Janka Hescheles’ 'Locomotive' (to Bełżec)

• Authors: Arkadiusz Morawiec
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article concerns the influence of the most famous Polish poem for children: Lokomotywa by Julian Tuwim, particularly in three “Holocaust” paraphrases of this work, written by children in the ghetto and the concentration camps – the poems Lokomotywa by Jerzy Ogórek, Pociągu świst by Jerzy Orłowski, and especially Bełżec by Janka Hescheles.

Keywords

EN

Julian Tuwim; Janka Heschele; Locomotive; Locomotive (to Bełżec)

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2016
• Volume: 36
• Issue: 6
• Pages: 161-178

Dates

published

2017-05-30

Contributors

author

Arkadiusz Morawiec

• University of Lodz, Faculty of Philology, Department of 20th and 21st century Polish Literature

References

• Antologia poezji dziecięcej, selection and compilation by J. Cieślikowski, edition 3 corrected and extended, Ossolineum, Wroclaw 1991.
• Borwicz (Boruchowicz) Michał Maksymilian, Literatura w obozie, Centralna Żydowska Komisja Historyczna przy C.K. Żydów Polskich, Oddział w Krakowie, Cracow 1946.
• Borwicz Michał, Spod szubienicy w teren, Księgarnia Polska w Paryżu, Paris 1980.
• Borys Władysława, Odkrywanie piękna “Lokomotywy”, “Życie Szkoły” 1988, issue 11.
• Broniewska Janina, Tuwim dla dzieci, “Wiadomości Literackie” 1938, issue 14.
• Broniewski Władysław, Parowóz, “Świerszczyk” 1946, issue 27 (reprint: Broniewski Władysław, Dla małych dzieci, Czytelnik, Warsaw 1951).
• Cieślak Tomasz, O Holokauście. “Jeszcze” Wisławy Szymborskiej, in: W poszukiwaniu ostatecznej tajemnicy. Szkice o polskiej literaturze XX wieku i najnowszej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Lodz 2009.
• Cieślikowski Jerzy, Bajeczka dziecięca. (Próba określenia gatunku), in: Kim jesteś Kopciuszku, czyli o problemach współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży, S. Aleksandrzak (ed.), Nasza Księgarnia, Warsaw 1968.
• Cieślikowski Jerzy, Najbardziej popularny wiersz Tuwima, “Odra” 1977, issue 1.
• Cieślikowski Jerzy, Wstęp, in: Antologia poezji dziecięcej, selected and compiled by J. Cieślikowski, edition 3 corrected and extended, Ossolineum, Wroclaw 1991.
• Czy jest nadzieja? Wiersze polskie z Bergen-Belsen / Gibt es noch Hoffnung? Polnische Gedichte aus Bergen-Belsen, collected and compiled by K. Liedke, translated from Polish by K. Lipiński, Fundacja Dolnosaksońskie Miejsca Pamięci & Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Celle–Warsaw 2007.
• Dokumenty zbrodni i męczeństwa, M.M. Borwicz, N. Rost, J. Wulf (eds.), Centralny Komitet Żydów Polskich, Cracow 1945.
• Famulska-Ciesielska Karolina, Żurek Sławomir Jacek, Literatura polska w Izraelu. Leksykon, Wydawnictwo Austeria Klezmerhojs, Cracow–Budapest 2012.
• Ficowski Jerzy, Krajobraz pośmiertny, in: Odczytanie popiołów. Wiersze, Pogranicze, London 1979.
• Fogelbaum Marek, Rumkowski w stylu lokomotywy, http://www.muzhp.pl/aktualnosci/238/glos-z-lodzkiego-getta.html [accessed on: 10.11.2013].
• Frajlich Anna, Lokomotywa, “Tygodnik Powszechny” 1999, issue 8 (reprint: Frajlich Anna, W słońcu listopada, Wydawnictwo Literackie, Cracow 2000).
• Głowiński Michał, Świadectwa i style odbioru, in: Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Wydawnictwo Literackie, Cracow 1977.
• Głowiński Michał, Wisławy Szymborskiej ballada o Zagładzie, in: Lustra historii. Rozprawy i eseje ofiarowane Profesor Marii Żmigrodzkiej z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej, M. Kalinowska, E. Wiślak (eds.), IBL, Warsaw 1998.
• Grabowski Dominik, Dlaczego?, “Poezja i Dziecko” 2004, issue 4.
• Grabowski Stanisław, Wiersze dla dzieci Juliana Tuwima 1919–1939, “Poezja i Dziecko” 2003, issue 3.
• Hescheles Janina, Nie płacz, płacz to poniżenie w nieszczęściu i szczęściu, in: J. Iwaszkiewicz, Wtedy kwitły forsycje, edition II, Wydawnictwo Bis, Warsaw 1993.
• [Hescheles Janina], Oczyma dwunastoletniej dziewczyny, Centralny Komitet Żydów Polskich, Cracow 1946.
• Heszeles Janka [Hescheles Janina], Bełżec, ms, the archives of Beit Lohamei Haghetatot w Izraelu (ref. no. 10066); reprints: Pieśń ujdzie cało…. Antologia wierszy o Żydach pod okupacją niemiecką, compilation and introduction by M.M. Borwicz, Centralna Żydowska Komisja Historyczna w Polsce, Warsaw–Lodz–Cracow 1947; Poezja Polski Walczącej 1939–1945. Antologia, compiled by J. Szczawiej, preface by K. Rusinek, vol. 1, PIW, Warsaw 1974; “Kamena” 1983, issue 8; K. Strzelewicz, Polskie wiersze obozowe i więzienne 1939–1945. W archiwum Aleksandra Kulisiewicza, Krajowa Agencja Wydawnicza, Cracow 1984; Ocalone we wspomnieniach. Wspomnienia byłych więźniów politycznych hitlerowskich więzień i obozów koncentracyjnych, A. Marcinek-Drozdalska(ed.), Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela, Koszalin 2011.
• Heszeles Janka [Hescheles Janina], Bełżec, in: Hiob 1943. Ein Requiem für das Warschauer Getto, selected and compiled by K. Wolff, Evangelische Verlagsanstalt, Berlin 1983.
• Hiob 1943. Ein Requiem für das Warschauer Getto, selected and compiled by K. Wolff, Evangelische Verlagsanstalt, Berlin 1983.
• Hochberg-Mariańska Maria, [introduction], in: [J. Hescheles], Oczyma dwunastoletniej dziewczyny, Centralny Komitet Żydów Polskich, Cracow 1946.
• Iwaszkiewicz Joanna, Wtedy kwitły forsycje, edition II, Wydawnictwo bis, Warsaw 1993.
• Ja kabareciarz. Marian Hemar – od Lwowa do Londynu, compiled by A. Mieszkowska, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warsaw 2006.
• Keff Bożena, Tango łez śpiewajcie Muzy, czyli czym jest zawartość tej książki, in: Tango łez śpiewajcie Muzy. Poetyckie dokumenty Holokaustu, introduction and compilation by B. Keff, Żydowski Instytut Historyczny, Warsaw 2012.
• Kuczyńska-Koschany Katarzyna, “Lokomotywa” Tuwima: wariacje i konteksty (od wiersza dla dzieci do wiersza o Zagładzie), “Polonistyka” 2012, issue 1.
• Łętocha Barbara, “Chwila”. Gazeta Żydów lwowskich, http://www.lwow.com.pl/rocznik/chwila.html [accessed on: 9.11.2013].
• Łysiak Wojciech, Wielka kontestacja. Folklor polityczny w PRL, PSO, Poznan 1998.
• Międzyrzecki Artur, Romanca, in: Nieskończona przejrzystość. Nowe wiersze (1987–1997) i wybór wierszy dawnych, Znak, Cracow 1997.
• Moczulski Leszek Aleksander, Stara lokomotywa, “Przekrój” 1993, issue 49.
• Morawiec Arkadiusz, Wstęp, in: L. Weliczker, Brygada śmierci (Sonderkommando 1005). Pamiętnik, Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2012.
• Obertyńska Beata, W bydlęcym wagonie, in: Gułag polskich poetów. Od Komi do Kołymy. Wiersze, selection and preface by. N. Taylor-Terlecka, Polska Fundacja Kulturalna, London 2000.
• Ocalone we wspomnieniach. Wspomnienia byłych więźniów politycznych hitlerowskich więzień i obozów koncentracyjnych, A. Marcinek-Drozdalska (ed.), Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela, Koszalin 2011.
• Ogórek Jerzy, Lokomotywa, in: Tango łez śpiewajcie Muzy. Poetyckie dokumenty Holokaustu, B. Keff (ed.), Żydowski Instytut Historyczny, Warsaw 2012.
• Orłowski Jerzy, Pociągu świst, in: Czy jest nadzieja? Wiersze polskie z Bergen-Belsen / Gibt es noch Hoffnung? Polnische Gedichte aus Bergen-Belsen, collected and compiled by K. Liedke, translated from Polish by K. Lipiński, Fundacja Dolnosaksońskie Miejsca Pamięci & Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Celle–Warsaw 2007.
• Pankowski Marian, Podróż rodziców mej żony do Treblinki, “Dialog” 2003, issue 12.
• Pieśń ujdzie cało…. Antologia wierszy o Żydach pod okupacją niemiecką, compilation and introduction by M.M. Borwicz, Centralna Żydowska Komisja Historyczna w Polsce, Warsaw–Lodz–Cracow 1947.
• “Poezja i Dziecko” 2004, issue 4 (bloki wierszy: Wariacje na temat; Mogę wiersz napisać o lokomotywie…).
• Poezja Polski Walczącej 1939–1945. Antologia, compilation by J. Szczawiej, preface by K. Rusinek, vol. 1, PIW, Warsaw 1974.
• Prutkowski Józef, Stoi na stacji lokomotywa…, “Trybuna Wolności” 1950, issue 43.
• Prutkowski Józef, Wiosenne kłopoty, “Głos Koszaliński” 1955, issue 79.
• Reder Rudolf, Komory gazowe, in: Dokumenty zbrodni i męczeństwa, M.M. Borwicz, N. Rost, J. Wulf (eds.), Centralny Komitet Żydów Polskich, Cracow 1945.
• Różewicz Tadeusz, Nożyk profesora, in: Nożyk profesora, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wroclaw 2001.
• Rzymowski Wincenty, Tuwim-polonizator, “Ilustrowany Dziennik Ludowy” 1938, issue 360.
• Semenowicz Halina, Poetycka twórczość dziecka, Nasza Księgarnia, Warsaw 1979.
• Stradecki Jan, Julian Tuwim. Bibliografia, PIW, Warsaw 1959.
• Strzelewicz Konrad, Polskie wiersze obozowe i więzienne 1939–1945. W archiwum Aleksandra Kulisiewicza, Krajowa Agencja Wydawnicza, Cracow 1984.
• Szabłowska-Zaremba Monika, “Tragarz pamięci” – rzecz o Stanisławie Wygodzkim, in: Ślady obecności, S. Buryła, A. Molisak (eds.), Universitas, Cracow 2010.
• Szymborska Wisława, Jeszcze, in: Wołanie do Yeti, Wydawnictwo Literackie, Cracow 1957.
• Szymborska Wisława, Transport Żydów 1943, “Dziennik Literacki” 1948, issue 17.
• Tango łez śpiewajcie Muzy. Poetyckie dokumenty Holokaustu, introduction and compilation by B. Keff, Żydowski Instytut Historyczny, Warsaw 2012.
• Tomasik Wojciech, Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wroclaw 2007.
• Tuwim Julian, Lokomotywa, “Wiadomości Literackie” 1936, issue 16.
• Tuwim Julian, *** [Krwi, snów, mknień, żądz…], “Maski” 1918, issue 33 (preprint entitled Życie moje: Tuwim Julian, Sokrates tańczący, J. Mortkowicz, Warsaw 1919).
• Tuwim Julian, Wiersze dla dzieci, “Wiadomości Literackie” 1935, issue 5.
• Tuwim Julian, Lokomotywa. Rzepka (według starej bajeczki). Ptasie radio, Wydawnictwo J. Przeworskiego, Warsaw 1938.
• Vogler Henryk, Wagony, “Pismo Literacko-Artystyczne” 1984, issue 4.
• Wygodzki Stanisław, Lokomotywa, “Twórczość” 1947, issue 7/8 (reprint in: Wygodzki Stanisław, Pamiętnik miłości, Książka, Warsaw 1948).
• Zgrzebny Henryk, “Lokomotywa” czyli Tuwim poprawiony, “Szpilki” 1950, issue 40.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.36.12