O muzyczności Wirów Henryka Sienkiewicza

• Authors: Dorota Samborska-Kukuć

Title variants

O muzyczności Wirów Henryka Sienkiewicza

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Mimo że trudno mówić o rozległości kompetencji muzycznych Henryka Sienkiewicza, w jego pisarstwie widać szczególną fascynację harmonią dzieł wybitnych kompozytorów, przede wszystkim Beethovena i Schumanna. Tematyzacje muzyczne służące podkreśleniu zdolności transcendentnych, jakie uwalnia obcowanie z tą najsubtelniejszą ze sztuk, ujawniają się głównie w Bez dogmatu i Wirach. W tej ostatniej powieści muzyka staje się sygnaturą wyższej, lepszej sfery i kultury rozumianej przez pisarza jako bastion polskości i oazę piękna, jako wskaźnik estetyczny, ale też etyczny. Pojawiająca się w dziele figura św. Cecylii – patronki muzyki ma silny związek z kobiecością jako animacją piękna. W Wirach podejmuje Sienkiewicz także próbę transpozycji muzyki na obrazy, dokonując dość osobliwej formy ekfrazy – opisu poetycką prozą Beethovenowskiej sonaty zwanej Księżycową.

EN

Alhough Henryk Sienkiewicz’s musical competence was not extensive, his writing shows predilection for the harmony of such eminent composers as Beethoven and Schumann. Musical thematisations that highlight the transcendent skills released upon contact with this subtlest of arts transpire mostly in Without dogma and Swirls. In the case of the latter, music becomes a signature of the superior upper echelon and culture, which the writer takes to be a stronghold of Poland and an oasis of beauty, an indicator that is as much aesthetic as it is ethical. The figure of Saint Cecilia, the patroness of music, is invoked to indicate femininity as the ostension of beauty. The novel Swirls is also an attempt at transposing music onto picture by a peculiar form of ekphrasis - a poetic prose description of Beethoven’s Moonlight Sonata.

Keywords

PL

Henryk Sienkiewicz; Wiry; muzyka; ekfraza; Henryk Sienkiewicz; Wiry; muzyka; ekfraza

EN

Henryk Sienkiewicz; Wiry; Music; Ekphrasis

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2019
• Volume: 52
• Issue: 1
• Pages: 13-24

Dates

published

2019-03-28

Contributors

author

Dorota Samborska-Kukuć

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski

• https://orcid.org/0000-0002-1943-6694

References

• Barska Joanna, La musique n’est pas représentabe? Ekfraza muzyczna jako szczególny rodzaj komunikacji intersemiotycznej, w: Komunikacja przez sztukę, komunikacja przez język, red. B. Bączkowski, P. Gałkowski, Zakład Teorii i Filozofii Komunikacji UAM, Poznań 2008, s. 77–88.
• Bujnicki Tadeusz, „Wiry” Sienkiewicza. Rewolucja w oczach dekadenta i pozytywisty, w: Rewolucja lat 1905–1907. Literatura – publicystyka – ikonografia, red. M. Gabryś, T. Stępnik, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin 2005, s. 11–19.
• Dubownik Henryk, Literatura – muzyka – plastyka, w: Szkice z historii i teorii literatury, red. J. Konieczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań–Bydgoszcz 1971, s. 3–30.
• Głowiński Michał, Muzyka w powieści, w: Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, red. A. Hejmej, Universitas, Kraków 2002, s. 285–293.
• Górski Konrad, Muzyka w opisie literackim, w: Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, red. A. Hejmej, Universitas, Kraków 2002, s. 259–283.
• Gwizdalanka Danuta, Muzyka i płeć, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2001.
• Hejmej Andrzej, Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Universitas, Kraków 2008.
• Kuniczuk-Trzcinowicz Agnieszka, W poszukiwaniu słowa – Sonata księżycowa w rękopisie i druku, w: Sienkiewicz z innej strony, red. J. Axer, T. Bujnicki, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 145–154.
• Majkowski Hilary, Sienkiewicz i muzyka, „Kurier Poznański” 1931, nr 202, s. 4.
• Mazur Aneta, Transcendencja realistów. Motywy metafizyczne w polskiej i niemieckiej prozie II połowy XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001, s. 219.
• Mazur Aneta, Wiry polskości, czyli o niedocenionej powieści Henryka Sienkiewicza, w: Spotkanie Sienkiewiczowskie, red. Z. Piasecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1997, s. 169–182.
• Poradecki Jerzy, „Aż tu moje skrzydło sięga”. Studium o dziejach motywu lotu poety w poezji polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1988.
• Sobieraj Tomasz, Sienkiewicz i muzyka, „Ruch Literacki” 2004, z. 6, s. 591–608.
• Świerzewski Stefan, Henryk Sienkiewicz o życiu muzycznym Warszawy, „Stolica” 1967, nr 12–13, s. 19.
• Tomaszewski Mieczysław, Muzyka i literatura, w: Słownik literatury XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1991, s. 579.
• Tyszka Adam, Henryk Sienkiewicz i wiry rewolucji, w: Henryk Sienkiewicz w kulturze polskiej, red. K. Stępnik, T. Bujnicki, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, Lublin 2007, s. 289–296.
• Wrocki Edward, Sienkiewicz i muzyka, „Twórczość Młodej Polski” 1924, nr 8, s. 81–90.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.52.02