Przywileje dam mężatek... z drugiej połowy XVIII stulecia

• Authors: Małgorzata Marcinkowska‑Malara

Title variants

Przywileje dam mężatek... z drugiej połowy XVIII stulecia

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is an edition of an anonymous print from the second half of XVIII century: Przywileje dam mężatek niemieckim językiem pisane, dla powszechnej zabawy na polski przełożone i do druku podane w tym roku with its essential introduction. The author focused on the literary and socio – moral context that was important for the work to be created. Moreover, the author framed the possible circle of an unknown artist inspiration and she established the direct text model that is a picaresque work titled Sejm białogłowski. While analysing, the author paid attention to the similarities and differences between the texts. She also proved that at the end of XVIII century, despite new circumstances and socio‑moral infuences. the picaresques works arose interest of contemporary writers and became an artistic inspiration for them.

Keywords

PL

oświecenie; kobieta; parodia; literatura sowizdrzalska; oświecenie; kobieta; parodia; literatura sowizdrzalska

EN

Enlightenment; woman; parody; picaresque literature

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2016
• Volume: 34
• Issue: 4
• Pages: 69-81

Dates

published

2017-01-27

Contributors

author

Małgorzata Marcinkowska‑Malara

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego, Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki, pl. Sejmu Śląskiego 1, 40-032 Katowice

References

• Przywileje dam mężatek niemieckim językiem napisane, dla powszechniejszej zabawy na polski przełożone i do druku podane w tym roku, [b.m.r.].
• Aleksandrowicz Alina, Izabela Czartoryska. Polskość i europejskość, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 1998.
• Bartnicka Kalina, Księdza Józefa Lagowicza poradnik życia rodzinnego, „Przegląd Humanistyczny” 1993, z. 4, s. 71–78.
• Bilewicz Aleksandra, Wzór kobiety, żony i matki w świetle osiemnastowiecznych kazań, w: Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, t. 1, red. W. Jamrożek, D. Żołądź‑Strzelczyk, Instytut Historii UAM, Poznań 1998, s. 82–88.
• Brückner Aleksander, Z teki bibliograficznej, „Pamiętnik Literacki” 1903, z. 1, s. 59–67.
• Dumanowski Jarosław, Gorzałka, piwo i wino. Szlacheckie picie i jego materialna oprawa w XVIII wieku, w: Między Barokiem a Oświeceniem. Radości i troski dnia codziennego, red. S. Achremczyk, Ośrodek Badań Naukowych, Olsztyn 2006, s. 148–154.
• Dumanowski Jarosław, Kwestia smaku. Kulinarne fascynacje oświecenia, w: Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2011, s. 181–193.
• Garlej Beata, Kuchnia bohaterów dzieł Ignacego Krasickiego, w: Codzienność i niecodzienność oświeconych, [cz.] 1: Przyjemności, pasje i upodobania, red. B. Mazurkowa, z udziałem M. Marcinkowskiej i S. P. Dąbrowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, s. 145–163.
• Górecka Katarzyna, Pobożne matrony i cnotliwe panny. Epitafia mieszczanek i szlachcianek z XVI i XVIII wieku jako źródło wiedzy o kobiecie w epoce nowożytnej, „Neriton”, Warszawa 2006.
• Grzeszczuk Stanisław, Błazeńskie zwierciadło. Rzecz o humorystyce sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku, Universitas, Kraków 1994.
• Grzeszczuk Stanisław, Cyganeria sowizdrzalska. O staropolskiej literaturze plebejskiej z przełomu XVI i XVII wieku, Ossolineum, Wrocław 1980.
• Jakuboszczak Agnieszka, Sarmacka dama. Barbara Sanguszkowa (1718–1791) i jej salon towarzyski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2008.
• Kaczyński Paweł, Rodzina w literaturze stanisławowskiej. Motywy – konwencje – poglądy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
• Kostkiewiczowa Teresa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
• Kuchnia polska dawna. Urywki z jej dziejów od czasów najdawniejszych do końca wieku XVII, ze źródeł zebrał i opracował Józef Peszke, „Gazeta Domowa” 1904, nr 1, s. 5–7.
• Legowicz Józef, Stan małżeński, czyli prawidła szczęśliwego między małżonkami pożycia i porządnego a chrześcijańskiego wychowania dziatek, przez ks. J. Legowicza nauk wyzwolonych, filozofii i świętej teologii doktora, plebana kościoła korkożyskiego zebrane i na pożytek powszechności do druku podane, Wilno 1787.
• Lordelot Bénigne, Powinności życia domowego, po francusku od jednego gospodarza roku 1706, na polski zaś w Brunsberku roku 1714 dla nauki ludzi żywot domowy prowadzących przetłumaczone, za zezwoleniem zwierzchności trzeci raz do druku podane, Lublin 1793.
• Maciejewska Iwona, Saskie poradniki o roli miłości w budowaniu udanego związku małżeńskiego, w: tejże, Miłość i erotyzm w piśmiennictwie czasów saskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko‑Mazurskiego, Olsztyn 2013, s. 261–313.
• Mieszaniny czyli zbiór wierszów luźnych wydanych od roku 1820 do roku 1825, Kraków [1830].
• Modlitwa pożyteczna i wielce potrzebna młodej panience, która żąda być opatrzoną jak się należy świętym sakramentem małżeństwa, w: Katechizm amanta, Jasna Góra 1760, s. 14–15.
• Modlitwy panien żądających męża, [b.m.r.].
• Pieśń lamentującej kobiety bez gorzałki, [b.m.r.].
• Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie, pierwsze wydanie zbiorowe z podobiznami trzynastu drzeworytów, oprac. K. Badecki, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1950.
• Popiołek Bożena, „Przyjaciel domowy, Żona moja Najmilsza…” – wizerunek kobiety w świetle staropolskich testamentów z XVII i XVIII wieku, w: Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, red. I. Maciejewska, K. Stasiewicz, Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2008, s. 282–293.
• Rabowicz Edmund, Rokoko, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, wyd. 4, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2006, s. 520–527.
• Roćko Agata, Osiemnastowieczna przyjemność ucztowania na dworach magnackich, w: Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2011, s. 195–206.
• Rok Bogdan, Polskie poradniki dobrego życia w XVIII w. – poszukiwanie inspiracji współczesnego poradnictwa, w: Poradnictwo w okresie transformacji kulturowej. Materiały VI Ogólnopolskiego Seminarium Naukowego – Wrocław 20–22 września 1993, red. A. Kargulowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993, s. 73–85.
• Ryba Janusz, Mopsy i Mopsice (szkic z pogranicza kynologii i historii kultury), w: tegoż, Uwodzicielskie oblicza Oświecenia. Szkice obyczajowe, „Śląsk”, Katowice 1994, s. 31–36.
• Ryba Renata, „Jej portret” – postaci kobiet w osiemnastowiecznych listach dedykacyjnych, w: Dedykacje w książce dawnej i współczesnej, red. R. Ocieczek, A. Sitkowa, Wydawnictwo Gnome, Katowice 2006, s. 113–125.
• Sanguszkowa Barbara, Nauka matki córce swojej idącej za mąż dana, Warszawa 1765.
• Sawicka‑Jurek Jolanta, „Pod wdzięcznym onej rozkazem” – o kulturotwórczej roli dworu Aleksandry Ogińskiej w Siedlcach, w: Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, red. T. Kostkiewiczowa i A. Roćko, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2005, s. 263–273.
• Skowronek Jerzy, Debiuty polityczne kobiet w epoce rozbiorowej i początkach epoki porozbiorowej 1772–1831, w: Pamiętnik XV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, t. 2: Przemiany społeczne a model rodziny, red. A. Żarnowska, Wydawnictwo Adam Marszałek, Gdańsk 1995, s. 29–41.
• Stasiewicz Krystyna, Kobiece przyjemności w XVIII wieku, w: Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2011, s. 125–146.
• Wieczory zabawne czyli rozrywka dla dam i kawalerów w rozmaitych ciekawych i dowcipnych wierszach i anegdotach z przyłączeniem sto i oko zagadek, Warszawa 1805.
• Zatorski Aleksander Paweł, Uwagi do zupełnego zabierających się w stan małżeński szczęścia służące, przez pewnego Podgórzanina Ich Mciów kawalerów polskich (stanu mianowicie rycerskiego) ciekawości i honorowi poświęcone, Wrocław 1768.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.34.07