Rola i działalność Centralnego Towarzystwa Rolniczego w procesach modernizacyjnych wsi Królestwa Polskiego w latach 1907–1914

• Authors: Halina Biały

Title variants

Rola i działalność Centralnego Towarzystwa Rolniczego w procesach modernizacyjnych wsi Królestwa Polskiego w latach 1907–1914

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia rys historyczny i różne aspekty działalności Centralnego Towarzystwa Rolniczego (CTR) w Królestwie Polskim. Oficjalnie zainaugurowało działalność 11 III 1907 r. wzorem wcześniejszych zrzeszeń rolniczych, podejmując działania mające na celu modernizację rolnictwa i wsi w istniejących politycznych, społecznych oraz gospodarczych realiach zaboru rosyjskiego. Uzyskawszy rządowe pozwolenie na rozpoczęcie działalności, CTR prowadziło politykę gospodarczą oddziałującą na rynek towarowy i rynek pracy. W jej ramach funkcjonowały wydziały: Kółek Rolniczych, Społeczno-Ekonomiczny, Rolniczy, Hodowlany i Naukowo-Dydaktyczny, które realizowały zadania, mając na uwadze unowocześnienie i usprawnienie polskiego rolnictwa. Działalność przejawiała się m.in. w organizacji jarmarków, na których prezentowano np. inwentarz żywy czy maszyny rolnicze, ponadto organizowano odczyty, kursy, wycieczki rolnicze, podejmowano starania o szkolnictwo rolnicze na dobrym poziomie oraz propagowano prasę i książki na temat rolnictwa. Prowadzono też stacje i pola doświadczalne. Po zakończeniu I wojny światowej CTR skoncentrowało się na naprawie szkód wyrządzonych przez działania wojenne. Towarzystwo chwalebnie zapisało się w dziejach polskiego rolnictwa w aspekcie jego modernizacji i integracji środowiska związanego z polską wsią.

EN

The article presents a historical outline and various aspects of the activity of the Centralne Towarzystwo Rolnicze in the Kingdom of Poland. The Society officially inaugurated its activity 11 III 1907 and, following the earlier farmers' associations, took action aimed at modernizing the agriculture and the rural areas in the existing political, social and economic realities of the Russian occupied territories, i.e. the territories that after the partitions of Poland were under Russian rule. After the authorities had granted it permission to go ahead with its activity the CAS pursued an economic policy that affected the commodities and labor markets. This policy was realized by the following sections of the Society: the Farmers' Cooperatives Section, the Social and Economic Section, the Agricultural Section, the Breeding Culture Section and the Experimental and Didactic Section, all of which performed their tasks with a view to modernizing the Polish agriculture and making it more effective. Their activity consisted, inter alia, in holding fairs, at which e.g. livestock and agricultural machines were exhibited. The Society organized lectures, courses, excursions for farmers and made efforts aimed at spreading high standard agricultural education. It popularized periodicals and books dealing with agricultural issues as well. Moreover, the Society ran some experimental stations and had some pieces of land for experiments. After WWI the CTR focused on undoing the damage that had been done by the war. The Society made a creditable mark on the history of the Polish agriculture with regard to its modernization and the integration of the rural population.

Keywords

PL

Centralne Towarzystwo Rolnicze; rolnictwo; oświata; Centralne Towarzystwo Rolnicze; rolnictwo; oświata

EN

Centralne Towarzystwo Rolnicze; agriculture; education

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2020
• Volume: 26
• Pages: 65-85

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Halina Biały

• Gminna Biblioteka Publiczna w Michałowie

References

• „Gazeta Rolnicza” 1907, 1911, 1912, 1914
• Pamiętnik Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego za czas od r. 1845 do r. 1895, zestawił J.A. Lippoman, Krakow 1898.
• „Przewodnik Kołek i Społek Rolniczych Krolestwa Polskiego” 1912
• Rocznik Statystyczny Krolestwa Polskiego z uwzględnieniem innych ziem polskich, pod kier. E. Strasburgera, Warszawa 1916.
• Sprawozdanie Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Krolestwie Polskiem za rok 1909, Warszawa 1910.
• Sprawozdanie Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Krolestwie Polskiem za rok 1910, Warszawa 1911.
• Sprawozdanie Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Krolestwie Polskiem za rok 1911, Warszawa 1912.
• „Tygodnik Ilustrowany” 1907
• Ustawa Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Krolestwie Polskim, Warszawa 1907.
• Biały H., Rola pol doświadczalnych w rozwoju rolnictwa Krolestwa Polskiego i ziem zabranych w XIX i początkach XX wieku, „Zeszyty Wiejskie” 2013, z. 18.
• Borkowski J., Gurwicz A., Kołka rolnicze w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1978.
• Dzięciołowski S., Centralne Towarzystwo Rolnicze w Krolestwie Polskim i jego polityka agrarna 1906–1918, Warszawa 1981.
• Gloger Z., Pisma rozproszone (1890–1910), t. III, Białystok 2016.
• Grabski W., Historia Towarzystwa Rolniczego 1858–1861 r., t. 2, Warszawa 1904.
• Izdebski H., Bohdan Wasiutyński 1882–1940, „Samorząd Terytorialny” 1991, nr 5.
• Kaczmarek Z., Marszałkowie Senatu II Rzeczpospolitej, Warszawa 1992.
• Karczewski W., Liskow. Dzieje jednej wsi polskiej, Krakow 1937.
• Kaszubowski P., Potężny w duchu i potężny w ciele. Opowieść o Stanisławie Chełchowskim, Przasnysz 2007.
• Kopczyński W., Polski Słownik Biograficzny, t. VI, Krakow 1937.
• Krasińska I., Rola i działalność Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Radomiu w modernizowaniu wsi guberni radomskiej w latach 1906–1914, [w:] Dwor – wieś – plebania na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Profesorowi Mieczysławowi B. Markowskiemu w trzydziestolecie pracy naukowej, red. W. Caban i in., Kielce 2003.
• Leśniowski S., Chaniewski Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Krakow 1937.
• Miąso J., Szkolnictwo zawodowe w Krolestwie Polskim w latach 1815–1915, Wrocław 1966.
• Mysiakowski M., Społecznik z Klic, czyli rzecz o Michale Ignacym Bojanowskim (1865–1932), „Rocznik Mazowiecki” 2006, t. 18.
• Przegaliński A., Zarys działalności oświatowej Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego w latach 1905–1914, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej” 2010, t. VII.
• Roszkowski W., Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w r. 1922, „Przegląd Historyczny” 1983, t. 74.
• Snoch B., Słownik szkolny. Terminy i pojęcia historyczne, Warszawa 1990.
• Socha J., Centralne Towarzystwo Rolnicze 1907–1927, Łodź 2011.
• Socha J., Działalność Centralnego Towarzystwa Rolniczego w dziedzinie oświaty rolniczej 1907–1927, Łodź 1994.
• Socha J., Słownik biograficzny działaczy Centralnego Towarzystwa Rolniczego (1907–1929), Łodź 2003.
• Ścibor E., Życie i działalność społeczno-obywatelska Leona Przanawskiego (1844–1914), „Bibliotekarz Lubelski” 2010, R. LVIII.
• Wojciechowski S., Historia społdzielczości polskiej od 1914 roku, Warszawa 1939.
• Wykrętowicz S., Przemysł cukrowy i jego rola w ekonomice Polski Ludowej (1945–1960), Poznań 1967.
• Żabko-Potopowicz A., Stulecie działalności ziemiaństwa polskiego 1814–1914, Warszawa 1929.
• http://www.info.kalisz.pl/biograf/blizinski.html

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.26.03