Michał Lasocki (zm. 1472) – konfederat, rycerz, polityk. Przyczynek do badań nad sygnatariuszami konfederacji Spytka z Melsztyna z 1439 roku

• Authors: Łukasz Ćwikła

Title variants

Michał Lasocki (zm. 1472) – konfederat, rycerz, polityk. Przyczynek do badań nad sygnatariuszami konfederacji Spytka z Melsztyna z 1439 roku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą wyjścia naprzeciw sformułowanemu przez Franciszka Sikorę postulatowi w sprawie badań karier byłych konfederatów Spytka z Melsztyna z 1439 r. Tytułowy bohater należał do obozu Melsztyńskiego, następnie brał udział w wyprawie węgierskiej Władysława Warneńczyka, a w czasach Kazimierza Jagiellończyka jego kariera polityczna nabrała przyspieszenia. Dzięki przychylności władców otrzymywał zapisy na dobrach monarszych, objął starostwo łęczyckie, sięgnął po urzędy ziemskie, by ostatecznie dostać się na dwór królewski. Będąc marszałkiem nadwornym, wszedł do grona elity politycznej Królestwa.

EN

This article is an attempt to meet Franciszek Sikora’s demand for research into the careers of former confederates of Spytek of Melsztyn in 1439. The title hero belonged to Spytek’s fraction, then he took part in the Hungarian expedition of Wladislaus of Varna, and during the reign of Casimirus Jagiellonian his political career accelerated. Thanks to the favor of the rulers, he received endowments of royal property, took over the Łęczyca starosty, reached for land offices and finally got to the royal court. As the court marshal, he joined the group of the political elite of the Kingdom.

Keywords

PL

Michał Lasocki herbu Dołęga; szlachta; konfederacja Spytka z Melsztyna; Michał Lasocki herbu Dołęga; szlachta; konfederacja Spytka z Melsztyna

EN

Michael Lasocki coat of arms Dołęga; nobility; the confederation of Spytek of Melsztyn

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Nauk Historycznych
• Year: 2020
• Volume: 19
• Issue: 2
• Pages: 9-29

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Łukasz Ćwikła

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Średniowiecznej

• https://orcid.org/0000-0002-3564-7838

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Księgi grodzkie łęczyckie, ks. 2.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Księgi ziemskie brzezińskie [KZB], ks. 1–2.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Księgi ziemskie łęczyckie [KZŁ], ks. 2, 13.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD] Metryka Koronna, ks. 12.
• Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, wyd. K. Liske, t. II, Lwów 1870.
• Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, wyd. K. Liske, t. V, Lwów 1875.
• Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, wyd. K. Liske, t. VII, Lwów 1878.
• Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, wyd. K. Liske, t. VIII, Lwów 1880.
• Codex diplomaticus Poloniae, t. I, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, Warszawa 1847.
• Codex diplomaticus Universitatis Studii Generalis Cracoviensis, wyd. Ż. Pauli, cz. 2, Kraków 1873.
• Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. II, wyd. A. Lewicki, Kraków 1891.
• Długosz J., Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 11–12, Warszawa 2001.
• Długosz J., Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 12, Kraków 2005.
• Inventarium omnium et singulorum privilegiorum, litterarum, diplomatum, scriptuarum et monumentorum quaecunque in archivo regni in arce Cracoviensi continentur, wyd. E. Rykaczewski, Paryż 1862.
• Katalog dokumentów i listów królów polskich z Archiwum Państwowego w Gdańsku (do 1492 roku), oprac. M. Grulkowski, B. Możejko, S. Szybkowski, Gdańsk 2014.
• Knigi polskoj koronnoj metriki XV stoletija. Matricularum Regni Poloniae codices saeculo XV conscripti, wyd. A. Mysłowski, W. Graniczny, t. I, Warszawa 1914.
• Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, t. X, Poznań 1993.
• Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, wyd. T. Wierzbowski, cz. 1–2, Warszawa 1905–1907.
• Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1858.
• Prawo polskie w praktyce sądowej XIV i XV wieku, [w:] Starodawne prawa polskiego pomniki, t. II, wyd. A.Z. Helcel, Kraków 1870.
• Volumina legum. Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, wydanego, wyd. J. Ohryzko, t. I, Petersburg 1859.
• Zbiór dokumentów małopolskich, cz. 8, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Wrocław 1975.
• Zbiór dyplomów klasztoru mogilskiego przy Krakowie, wyd. E. Janota, Kraków 1865.
• Atlas historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, oprac. K. Chłapowski, J. Duma, K. Follprecht, J. Laberschek, Z. Noga, M. Piber-Zbieranowska, Z. Piech, E. Rutkowska, H. Rutkowski, R. Skowron, J. Supruniuk, M. Wilska, M. Zbieranowski, red. H. Rutkowski, cz. 2 (Komentarz, indeksy), Warszawa 2008.
• Bieniak J., Elita ziemi dobrzyńskiej w późnym średniowieczu i jej majątki, [w:] J. Bieniak, Polskie rycerstwo średniowieczne. Wybór pism, Kraków 2002, s. 131–171.
• Biliński A., Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, Warszawa 1932.
• Bogucki A., Strenuus jako tytuł polskich rycerzy pasowanych (XIII–XV w.), „Przegląd Historyczny” 1986, t. LXXVII, z. 4, s. 625–648.
• Czwojdrak B., Kilka uwag o konfederacji Spytka z Melsztyna z 1439 roku, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2002, t. II, s. 197–211.
• Ćwikła Ł., Z ziemi dobrzyńskiej do łęczyckiej. Lasoccy herbu Dołęga i ich majątki w Polsce Centralnej do połowy XVI wieku, [w:] Brzeziny i region. Przeszłość w narracji interdyscyplinarnej. Archeologia – architektura – sztuka – historia, red. L. Tyszler, Brzeziny–Łódź 2019, s. 149–157.
• Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego. Wiek XIV–XV, Warszawa 1971.
• Fałkowski W., Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447–1492). Studium aspektów politycznych, Warszawa 1992.
• Gąsiorowski A., Polscy gwaranci traktatów z Krzyżakami XIV–XV wieku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1971, nr 2–3, s. 245–265.
• Gąsiorowski A., Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa–Poznań 1981.
• Grodziska K., Mikołaja Lasockiego obrona pamięci króla Władysława Jagiełły na soborze bazylejskim, [w:] Cracovia. Polonia. Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995, s. 345–353.
• Grzegorz M., Analiza dyplomatyczno-sfragistyczna dokumentów traktatu toruńskiego 1466 r., Toruń 1970.
• Kiryk F., Lasocki Michał h. Dołęga, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław 1971, s. 541–542.
• Kiryk F., Melsztyński Spytek h. Leliwa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XX, Wrocław 1975, s. 415–417.
• Kurtyka J., Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kraków 1997 (reprint: Kraków 2017).
• Laberschek J., Uwagi i uzupełnienia do genealogii Melsztyńskich herbu Leliwa, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2010, t. II (VI), s. 180–198.
• Laberschek J., Melsztyn, [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, A. Marzec, M. Wolski, M. Zdanek, współpraca archeologiczna S. Kołodziejski, red. W. Bukowski, cz. 4, z. 2, Kraków 2009, s. 209–268.
• Latocha K., Wojciech Malski (ok. 1380–1454) – wojewoda łęczycki i sieradzki oraz namiestnik królewski na Wielkopolskę, Warszawa 2015.
• Nowak T., Rosin R., Wiklak H., Brzeziny i okolice do schyłku XVI w., [w:] Brzeziny. Dzieje miasta do 1995 roku, red. K. Badziak, Łódź–Brzeziny 1997, s. 41–74.
• Olejnik K., Bitwa pod Warną, „Balcanica Posnaniensia” 1997, t. VIII, s. 5–15.
• Olejnik K., Władysław III Warneńczyk (1424–1444), wyd. 2, Kraków 2007.
• Olszówka J., Kilka wniosków ze studium prozopograficznego uczestników konfederacji Spytka z Melsztyna, [w:] Scientia et fidelitate. Księga pamiątkowa Ewy i Czesława Deptułów Profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. T. Panfil, Lublin 2013, s. 737–754.
• Pawiński A., Sejmiki ziemskie. Początek ich i rozwój aż do ustalenia się udziału posłów ziemskich w ustawodawstwie sejmu walnego 1374–1505, Warszawa 1895.
• Pentek Z., Polscy uczestnicy wyprawy warneńskiej, „Balcanica Posnaniensia” 1997, t. VIII, s. 93–108.
• Rutkowska G., Itinerarium króla Kazimierza Jagiellończyka 1440–1492, Warszawa 2014.
• Sikora F., W sprawie badań nad sygnatariuszami konfederacji Spytka z Melsztyna z 1439 roku, „Studia z Dziejów Średniowiecza” 2016, nr 20, s. 171–201.
• Skierska I., Śrem – starostwo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, oprac. P. Dembiński, T. Gidaszewski, K. Górska-Gołaska, T. Jurek, G. Rutkowska, I. Skierska, współpraca archeologiczna Z. Kurnatowska, red. T. Jurek, cz. 5, z. 1, Poznań 2011, s. 83–85.
• Sochacka A., Konfederacja Spytka z Melsztyna z 1439 r. Rozgrywka polityczna czy ruch ideologiczny?, „Rocznik Lubelski” 1973, t. XVI, s. 41–62.
• Sperka J., Czwojdrak B., Konfederaci Spytka z Melsztyna z roku 1439, [w:] Król a prawo stanów do oporu, red. M. Markiewicz, E. Opaliński, R. Skowron, Kraków 2010, s. 89–104.
• Sroka S.A., Zawitkowska W., Itinerarium króla Władysława III 1434–1444, Warszawa 2017.
• Szybkowski S., Elita ziemi dobrzyńskiej na przełomie XIV–XV wieku. Między zakonem krzyżackim a Królestwem Polskim, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2011, t. III (VII), s. 87–119.
• Szybkowski S., Kujawska szlachta urzędnicza w późnym średniowieczu (1370–1501), Gdańsk 2006.
• Szybkowski S., Studia z genealogii i prozopografii polskiej szlachty późnośredniowiecznej, Gdańsk 2003.
• Szymczakowa A., Milites strenui z Sieradzkiego w XV w., [w:] Genealogia. Rola związków rodzinnych i rodowych w życiu publicznym w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, red. A. Radzimiński, J. Wroniszewski, Toruń 1966, s. 191–214.
• Szymczakowa A., Szlachta sieradzka w XV wieku. Magnifici et generosi, Łódź 1998. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, Kórnik 1992.
• Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, S. Szybkowski, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 2014.
• Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, A. Szymczakowa, red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1985.
• Witczak T., Lasocki Mikołaj h. Dołęga, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław 1971, s. 542–544.
• Zdanek M., Minoga, [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, A. Marzec, M. Wolski, M. Zdanek, współpraca archeologiczna S. Kołodziejski, red. W. Bukowski, cz. 4, z. 3, Kraków 2009, s. 483–499.
• Materiały do Kodeksu Dyplomatycznego Małopolski, t. V (1451–1506), edycja elektroniczna, oprac. W. Bukowski, F. Sikora, J. Wroniszewski, red. W. Bukowski, przy współpracy J. Szyszki, http://www.kodeks.pau.krakow.pl/dokumenty.html (dostęp: 20 I 2020).

Identifiers

DOI

10.18778/1644-857X.19.02.01