Powrót /do/ Rousseau: Czy „porażka” emancypacji i „załamanie Dzieła”? Uwagi krytyczne do książki Pawła Pieniążka pt. „Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau”

• Authors: Michał Kruszelnicki

Title variants

EN

The Return to Rousseau: the “Failure” of Emancipation and “Breakdown of the Work”? Some Critical Remarks on Paweł Pieniążek’s “The Individual, Evil and History in Rousseau’s Thought”

Abstracts

EN

The paper presents polemical remarks on Paweł Pieniążek’s study entitled Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau (The Individual, Evil, History in Rousseau’s Thought, Łódź 2022). An attempt is made to discuss with the Author the interpretation of Rousseau’s main works, his most important concepts and theoretical problems. In particular, Social Contract, Emile, Reveries of the Solitary Walker, Julie, or The New Heloise are analyzed, but there also appear key references to the so-called first and second Discourses, Dialogues and Letters to Malesherbes. Where Pieniążek sees only evidence of the “failure” of Rousseau’s emancipatory ideals and signs of the “breakdown” of his work, the author of the polemic tries to defend the “citizen of Geneva”, showing that there are alternative ways of reading Rousseau’s texts, which allow him to be protected from the traditional allegations that he failed completely to reconcile the communal and individualist plan of his thought and remained dramatically torn between the two contradictory and self-excluding ideals: the citizen and the solitary.

PL

Tekst zawiera uwagi polemiczne do książki Pawła Pieniążka pt. Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau (Łódź 2022). Podjęta zostaje próba dyskusji z Autorem nad interpretacją głównych dzieł Rousseau, ich najważniejszymi pojęciami i problemami teoretycznymi. Mowa jest zwłaszcza o Umowie społecznej, Emilu, Marzeniach samotnego wędrowca, Nowej Heloizie, lecz pojawiają się też istotne odniesienia do tzw. pierwszej i drugiej Rozprawy, Dialogów i Listów do Malesherbesa. Tam, gdzie Pieniążek widzi tylko dowody „porażki” ideałów emancypacyjnych Rousseau i „klęskę” jego dzieła, tam autor polemiki stara się pokazać, że istnieją alternatywne sposoby czytania tekstów Rousseau, pozwalające ochronić go przed tradycyjnym zarzutem, że nie zdołał on uzgodnić wspólnotowego i indywidualistycznego planu swojej myśli i pozostał rozdarty między dwoma sprzecznymi i wykluczającymi się wzajemnie ideałami: obywatela i samotnika. 

Keywords

PL

Rousseau; polemika; emancypacja; klęska dzieła; indywidualizm; obywatel; konflikt; Paweł Pieniążek; samotność

EN

Rousseau; Paweł Pieniążek; polemics; emancipation; failure; individualism; citizen; solitude; conflict

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
• Year: 2023
• Volume: 61
• Issue: 2
• Pages: 89-113

Dates

published

2023

Contributors

author

Michał Kruszelnicki

• University of Lower Silesia

• https://orcid.org/0000000249879218

References

• Gourevitch, V. (2012). A Provisional Reading of Rousseau’s „Reveries of the Solitary Walker”. The Review of Politics, 74/3, 489518. https://doi.org/10.1017/S003467051200054X
• Hölderlin, F. (2003). Wędrówka, Ren. W: idem, Co się ostaje, ustanawiają poeci. Przeł. A. Libera. Kraków: Znak.
• Iheoma, E.O. (1997). Rousseau’s Views on Teaching. The Journal of Educational Thought / Revue de la Pensée Éducative, 31/1, 6981.
• Kain, P.J. (1990). Rousseau, the General Will, and Individual Liberty. History of Philosophy Quarterly, 7/3, 315334.
• Marks, J. (2001). Jean-Jacques Rousseau, Michael Sandel and the Politics of Transparency. Polity, 33/4, 619642. https://doi.org/10.2307/3235519
• Markowski, M.P. (2005). Spektakularna spekulacja. Literatura na Świecie, 9–10, 363380.
• Neidleman, J. (2013). Rousseau and the Desire for Communion. Eighteenth-Century Studies, 47/1, 5367. https://doi.org/10.1353/ecs.2013.0045
• Novalis (1984). Poetyzmy. W: idem, Uczniowie z Sais. Proza filozoficzna - studia - fragmenty (191226). Przeł. i oprac. J. Prokopiuk. Warszawa: Czytelnik.
• Pieniążek, P. (2022). Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau. Perspektywa nowoczesności: między eksperymentem a marzeniem. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Rousseau, J.-J. (online (a)). Quattre lettres à monsieur Le président de Malesherbes, contenant le vrai tableau de mon caractere et les vrais motifs de toute ma conduite, Wikisource, https://fr.wikisource.org/wiki/Lettres_à _Malesherbes (dostęp: 8.08.2023).
• Rousseau, J.-J. (online (b)). Wyznania, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/rousseau-wyznania/ (dostęp: 8.08.2023).
• Rousseau, J.-J. (19301933). Emil czyli o wychowaniu, cz. I–II. Przeł. W. Husarski, E. Zieliński. Warszawa: Nakładem Naukowego Towarzystwa Pedagogicznego.
• Rousseau, J.-J. (2012). Emile et Sophie ou les solitaires [online], https://www.rousseauonline.ch/Text/emile-et-sophie-ou-les-solitaires.php (online pdf).
• Rousseau, J.-J (1983), Marzenia samotnego wędrowca. Przeł. E. Rzadkowska. Wrocław: Ossolineum.
• Rousseau, J.-J. (1995). Nowa Heloiza. Przeł. E. Rzadkowska. Warszawa: Agencja Wydawnicza Morex.
• Rousseau, J.-J. (2002). O umowie społecznej. Przeł. M. Starzewski. Warszawa: De Agostini/Altaya.
• Rousseau, J.-J. (1994). Political Fragments. W: idem, The Collected Works of Rousseau, vol. 4 (1675). Transl. J.R. Bush, R.D. Masters, Ch. Kelly, ed. by C. Kelly, R.D. Masters. Dartmouth College: University Press of New England.
• Rousseau J.-J. (1962). Rousseau Juge de Jean Jacques. Dialogues, texte présenté par M. Foucault, Paris: Librarie Armand Colin.
• Rousseau, J.-J. (1956a). Rozprawa o naukach i sztukach. W: idem, Trzy rozprawy z filozofii społecznej (344). Przeł. i oprac. H. Elzenberg. Warszawa: PIW.
• Rousseau, J.-J. (1956b). Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi. W: idem, Trzy rozprawy z filozofii społecznej (107230). Przeł. i oprac. H. Elzenberg. Warszawa: PIW.
• Rousseau, J.-J. Wyznania, t. 1–2. Przeł. T. Boy–Żeleński. Wolne Lektury, (online pdf).
• Salkever, S.G. (1977-1978). Interpreting Rousseau’s Paradoxes. Eighteenth-Century Studies, 11/2, 204226. https://doi.org/10.2307/2738384
• Sośnicki, K. (1967). Istota i cele wychowania. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Starobinski J. (1988). Jean-Jacques Rousseau: Transparency and Obstruction. Transl. A. Goldhammer, with an Introduction by R.J. Morrissey, Chicago/London: University of Chicago Press.
• Todorov, T. (2001). Frail Happiness. An Essay on Rousseau. Transl. J.T. Scott, R.D. Zaretsky. University Park: The Pennsylvania State University Press.
• Witkowski, L. (2009). Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej. Kraków: Impuls.
• Witkowski, L. (2011). Historie autorytetu wobec kultury i edukacji. Kraków: Impuls.

Identifiers

DOI

10.18778/1689-4286.61.04

Biblioteka Nauki

40232851