Ruch ludowy w Drugiej Rzeczypospolitej na kartach wybranych szkolnych podręczników do nauczania historii. Casus opracowań dla klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych

• Authors: Marek Białokur

Abstracts

EN

The purpose of this article is to present the peasant movement in the Second Polish Republic in contemporary school history textbooks. On the basis of textbooks, students can learn that the peasant movement arose in Galicia in the late nineteenth century. In the Second Polish Republic there were a few parties named Polish People’s Party. For many years the main party was Polish Peasant party ,,Piast”. After Poland regained independence in 1918, it formed a part of several governments, most notably after the Lanckorona Pact and in the Chjeno-Piast coalition. Its major politicians included Wincenty Witos and Maciej Rataj. The second largest party, about which there is a lot of information in the analyzed textbooks was Polish Peasant Party ,,Wyzwolenie” which was formed in 1915. In comparison to Polish People’s Party ,,Piast”, it was a left-wing party. PSL ,,Wyzwolenie” supported the May Coup in 1926, but soon afterwards distanced itself from Sanation and joined the opposition. In 1931 it merged with several other parties forming the People’s Party. In 1931 it was created from the merger of three other, smaller, peasant-based parties: centre-right ,,Piast”, centre-left ,,Wyzwolenie” and left wing Peasant Party. The image of the peasant movement on the pages of school textbooks is multidimensional and allows pupils to get to know its main representatives and the political program.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie ruchu chłopskiego w II Rzeczypospolitej w wybranych szkolnych podręcznikach do nauczania historii w klasach pierwszych szkół ponadgimnazjalnych. Na podstawie podręczników uczniowie mogą dowiedzieć się, że ruch ludowy powstał w Galicji pod koniec XIX wieku. W II Rzeczypospolitej istniało kilka partii nazywanych Polskim Stronnictwem Ludowym. Przez wiele lat główną partią było Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. działacze tego ugrupowania weszli w skład kilku rządów. Tworzyli między innymi koalicyjny rząd Chjeno-Piasta w 1923. Jej głównymi politykami byli Wincenty Witos i Maciej Rataj. Drugą co do wielkości partią, o której w analizowanych podręcznikach jest dużo informacji, było Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”, które powstało w 1915 r. W porównaniu z Polskim Stronnictwem Ludowym „Piast” było partią lewicową. PSL ,,Wyzwolenie” poparło przewrót majowy w 1926 r., do którego autorów szybko się jednak zdystansowało i przyłączyło do opozycji. W 1931 r. centroprawicowy „Piast”, centrolewicowe „Wyzwolenie” oraz lewicowe Stronnictwo Chłopskie połączyły się tworząc Stronnictwo Ludowe. Obraz ruchu ludowego na kartach podręczników szkolnych jest wielowymiarowy i pozwala uczniom poznać jego głównych przedstawicieli oraz program polityczny.

Keywords

PL

Druga Rzeczpospolita; ruch ludowy; podręczniki szkolne; edukacja historyczna

EN

The Second Republic of Poland; the peasant movement; school textbooks

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2021
• Volume: 27
• Pages: 103-129

Dates

published

2021

Contributors

author

Marek Białokur

• Uniwersytet Opolski, Instytut Historii

• https://orcid.org/000000028475033X

References

• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 2009, 2012
• Prosto z Wiejskiej. Sejm i Senat II Rzeczypospolitej w karykaturze i satyrze, wyboru dokonał i szkicami poprzedził A. Zakrzewski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
• Brzozowski A., Szczepański G., Ku współczesności. Dzieje najnowsze 1918–2006. Podręcznik do historii dla klasy I liceum i technikum – zakres podstawowy, Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, Warszawa 2012.
• Burda B., Halczak B., Józefiak R.M., Roszak A., Szymczak M., Historia najnowsza. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy, Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2012.
• Dolecki R., Gutowski K., Smoleński J., Po prostu historia. Zakres podstawowy. Podręcznik do liceum i technikum, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2012.
• Kozłowska Z.T., Unger I., Zając S., Historia. Poznajemy przeszłość. Dzieje najnowsze. Szkoła ponadgimnazjalna. Zakres podstawowy, SOP Oświatowiec, Toruń 2012.
• Roszak S., Kłaczkow J., Poznać przeszłość. Wiek XX. Podręcznik do historii dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy. Klasa 1, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2012.
• Roszak S., Łaszkiewicz A., Śladami przeszłości. Podręcznik do historii dla klasy trzeciej gimnazjum, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2011.
• Stola D., Historia. Wiek XX. Podręcznik. Szkoły ponadgimnazjalne. Zakres podstawowy, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2012.
• Ustrzycki J., Historia. Zakres podstawowy. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia 2012.
• Zając S., Teraz historia. Podręcznik dla szkoły ponadgimnazjalnej. Zakres podstawowy, SOP Oświatowiec, Toruń 2012.
• Batok S., Internetowe strony historyczne w edukacji medialnej, [w:] Multimedia w edukacji historycznej i społecznej, red. J. Rulka, B. Tarnowska, Bydgoszcz 2002.
• Białokur M., Gabriel Narutowicz. Biografia, Opole 2016.
• Bieniek M., Dydaktyka historii, Olsztyn 2009.
• Bieniek M., Obudowa dydaktyczna polskich podręczników historii 1795–1914, Olsztyn 2001.
• Bieniek M., Podręcznik szkolny historii, [w:] Współczesna dydaktyka historii. Zarys encyklopedyczny dla nauczycieli i studentów, red. J. Maternicki, Warszawa 2004.
• Chorąży E., Konieczka-Śliwińska D., Roszak S., Edukacja historyczna w szkole. Teoria i praktyka, Warszawa 2008.
• „Historia i społeczeństwo. Dziedzictwo epok”. Edukacja historyczna w szkole ponadgimnazjalnej po 2013 roku, red. nauk. M. Fic, Katowice–Bielsko-Biała 2012.
• Historia w przestrzeni publicznej, pod red. J. Wojdon, Warszawa 2018.
• Jurek K., Internet w pracy nauczyciela historii, „Wiadomości Historyczne” 2001, nr 4.
• Maternicki J., Dydaktyka historii w Polsce 1773–1918, Warszawa 1974.
• Nowak A., Prawdziwy koniec historii. Dostępny w Internecie: http://www.rp.pl/artykul/235811.html?p=3
• Nowak M. J., Narutowicz Niewiadomski. Biografie równoległe, Warszawa 2019.
• Osiński Z., Technologia informacyjna środkiem dydaktycznym w edukacji historycznej, [w:] Edukacja historyczna i obywatelska w szkolnictwie ponadgimnazjalnym, red. G. Pańko, J. Wojdon, Toruń 2003.
• Suchoński A., Kubis B., Gołębiowska A., Białokur M., Polski rok 1918 w podręcznikach do nauczania historii i literaturze dokumentu osobistego, Opole 2018.
• Suchoński A., Kubis B., Gołębiowska A., Białokur M., Polski rok 1919 w podręcznikach do nauczania historii i literaturze dokumentu osobistego, Opole 2019.
• Walczak H., Drugi gabinet Władysława Grabskiego 19 grudnia 1923 – 13 listopada 1925, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski odrodzonej 1918–1939, pod red. J. Farysia, A. Wątora i H. Walczaka, Szczecin 2010.
• Wojdon J., Internet na lekcjach historii, „Wiadomości Historyczne” 2002, nr 2.
• Zielecki A., Wprowadzenie do dydaktyki historii, Kraków 2007.
• http://www.men.gov.pl/podreczniki/wykaz_dopuszczone_lista1.php

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.27.05

Biblioteka Nauki

2034251