O rokokowej realizacji Tassowego wątku w "Erotykach" Franciszka Dionizego Kniaźnina

• Authors: Bożena Mazurkowa

Title variants

O rokokowej realizacji Tassowego wątku w "Erotykach" Franciszka Dionizego Kniaźnina

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The author devotes attention to four pieces from the poetic cycle Erotics (Erotyki, 1779) of Franciszek Dionizy Kniaźnin, cleary inspired by a few scenes from romantic thread of Tancred and Clorinda in epic poem Godfrey or Jerusalem Delivered (Gofred abo Jeruzalem wyzwolona, 1618) by Tasso‑Kochanowski. The context of consideration are reflections which concern interest in baroque work and characteristic cult of Italian artist, lively in Poland until romanticism. The goal of detailed analysis is to capture multiple signals of connections between Kniaźnin’s rococo lyrics and paralel fragments of seventeenth‑century translation. In the poem’s plot these relations concern meetings of Christian knight with beautiful pagan, his behaviour in these situations, statements which he addressed to both living and departed Clorinda and also the dream in which he was haunted by ghost of the loved woman. Comparative steps aim at determining how epic material was used and processed in the amorous poetry of good taste”.

Keywords

PL

Torquato Tasso; epos; Franciszek Dionizy Kniaźnin; rokoko; sen; liryka; Torquato Tasso; epos; Franciszek Dionizy Kniaźnin; rokoko; sen; liryka

EN

Torquato Tasso; epic poem; Franciszek Dionizy Kniaźnin; rococo; dream; lyrical poetry

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2016
• Volume: 34
• Issue: 4
• Pages: 83-102

Dates

published

2017-01-27

Contributors

author

Bożena Mazurkowa

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego, Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki, ul. Bankowa 12, 40–007 Katowice

References

• Kniaźnin Franciszek Dionizy, Erotyki, cz. 1–2, Warszawa 1779.
• Kochanowski Piotr, Tasso Torquato, Gofred abo Jeruzalem wyzwolona, oprac. S. Grzeszczuk, przypisy R. Pollak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968.
• Aleksandrowicz Alina, Izabela Czartoryska. Polskość i europejskość, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 1998.
• Aleksandrowicz Alina, Kult Torquata Tassa na dworach Czartoryskich, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 310–326.
• Aleksandrowicz Alina, Puławy w obliczu Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 Maja, w: tejże, Różne drogi do wolności. Puławy Czartoryskich na przełomie XVIII i XIX wieku, Towarzystwo Przyjaciół Puław, Puławy 2011, s. 11–32.
• Barłowska Maria, Klorynda i Tankred w topice mowy weselnej Jerzego Ossolińskiego, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 187–199.
• Borowy Wacław, W Cypryjskim powiecie, w: tegoż, Studia i szkice literackie, t. 1, [wybór i oprac. Z. Stefanowska i A. Paluchowski, indeks zestawiła M. Domańska], Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983, s. 69–98 (pierwodruk rozprawy – Kraków 1936).
• Buszka Kamila, Pomiędzy tradycją a nowatorstwem. Rola postaci kobiecych w świecie przedstawionym eposu Torquata Tassa „Gofred abo Jeruzalem wyzwolona (w przekładzie Piotra Kochanowskiego), „Meluzyna” 2014, nr 1, s. 35–48.
• Chachaj Magdalena, Dramy i tragedie historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 2007.
• Czwórnóg‑Jadczak Barbara, Tymon Zaborowski (1799–1828), w: Pisarze polskiego oświecenia, t. 3, red. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, s. 639–643.
• Dąbrowski Roman, Jak Świderski tłumaczył Merciera. „Olind i Sofroni”, „Konteksty Kultury” 2012, t. 8, s. 15–27.
• Fieguth Rolf, „Erotyków ksiąg dziesięć” Franciszka Dionizego Kniaźnina jako cykl poetycki, w: Romantyzm. Poezja. Historia. Prace ofiarowane Zofii Stefanowskiej, red. M. Prussak i Z. Trojanowiczowa, Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, Warszawa 2002, s. 27–49.
• Goliński Janusz K., Barokowe igraszki z Hypnosem. („Somni descriptio” – tajemnice snów, ogrodów, gabinetów…), „Ogród” 1994, nr 1, s. 143–172.
• Goliński Janusz K., Między niebem a piekłem. „Wojna pobożna” bohaterów Tassa–Kochanowskiego, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 122–142.
• Graciotti Sante, Piotr Kochanowski w polskim Oświeceniu oraz przekłady Ariosta i Tassa pióra Krasickiego i Trembeckiego, w: W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego (w Krakowie, dnia 4–6 kwietnia 1967 r.), przewodn. kom. red. S. Pigoń, red. nauk. T. Ulewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1970, s. 85–103, Prace Komisji Historycznoliterackiej Polskiej Akademii Nauk Oddział w Krakowie, t. 22.
• Grzeszczuk Stanisław, Piotra Kochanowskiego poemat o „wojnie pobożnej”, w: tegoż, W stronę Kochanowskiego. Studia, charakterystyki, interpretacje, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1981, s. 243–284.
• Jarczykowa Mariola, Czytanie Tassa–Kochanowskiego w kręgu poetów radziwiłłowskich w XVII wieku, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 296–309.
• Kalewska Anna, „Gofred” Tassa–Kochanowskiego – epos o rycerzu pobożnym, w: Z ducha Tassa.
• [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 107–121.
• Klimowicz Mieczysław, Oświecenie, wyd. 7, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, Wielka Historia Literatury Polskiej, [t. 4].
• Kostkiewiczowa Teresa, Koncepcje poezji w „Erotykach”, w: tejże, Kniaźnin jako poeta liryczny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1971, s. 11–41, Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, t. 25.
• Kotarska Jadwiga, Petrarkizm, w: Słownik literatury staropolskiej. (Średniowiecze – Renesans – Barok), red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej, E. Sarnowskiej‑Temeriusz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1990, s. 557–566.
• Kotarska Jadwiga, Poetyka popularnej liryki miłosnej XVII wieku w Polsce, Gdańskie Towarzystwo Naukowe – Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Gdańsk–Wrocław 1970, Seria Monografii – Gdańskie Towarzystwo Naukowe, nr 33.
• Marciniak Katarzyna, Królewna Wanda – pierwsza polska „feministka”?, w: Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, red. I. Maciejewska i K. Stasiewicz, Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2008, s. 89–98.
• Mazurkowa Bożena, „Z tobą żyć pragnę i umrzeć chcę z tobą”. Motyw śmierci w wyznaniach miłosnych bohaterów „Obleżenia Jasnej Góry Częstochowskiej”, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 210–224.
• Mazurkowa Bożena, „Złocona cytra” Homera i „srebrna gęśl” Kupidyna. Lekturowe konteksty wczesnej liryki Franciszka Dionizego Kniaźnina, w: Eklektyzmy, synkretyzmy, uniwersa.
• Z estetyki dzieła epoki oświecenia i romantyzmu, red. A. Ziołowicz i R. Dąbrowski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2014, s. 113–134, Studia Dziewiętnastowieczne. Rozprawy, t. 14.
• Mazurkowa Bożena, Ogień w obrazowaniu „Obleżenia Jasnej Góry Częstochowskiej”, w: Czasy potopu szwedzkiego w literaturze polskiej, red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000, s. 35–56.
• Mazurkowa Bożena, Sen w twórczości Franciszka Dionizego Kniaźnina, w: tejże, Na ziemskich i niebieskich szlakach. Studia o poezji Franciszka Zabłockiego i Franciszka Dionizego Kniaźnina, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008, s. 176–237.
• Obremski Krzysztof, Jan III Sobieski – Gotyfred mężny?, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 235–246.
• Okopień‑Sławińska Aleksandra, Sny i poetyka, „Teksty” 1973, z. 2, s. 7–23.
• Opacki Ireneusz, Słowo wstępne, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 7–9.
• Pollak Roman, „Goffred” Tassa–Kochanowskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1973.
• Pollak Roman, Wstęp, w: Torquato Tasso, Gofred abo Jeruzalem wyzwolona, przekładania Piotra Kochanowskiego, na podstawie pierwodruku wyd., wstępem i przypisami zaopatrzył R. Pollak, wyd. 3 całkowite, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1951, s. III–XLVII, Biblioteka Narodowa, seria II, nr 4.
• Prejs Marek, Erotyka i religia. (O warstwie romansowej w „Obleżeniu Jasnej Góry Częstochowskiej”), „Poezja” 1977, nr 5/6, s. 179–188.
• Rabowicz Edmund, Rokoko, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, wyd. 2 poszerzone i poprawione, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1991, s. 520–527.
• Ryba Renata, Epika rycerska Samuela Twardowskiego wobec przemyśleń i praktyki pisarskiej Torquata Tassa, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 225–234.
• Stępień Paweł, Jana Andrzeja Morsztyna sny o marności, „Polonistyka” 1993, z. 1, s. 11–13.
• Świderski Jędrzej, Olind i Sofroni. Dramma heroiczne w pięciu aktach. Z Merciera, w: tegoż, Utwory poetyckie. Antologia, wybór, oprac., wstęp R. Dąbrowski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2010, s. 83–107, Studia Dziewiętnastowieczne. Kolekcja, t. 3.
• Tankred. Trajedia Woltera w pięciu aktach wierszem, przeł. przez T. Zaborowskiego, w: T. Zaborowski, Pisma zebrane, oprac. M. Danilewiczowa, Warszawa 1936, s. 111–184, Wydawnictwo Gabinetu Filologicznego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, nr 2.
• Toczyńska Magdalena, Spartanka i Cyganka w teatrze Franciszka Dionizego Kniaźnina, w: Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, red. I. Maciejewska i K. Stasiewicz, Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2008, s. 130–138.
• Walendzik‑Bańko Magdalena, Z problematyki barokowej metaforyki miłości, „Przegląd Humanistyczny” 1986, nr 7/8, s. 161–174.
• Warcholak Agnieszka, Kobieta i jej udział w „sprawie rycerskiej” w świetle wybranych tekstów literackich, w: Ethos rycerski w historii, literaturze i kulturze, red. A. Ryłko‑Kurpiewska i M. Sacha, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000, s. 133–142.
• Weintraub Wiktor, Recepcja „Jerozolimy wyzwolonej” w Polsce i na Zachodzie, w: W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego (w Krakowie, dnia 4–6 kwietnia 1967 r.), przewodn. kom. red. S. Pigoń, red. nauk. T. Ulewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1970, s. 65–84, Prace Komisji Historycznoliterackiej Polskiej Akademii Nauk Oddział w Krakowie, t. 22.
• Wójcik Włodzimierz, Tasso w oczach Teofila Lenartowicza, w: Z ducha Tassa. [Księga pamiątkowa sesji naukowej w czterechsetlecie śmierci pisarza (1544–1595)], red. R. Ocieczek, przy współudziale B. Mazurkowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 327–337.
• Zaremba Jan, Przekład „Jerozolimy wyzwolonej” Tassa w romansach wierszowanych Wacława Potockiego, w: W kręgu „Gofreda” i „Orlanda”. Księga pamiątkowa sesji naukowej Piotra Kochanowskiego (w Krakowie, dnia 4–6 kwietnia 1967 r.), przewodn. kom. red. S. Pigoń, red. nauk. T. Ulewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1970, s. 223–230, Prace Komisji Historycznoliterackiej Polskiej Akademii Nauk Oddział w Krakowie, t. 22.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.34.08