Wolność czy może ciąg dalszy „zniewolenia”, czyli o nowych polskich zjawiskach kulturalnych na Litwie

• Authors: Teresa Dalecka

Title variants

Wolność czy może ciąg dalszy „zniewolenia”, czyli o nowych polskich zjawiskach kulturalnych na Litwie

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest opisem kondycji kultury polskiej na Litwie i środowiska ją tworzącego. Zostały zdiagnozowane przyczyny słabości tej kultury, takie jak m.in. pogarszająca się sytuacja demograficzna litewskich Polaków czy zła sytuacja gospodarcza regionu, który w przeważającej większości zamieszkują. Zły stan wynika też z braku inteligencji polskiej na Litwie po II wojnie światowej oraz powolność procesu jej odradzania się. Przyczyn słabości upatruje się ponadto w etnocentryzmie tej kultury, skoncentrowaniu się na sobie i braku zainteresowania innymi grupami etnicznymi. Mimo wszystko w ostatnich latach na Wileńszczyźnie podejmowane są próby wyrwania się z ograniczeń, związanych z kulturą kresową. Została założona grupa poetycka „Nowa Awangarda Wileńska”, ukazała się powieść Cień słońca czy zbiór opowiadań Thriller po wileńsku. Jest to inne niż dotychczas zaprezentowanie polskości na Litwie.

EN

The article is a description of the situation of Polish culture in Lithuania and the environment in which this culture has been created. The diagnosis has highlighted several reasons for its weakness, such as the deteriorating demographics of Poles in Lithuania, and the poor economic situation in the region which they mostly inhabit. The bad situation has also been a result of the lack of Polish intelligentsia in Lithuania after the Second World War and the slow pace of its restoration. Other reasons include the ethnocentrism of this culture, its inward focus, and the lack of interest in other ethnic groups. In spite of everything, in recent years in the Vilnius region attempts have been made to break free from the limitations related to the culture of Eastern Borderlands. A poetic group “New Vilnius Avant-Garde” was founded, and a novel entitled Cień słońca (Shadow of the Sun) and a collection of short stories entitled Thriller po wileńsku (Thriller à la Vilnius) were published.

Keywords

PL

Polacy na Litwie; literatura polska; Kresy Wschodnie; Litwa; Polacy na Litwie; literatura polska; Kresy Wschodnie; Litwa

EN

Poles in Lithuania; Polish literature; Eastern Borderlands; Lithuania

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
• Year: 2019
• Volume: 55
• Issue: 4
• Pages: 469-480

Dates

published

2019-12-31

Contributors

author

Teresa Dalecka

• Dr, Uniwersytet Wileński, Wydział Filologiczny, Centrum Polonistyczne, ul. Uniwersytecka 5, Wilno, LT-01513, Litwa

• https://orcid.org/0000-0001-6999-2595

References

• Antonowicz Mariusz, Quo vadis Wileńszczyzna?, http://www.bernardinai.lt/straipsnis/2015-08-19-quo-vadis-wilenszczyzna/134046 [dostęp: 12.04.2018]
• Cywiński Bohdan, Szanse dynamizacji społeczno-kulturalnej Polaków na dawnych kresach Północno-Wschodnich, w: Państwo polskie wobec Polaków na Wschodzie. Poszukiwanie modelu polityki, red. Tomasz Gąsowski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2000 s. 202–207.
• Kajtoch Wojciech, Punkowy Faust, „Ulica Wszystkich Świętych” 2004, nr 13(67), s. 14–15.
• Korzeniewska Katarzyna, Obecność kultury polskiej na Wschodzie, http://www.omp.org.pl/stareomp/indexd83e.html?module=subjects&func=viewpage&pageid=291 [dostęp: 15.04.2018]
• Polski postmodernizm na Litwie, http://angelus.com.pl/2015/06/polski-postmoder-nizm-na-litwie/ [dostęp: 20.04.2018]
• Prezentacja pierwszej postmodernistycznej powieści wileńskiej, http://www.blogerzy-zeswiata.pl/2015/05/28/prezentacja-pierwszej-postmodernistycznej-powiesci-wilenskiej/ [dostęp: 10.05.2018]
• Radczenko Aleksander, Cień słońca. Inne opowiadania, Ciklonas, Wilno 2015.
• Refleksje o współczesnej poezji polskiej na Litwie, „Konspekt” 2005, nr 1(21), http://www.up.krakow.pl/konspekt/21/litwa.html [dostęp: 24.11.2018]
• Rotkiewicz Ryszard, Cuchnący powiew z przeszłości, czyli jak odebrałem „Cień słońca” Aleksandra Radczenki, http://pl.delfi.lt/aktualia/litwa/cuchnacy-powiew-z-przeszlosci-czyli-jak-odebralem-cien-slonca-aleksandra-radczenki.d?id=68142550 [dostęp: 20.04.2018]
• Szczerek Ziemowit, Polonia na Litwie. Ta prawdziwa, nie wyobrażona, http://fakty.interia.pl/raporty/raport-srodek-wschod/opinie-artykuly-wywiady/news-polonia-na-litwie-ta-prawdziwa-nie-wyobrazona,nId,1075467 [dostęp: 11.10.2018]
• Tadeusz Konwicki: Apie Vilniją ir Kresų fenomeną, parengė Edita Degutienė, „Kulturos Barai” 2015, nr 2, s. 67.
• Thriller po wileńsku. Antologia opowiadań z Wilna, Ciklonas, Wilno 2015.
• Vaiškūnas Jonas, http://punskas.pl/apie-lietuvos-repolonizacijos-strategija/ [dostęp: 25.05.2019]
• Wiszniak Gabriela, Historia wileńskiego „Chaosu” (4). Twórczość literacka na łamach pisma, http://www.siemysli.info.ke/historia-wilenskiego-chaosu-4-tworczosc-literacka-na-lamach-pisma/ [dostęp: 28.10.2018]
• Zasztowt Leszek, Od stolicy do prowincji. Wilno w polskiej pamięci historycznej, „Mówią wieki” 2012, nr 4(627), s. 21–25.

Identifiers

DOI

10.18778/1505-9057.55.22