk Nieborów, 26–28 czerwca 1975 r., red. M. Poprzęcka, PWN, Warszawa 1977.
• Illg Jerzy, Mit i historia w „Wicie” Tadeusza Micińskiego, „Ruch Literacki” 1980, z. 5, s. 332–347.
• Janion Maria, Żmigrodzka Maria, Romantyzm i historia, Państwowy Instytut Wydawniczy, War­szawa 1978.
• Jedynak Magdalena, Nu, pogodi! (Termopile polskie), http://www.teatralia.com.pl/nu-pogodi-termopile-polskie/ [dostęp: 15 maja 2014 r.].
• Kocur Mirosław, We władzy teatru. Aktorzy i widzowie w antycznym Rzymie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
• Kott Jan, Zjadanie bogów i nowe eseje, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
• Meyerhold Wsiewołod, Przed rewolucją (1905–1917), wstęp i wybór J. Koenig, przeł. A. Drawicz i J. Koenig, noty A. Fewralski, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1988.
• Miciński Tadeusz, Utwory dramatyczne, t. 3: Termopile polskie. Misterium na tle życia i śmierci ks. Józefa Poniatowskiego, oprac. i nota wydawcy T. Wróblewska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
• Oczak Dorota, Polityka wkracza na scenę. Termopile polskie wg Jana Klaty, http://wroclaw.wy­borcza.pl/wroclaw/1,35771,15884062,Polityka_wkracza_na_scene___Termopile_polskie__wg.html [dostęp: 11.05.2016].
• Piekarska Magda, Kalejdoskopo polskiej hańby; http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35750,15906385,_Termopile_polskie___Kalejdoskop_polskiej_hanby__RECEN­ZJA_.html [dostęp: 11.05.2016].
• Piwińska Marta, Legenda romantyczna i szydercy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1973.
• Prussak Maria, Wstęp do: Stanisław Wyspiański, Hamlet, oprac. M. Prussak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. LXXXVIII.
• Sheppard Richard, Problematyka modernizmu europejskiego, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. i wstęp Ryszard Nycz, Universitas, Kraków 1998, s. 71–140.
• Ziołowicz Agnieszka, „Misteria polskie”. Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Universitas, Kraków 1996.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.33.19