Régionalisme polonais – inspirations françaises. Reconnaissance

• Authors: Damian Kasprzyk

Title variants

EN

Polish regionalism – French inspirations. Reconnaissance

PL

Regionalizm polski – inspiracje francuskie. Rekonesans

Abstracts

PL

Prezentowany tekst stanowi próbę bilansu francuskich orientacji intelektualnych mających wpływ na regionalizm polski. Zjawiska, które traktować można jako zwiastujące właściwy regionalizm – rozwój badan nad dziejami poszczególnych miejscowości i ziem, prace folklorystyczne, geograficzne, literaturoznawcze, językoznawcze, rozwój muzeów i prasy lokalnej, aktywność artystyczna i oświatowa – wpisane były w szeroki nurt działań patriotycznych, co zasadniczo różnicuje warunki w jakich regionalizm rozwijał się w Polsce i we Francji na przełomie XIX i XX w. Niezależnie od tego, francuskie prądy naukowe, polityczne i kulturalne śledzone były nad Wisłą, znajdując tu licznych zwolenników także wśród regionalistów.

EN

The text presented is an attempt at summarizing French intellectual orientations influencing Polish regionalism. Phenomena that can be treated as heralding regionalism per se – the development of research on the history of particular localities and lands, folklore, geographic and linguistic works, development of local journalism or artistic and educational activities – were embedded in a wide stream of patriotic activities, a fact that provides an essential difference between the conditions in which regionalism developed in Poland and France at the turn of the 20th century. Irrespective of the above, French scientific, political and cultural cur-rents were closely followed in Poland, gaining many supporters here, also among regionalists.

FR

Le texte présenté est une tentative de synthèse des orientations intellectuelles françaises influençant le régionalisme polonais. Des phénomènes que l’on peut qualifier d’annonciateurs du régionalisme propre – le développement de la recherche sur l’histoire de localités et de territoires particuliers, le folklore, les travaux géographiques et linguistiques, le développement d’un journalisme local ou d’activités artistiques et éducatives – s’inscrivent dans un large courant d’activités patriotiques, ce qui constitue une différence essentielle entre les conditions dans lesquelles le régionalisme s’est développé en Pologne et en France au tournant du XXe siècle. Indépendamment de ce qui précède, les courants scientifiques, politiques et culturels français ont été suivis de près en Pologne, gagnant ici de nombreux partisans, également parmi les régionalistes.

Keywords

PL

regionalizm; historia idei; relacje polsko-francuskie; decentralizacja; edukacja; nauka

EN

regionalism; history of ideas; Polish-French relations; decentralization; education; science

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Zeszyty Wiejskie
• Year: 2023
• Volume: 29
• Pages: 7-25

Dates

published

2023

Contributors

author

Damian Kasprzyk

• Université de Łódź, Faculté de philosophie et d’histoire, Département d'anthropologie pratique

References

• Charles-Brun J., « Regionalizm francuski », dans A. Patkowski, dir., Ruch regionalistyczny w Europie, vol. 1, Varsovie 1934.
• Mikołajczak M., « Wstęp. Regionalizm w polskiej refleksji o literaturze (zarys problematyki i historia idei) », dans Z. Chojnowski et M. Mikołajczak, éd., Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł, Cracovie 2016.
• Sismondi J.Ch.L. Simonde de, Nouveaux principes d'economie politique, ou de la richesse dans ses rapports avec la population, vol. 1–2, Paris 1819.
• Un projet de décentralisation, Nancy–Paris 1865.
• ZDC. [Z. Dołęga-Chodakowski], « O Słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem », Ćwiczenia Naukowe. Oddział Literatury, vol. 2 (1818).
• Adamczyk Z.J., « Stefana Żeromskiego idea regionalizmu », dans J. Grzywna et A. Rembalski, éd., W hołdzie Aleksandrowi Patkowskiemu (w setną rocznicę urodzin), Kielce 1991.
• Burszta J., Kultura ludowa – kultura narodowa. Szkice i rozprawy, Varsovie 1974.
• Chudziński E., Regionalizm. Idea – ludzie – instytucje, Varsovie 2010.
• Chudziński E., « Z dziejów regionalizmu w Polsce », Rocznik Ludowego Towarzystwa Naukowo-Kulturalnego Oddział w Krakowie, n° 2 (1995).
• Damrosz J., Ojczyzna i jej regiony (region, regionalizm, edukacja lokalno-regionalna i etniczna), Płock–Varsovie 2007.
• Dunaj B., « Kazimierz Nitsch jako prekursor badań regionalizmów », dans H. Kurek, A. Tyrpa et J. Wronicz, éd., Studia Dialektologiczne IV, Cracovie 2010.
• Górski R., « Zainteresowania kulturą ludową w epoce Mickiewicza », Polska Sztuka Ludowa, n° 1 (1956).
• d'Herde-Heiliger M., Frédéric Mistral et les écrivains occitans dans le Trésor du Félibrige, Pau, Section française de l'Association internationale d'études occitanes, 1998.
• Jakubowski J.Z., « Niepokoje filozoficzno-moralne Stefana Żeromskiego », dans J. Pacławski, éd., O Stefanie Żeromskim. Materiały z sesji naukowej, Kielce 14–16 października 1974, Cracovie 1976.
• Jakubowski J.Z., Stefan Żeromski, Varsovie 1985.
• Jaskułowski K., « O narodowym wymiarze kultury sceptycznie », dans W.J. Burszta, K. Jaskułowski et I. Nowak, éd., Naród – Tożsamość – Kultura. Między koniecznością a wyborem, Varsovie 2005.
• Kamusella T., « Naród – de gustibus non est disputandum », dans W.J. Burszta, K. Jaskułowski et I. Nowak, éd., Naród – Tożsamość – Kultura. Między koniecznością a wyborem, Varsovie 2005.
• Kasprzyk D., « Ludoznawstwo – u źródeł regionalizmu », dans A. Roguska et M. Danielak-Chomać, éd., Uniwersalizm i tradycja w kulturze. Aktualność kultury ludowej. Część III, Siedlce 2015.
• Kasprzyk D., « Patriotyzm(y) regionalistów », dans K. Kulikowska et C. Obracht-Prondzyński, éd., Kulturowe analizy patriotyzmu, Gdańsk 2016.
• Kasprzyk D., Lech A., « Agraryzm – regionalizm. Bliskość ideowa programów », dans F. Kampka et S. Stępka, éd., Wieś i ruch ludowy w Polsce i Europie. Idee, organizacje, środowisko, vol. 2, Varsovie 2012.
• Kocój E., « Między mainstreamem a undergroundem. Dziedzictwo regionalne w kulturze europejskiej – odkrywanie znaczeń », dans E. Kocój, T. Kosiek et J. Szulborska-Łukasiewicz, éd., Dziedzictwo kulturowe w regionach europejskich. Odkrywanie, ochrona, (re)interpretacja, vol. 1, Cracovie 2019.
• Kosieliński S., « Spis z natury. Krajoznawczy projekt niepodległościowy », Pomocnik Historyczny, supplément à „Polityka”, n° 34 (23.08.2007).
• Koźmian D., Poglądy społeczno-pedagogiczne Aleksandra Kazimierza Patkowskiego (1890–1942), Szczecin 1998.
• Lech A., « Źródła ideowe regionalizmu », Zeszyty Wiejskie, n° 13 (2008).
• Lewandowski E., « Wzlot i upadek inteligencji », Dziś, n° 12 (2007).
• Lubczyńska A., Regionalizm kielecki w latach 1918–1939, Kielce 2008.
• Lubczyńska A., « Zygmunt Wasilewski – od etnografii do regionalizmu », dans M. Meducka, éd., Zygmunt Wasilewski. Polityk – krytyk – regionalista, Kielce 2002.
• Mancwel A., Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, Varsovie 2009.
• Mansfeld B., « Stan badań nad regionalizmem w muzealnictwie polskim », dans Z. Chlewiński, éd., Regionalizm. Idea – tradycje – perspektywy rozwoju w muzealnictwie. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Mazowieckie w Płocku z okazji jubileuszu 185-lecia muzeum płockiego 19 i 20 września 2006 roku, Płock 2007.
• Marcinkowska E., « O prekursorach regionalizmu polskiego », Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, n° 19 (2003).
• Mauron C., Frédéric Mistral, Paris 1993.
• Meyer M., « Vers la notion de cultures régionales (1789–1871) », Ethnologie française, vol. 33, n° 3 (2003).
• Piotrowski B., « Eugeniusza Romera koncepcja Polski rdzennej », Przegląd Zachodni, n° 1 (1985).
• Rak M., « Dialektologia polska w latach 1873–1918 (zarys historii) », dans B. Grabka, R. Kucharzyk et A. Tyrpa, éd., Studia Dialektologiczne V, Cracovie 2019.
• Skorowski H., Antropologiczno-etyczne aspekty regionalizmu, Varsovie 1990.
• Sługocki J., Zagadnienia regionalizmu i tożsamości regionalnej, Bydgoszcz 1990.
• Stogowska A., « Regionalizm – prąd umysłowy XIX i XX wieku », Edukacja Dorosłych, n° 1 (2000).
• Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Varsovie 1981.
• Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Cracovie 2002.
• Szymaniec P., « Pojęcie narodu w filozofii dziejów Johanna Gottfrieda Herdera », Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie, n° 1 (2008).
• Thiesse A-M., Écrire la France. Le mouvement littéraire régionaliste de langue française entre la Belle Époque et la Libération, Paris 1991.
• Voillard O., « Autour du Projet de Nancy (1865) », dans Régions et régionalismes en France du XVIIIe siècle à nos jours, Paris 1977.
• Wapiński R., Polska i małe ojczyzny Polaków. Z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX wieku po wybuch II wojny światowej, Wrocław–Varsovie–Cracovie 1994.
• Wright J., The Regionalist Movement in France 1890–1914: Jean Charles-Brun and French Political Thought, Oxford 2003.
• Ziółkowski M., « Ewolucja historycznych funkcji polskiej inteligencji, współczesna pragmatyzacja świadomości i przemiany systemu szkolnictwa wyższego », dans J. Kurczewska et E. Tarkowska, éd., Spotkania z kulturą. Antoninie Kłoskowskiej w piątą rocznicę śmierci, Varsovie 2006.

Identifiers

DOI

10.18778/1506-6541.29.01

Biblioteka Nauki

27288088