Relacja o słowiańskich Rugianach w średniowiecznych kronikach Helmolda i Saxo Gramatyka

• Authors: Iwona Galas

Title variants

Relacja o słowiańskich Rugianach w średniowiecznych kronikach Helmolda i Saxo Gramatyka

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rugianie, zachodniosłowiańskie plemię zamieszkujące wyspę Rugię, utrzymali znaczącą, niezależną od ekspansywnych Niemiec i Danii pozycję aż do XII w. Wówczas Rugia została podbita przez duńskiego króla Waldemara, co nieodłącznie wiązało się z przyjęciem przez pogańskich Rugian chrześcijaństwa. Kroniki Helmolda i Saxo Gramatyka są powszechnie cytowanymi źródłami w rozważaniach dotyczących słowiańskiego pogaństwa i procesu chrystianizacji plemion słowiańskich. To, co stanowi o dużej wartości obu kronik, mimo subiektywnych ocen dokonywanych przez samych autorów, to zakres ich wiedzy na temat połabskich plemion, w tym Rugian – ich znaczenia wśród innych Słowian, roli kapłanów, wyglądu czczonego wśród nich bóstwa. Przede wszystkim jednak kronikarze szczegółowo opisali podbój Rugii przez Duńczyków, co skutkowało przeorganizowaniem władzy na wyspie i umożliwiło rozwój chrześcijaństwa. Jak dotąd tytułowe kroniki pozostają głównymi świadectwami tych wydarzeń.

EN

The Rani, a west Slavic tribe based on the island of Rugen, built an empire existing until 12th century. In 1168 Rani were defeated by Danish king Valdemar I, resulting in the conversion of the tribe to Christianity. The Chronica Slavorum by Helmoldus and Gesta Danorum by Saxo Grammaticus are quite commonly quoted sources in the debate concerning Slavic paganism and the attempts of its Christianization. What constitutes high-value Helmoldus’ and Saxo’s works is the fact that the chronicles are an essential and primary sources when it comes to the history of the Polabian tribes – their territories and their neighboring peoples. It is also a vital link in the account of the course of Christianization on the Polabian territory. After the invasion of The Danish king Valdemar I the pagan temple, situated on the island, was destroyed and both the territorial and religious autonomy of the Rani ended. At the tip of Arkona in recent centuries, the cliffs have collapsed into the sea and the chronicles still remain as witnesses of the Slavic history of Rugen.

Keywords

PL

Słowianie zachodni; Rugia; kroniki średniowieczne; pogaństwo; chrystianizacja; Słowianie zachodni; Rugia; kroniki średniowieczne; pogaństwo; chrystianizacja

EN

Slavs; Rugen; medieval chronicles; paganism; Christianization

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2020
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 203-214

Dates

published

2020-04-30

Contributors

author

Iwona Galas

• Centrum Studiów Historycznych

• https://orcid.org/0000-0002-6401-4925

References

• Annales Essenbecenses, ed. Societas Aperiendis Fontibus Rerum Germanicarum Medii Aevi, Hannover 1892, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, t. XXIX, s. 221–228.
• Annales Lundenses, ed. Societas Aperiendis Fontibus Rerum Germanicarum Medii Aevi, Hannover 1892, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, t. XXIX, s. 185–209.
• Ex Annalibus Islandicis, ed. Societas Aperiendis Fontibus Rerum Germanicarum Medii Aevi, Hannover 1892, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, t. XXIX, s. 252–266.
• Ex Annalibus Waldemarianis et Vitescolensibus, ed. Societas Aperiendis Fontibus Rerum Germanicarum Medii Aevi, Hannover 1892, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, t. XXIX, s. 176–181.
• Ex Chronica Danorum Sialandica, ed. Societas Aperiendis Fontibus Rerum Germanicarum Medii Aevi, Hannover 1892, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, t. XXIX, s. 210–216.
• Ex Historia Danorum dicta Knytlingasaga, ed. Societas Aperiendis Fontibus Rerum Germanicarum Medii Aevi, Hannover 1892, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, t. XXIX, s. 271–322.
• Ex Saxonis Gestis Danorum, ed. Societas Aperiendis Fontibus Rerum Germanicarum Medii Aevi, Hannover 1892, Monumenta Germaniae Historica, Scriptores, t. XXIX, s. 43–161.
• Helmolda Kronika Słowian, przeł. J. Matuszewski, Warszawa 1974.
• Helmoldi Presbyteri Bozoviensis Cronica Slavorum, ed. B. Schmeidler, Hannover 1937, Scriptores Rerum Germanicarum in usum scholarum.
• Saxo Grammaticus, Gesta Danorum kronika Danii, przeł. J. Wołucki, Sandomierz 2014, Biblioteka Tradycji Europejskiej, nr 52.
• Banach S., Saxon, Slavs and conversion: Toward a New Understanding of Crusade, „Clio’s Scroll” [Berkeley] 2016, vol. XVII, No. 1, s. 27–36.
• Banaszkiewicz J., Czym była i jak została zniszczona chorągiew Świętowita (Saxo Grammaticus, Gesta Danorum, XIV, 39, 14–28), [w:] W stronę rytuałów i Galla Anonima, Kraków 2018, s. 133–153.
• Barkowski R.F., Połabie 983, Warszawa 2015, seria: Historyczne Bitwy.
• Galas I., Od religio do superstitio wśród Słowian Połabskich według kronikarza Helmolda, [w:] Odkrywanie Europy Środkowej – od mitologii do rzeczywistości, red. M. Danielewski, R.R. Tomczak, Poznań 2016, Publikacje Instytutu Historii 143, s. 25–32.
• Gieysztor A., Mitologia Słowian, Warszawa 2006, seria: Communicare.
• Kajkowski K., Kuczkowski A., Religia Pomorzan we wczesnym średniowieczu, Pruszcz Gdański 2010, Etnografia dla każdego, nr 2.
• Łowmiański H., Religia Słowian i jej upadek, Warszawa 1986.
• Milewski T., Pierwotne nazwy wyspy Rugii i słowiańskich jej mieszkańców, „Slavia Occidentalis” 1930, t. IX, s. 292–306.
• Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
• Myśliński K., Bogusław I książę Pomorza Zachodniego, Bydgoszcz–Gdańsk–Szczecin 1948.
• Rosik S., Interpretacja chrześcijańska religii pogańskich Słowian w świetle kronik niemieckich XI–XII wieku (Thietmar, Adam z Bremy, Helmold), Wrocław 2000, Historia CXLIV.
• Słownik starożytności słowiańskich, red. G. Labuda Z. Stieber, t. IV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
• Słownik starożytności słowiańskich, red. G. Labuda Z. Stieber, t. VII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1982.
• Soszyński J., Święty Wit a Świętowit Rugijski. Z dziejów legendy, „Przegląd Humanistyczny” 1984, t. XXVIII, nr 9/10, s. 133–139.
• Strzelczyk J., Słowianie Połabscy, Poznań 2013.
• Vlasto A.P., The entry of the Slavs Into Christendom. An Introduction to the Medieval History of the Slavs, Cambridge 1970.
• http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C405803%2Cna-rugii-odkryto-budowle-kultowa-z-czasow-slowian.html (dostęp: 18 VII 2015).
• www.dmgh.de/de/fs1/object/display.html?sortIndex=010:070 (dostęp: 25 V 2018).
• www.ocf.berkeley.edu/…/Saxon-and-Slavs-and-Conversion (dostęp: 1 II 2018).

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.19.01.08