Transformacja w zmieniającej się narracji liberalno-lewicowej. Przykład publicystyki Grzegorza Sroczyńskiego i Rafała Wosia

• Authors: Magdalena Nowicka-Franczak

Title variants

Transformacja w zmieniającej się narracji liberalno-lewicowej. Przykład publicystyki Grzegorza Sroczyńskiego i Rafała Wosia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy przemian dyskursu liberalnego w Polsce w kontekście aktualnych podziałów politycznych. Przedmiot badania stanowi liberalno-lewicowa narracja (rozumiana jako struktura dyskursu mająca formę wartościującego, kauzalnego i usytuowanego historycznie opisu zdarzeń i ich uczestników) o transformacji ustrojowej, jej ideowych źródłach i skutkach społecznych. Analiza skoncentrowana jest na publicystyce dwóch wiodących autorów liberalno-lewicowych: Grzegorza Sroczyńskiego i Rafała Wosia. Na podstawie ich artykułów prasowych, internetowych, książek i audycji radiowych z lat 2013–2018 wyróżniono główne struktury nowej narracji liberalno-lewicowej dotyczące między innymi rozliczania (neo)liberałów, ujmowania się za ludem i różnicy pokoleniowej rzutującej na ocenę transformacji. Postawiono także pytanie o komunikacyjną skuteczność, oryginalność i tożsamość dyskursywną formułowanej przez tych publicystów narracji.

EN

The paper discusses changes of the liberal discourse in the context of current political divisions in Poland. The left-liberal narrative (understood as a structure of discourse and taking form of an evaluative, causal and historically situated description of events and their participants) on systemic transformation, its ideological sources and social outcomes is here the main subject of research. The analysis is focused on the journalism of two leading left-liberal authors: Grzegorz Sroczyński and Rafał Woś. On the basis of their articles in the press and Internet, books and radio broadcasts from 2013–2018 the main structures of the new left-liberal narrative were distinguished which concern i.a. settling accounts with (neo)liberals, embracing the people and the generation gap impinging the evaluation of the transition. The communicative effectiveness, originality and discursive identity of the narrative formulated by Sroczyński and Woś is also discussed and questioned in this paper.

Keywords

PL

debata publiczna; liberalizm; narracja; transformacja ustrojowa; debata publiczna; liberalizm; narracja; transformacja ustrojowa

EN

public debate; liberalism; narrative; systemic transformation

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2018
• Volume: 14
• Issue: 4
• Pages: 40-65

Dates

published

2019-05-09

Contributors

author

Magdalena Nowicka-Franczak

• Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź

• https://orcid.org/0000-0002-4535-4246

References

• Anioł Włodzimierz (2015) On Three Modernisation Narratives in Poland after 1989. „International Journal of Social Economics”, nr 42(9), s. 777–790.
• Barthes Roland (2000) Mitologie. Przełożył Adam Dziadek. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Boni Michał, Sroczyński Grzegorz (2016) Byliśmy głusi, „Gazeta Wyborcza”, 2–3.04.2016.
• Bourdieu Pierre (1986) The Forms of Capital [ w:] J ohn G . R ichardson, ed., Handbook of Theory and Research for Sociology of Education. New York, London: Greenwood Press.
• Brzechczyn Krzysztof (2016) Polska – deKODowanie systemu. Kontury systemu. „Arcana”, nr 127–128, s. 34–48.
• Burszta Wojciech J., Jezierski Piotr, Rauszer Michał (2016) Wstęp. Podgryzanie neoliberalnego Lewiatana, [w:] Wojciech J. Burszta, Piotr Jezierski, Michał Rauszer, red., Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Katedra.
• Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: PWN.
• Diaz-Bone Rainer (2010) Was ist der Beitrag der Diskurslinguistik für die Foucaultsche Diskursanalyse?. „Forum: Qualitative Sozialforschung”, nr 2 [dostęp 20.12.2017]. Dostępny w Internecie: http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/1454/2954
• Drozda Łukasz (2015) Lewactwo. Historia dyskursu o polskiej lewicy radykalnej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Foucault Michel (2001 [1976]) Le discours ne doit pas être pris comme… [w:] Michel Foucault, Dits et écrits II. 1976–1988. Paris: Gallimard.
• Geremek Bronisław, Żakowski Jacek (1990) Rok 1989: Bronisław Geremek opowiada, Jacek Żakowski pyta. Warszawa: Plejada.
• Hajer Maarten A. (1995) The Politics of Environmental Discourse: Ecological Modernization and the Policy Process. Oxford: Oxford University Press.
• Jasiecki Krzysztof (2017) Modernizacja, praca, przedsiębiorczość w polskich dyskursach (post)transformacyjnych (głos w dyskusji). „Władza Sądzenia”, nr 11, s. 13–30.
• Keller Reiner (2007) Diskurse und Dispositive analysieren. Die Wissenssoziologische Diskursanalyse als Beitrag zu einer wissensanalytischen Profilierung der Diskursforschung. „Forum Qualitative Sozialforschung”, t. 8, nr 2 [dostęp 20.12.2017]. Dostępny w Internecie: http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0702198
• Koselleck Reinhart (2001) Semantyka historyczna. Przełożył Wojciech Kunicki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Kotras Marcin (2017) Praktyki ramowania i przeramowania w dyskursie medialnym dotyczącym Okrągłego Stołu. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 13, nr 3, s. 70‒95.
• Kubala Konrad (2015) Obrazy Okrągłego Stołu w 25. rocznicę rozmów w Magdalence. Modele wyjaśniania i oceny obecne w polskim dyskursie prasowym. „Przegląd Socjologiczny”, t. 64, nr 2, s. 131–155.
• Leder Andrzej, Sutowski Michał (2017) Paternalizm z patriarchatem idą pod rękę [w:] Michał Sutowski, Rok dobrej zmiany. Wywiady Michała Sutowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 212–233.
• Lipiński Artur (2016) Strategie „komunizacji” przeciwnika politycznego. Obraz środowiska Unii Wolności w dyskursie polskiej prawicy. „Przegląd Politologiczny”, nr 3, s. 93−107.
• Lipiński Artur (2012) Delegitymizacja III Rzeczypospolitej, budowanie partyjnej tożsamości i dyskursywne struktury możliwości. „Studia Polityczne”, nr 4, s. 75–92.
• Lipiński Artur (2008) Mitologizacja czy dyskursywna reprezentacja? Okrągły Stół, Magdalenka i „gruba kreska” jako kategorie dyskursu prawicy [w:] Bohdan Szklarski, red., Mity, symbole i rytuały we współczesnej polityce. Szkice z antropologii polityki. Warszawa: Scholar, s. 277–291.
• Marczewski Paweł, Pawłowski Łukasz, Śpiewak Paweł (2011) Grzechy polskiego liberalizmu. „Kultura Liberalna”, nr 120 [dostęp 1.03.2018]. Dostępny w Internecie: https://kulturaliberalna.pl/2011/04/25/grzechy-polskiego-liberalizmu-1/
• Nowicka-Franczak M. (2017) Settling Accounts with the Troublesome Past: Self-criticism in Poland and Eastern Europe [w:] Christian Karner, Monika Kopytowska, eds., National Identity and Europe in Times of Crisis. Doing and Undoing Europe. Bingley: Emerald, s. 259–284.
• Pawliszak Piotr (2017) Analiza narracyjna dyskursu publicznego. W poszukiwaniu struktur kulturowych i procesów narzucania znaczeń formujących politykę ekologiczną [w:] Marek Czyżewski i in., red., Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. Warszawa: Sedno, s. 67–94.
• Pawliszak Piotr, Steciąg Magdalena (2017) Ekologiczna modernizacja w państwowym socjalizmie. Narracyjna analiza dyskursu ekologicznego w PRL-u [ w:] Marek Czyżewski i i n., r ed., Polskie sprawy 1945–2015. Warsztaty analizy dyskursu. Warszawa: Sedno.
• PD (2018) Gazeta.pl zawiesza dział Opinie współkierowany przez Sroczyńskiego. Press.pl [dostęp 26.09.2018]. Dostępny w Internecie: https://www.press.pl/tresc/54697,gazeta_pl-zawiesza-dzialopinie-wspolkierowany-przez-sroczynskiego
• Propp Władimir (2011) Morfologia bajki magicznej. Przełożył Paweł Rojek. Kraków: Nomos.
• Rancew Sikora Dorota, Skowronek Katarzyna (2015) O (nie) zbędności opowiadania. Refleksje teoretyczno-krytyczne na temat badań narracyjnych i perspektywy storytelling. „Studia Humanistyczne AGH”, t. 14, nr 1, s. 7–24.
• Sroczyński Grzegorz (2018a) Świat się chwieje: „W tej branży nikt na przeziębienie nie zwraca uwagi”. O warunkach pracy ochroniarzy w Polsce opowiadał Michał Kulczycki, Szef „Solidarności” Ochroniarzy, 4.02.2018, TOK FM.
• Sroczyński Grzegorz (2018b) Świat się chwieje: Czy red. Sroczyński dałby radę w Amazonie?, 7.01.2018, TOK FM.
• Sroczyński Grzegorz (2018c) Świat się chwieje: Ostatnia niedziela handlowa? Co na to szefowie sklepów i ich pracownicy?, 4.03.2018, TOK FM.
• Sroczyński Grzegorz (2017a) Świat się chwieje: Nowoczesna, a może Razem? Czy Paweł Rabiej zmienił podejście do spraw społecznych po aferze reprywatyzacyjnej?, 24.09.2017, TOK FM.
• Sroczyński Grzegorz (2017b) Świat się chwieje: Lewica jest częścią Pis-u? O tym Maciej Gdula, 25.06.2017, TOK FM.
• Sroczyński Grzegorz (2017c) Świat się chwieje: Symetryzm i opozycja. Dyskutują Katarzyna „Kataryna” Sadło, prof. Aleksander Smolar i Grzegorz Sroczyński, 10.09.2017, TOK FM.
• Sroczyński Grzegorz (2017d) Świat się chwieje: Ostra dyskusja dwóch protestujących pokoleń. Andrzej Celiński i Maria Świetlik u Grzegorza Sroczyńskiego, 23.07.2017, TOK FM.
• Sroczyński Grzegorz (2017e) Strategia małp w klatce, czyli jak Jarosław Kaczyński steruje emocjami, Gazeta.pl [dostęp: 21.01.2018]. Dostępny w Internecie: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,161770,22637148,narod-jest-glupi-czyli-jak-daniel-olbrychski-sluzy-dobrej.html
• Sroczyński Grzegorz (2015a) Świat się chwieje: 20 rozmów o tym, co z nami dalej. Warszawa: Agora.
• Sroczyński Grzegorz (2015a) Nie tym tonem. „Duży Format”, 3.12.2015.
• Sroczyński Grzegorz, Sutowski Michał (2017) Sroczyński: Lewica nie może popełnić błędu „ideowej czystości”. „Krytyka Polityczna” [dostęp: 2.01.2018]. Dostępny w Internecie: http://krytykapolityczna.pl/kraj/sroczynski-sutowski-wywiad/
• Sroczyński Grzegorz, Woś Rafał (2017) Co tak wyje w naszej Polsce? „Gazeta Wyborcza”, 4–5.03.2017, s. 14–15.
• Sutowski Michał (2017) Rok dobrej zmiany. Wywiady Michała Sutowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Szacki Jerzy (1994) Liberalizm po komunizmie. Kraków: Znak.
• Tomasi di Lampedusa Giuseppe (1988) Lampart. Przełożyła Zofia Ernstowa. Warszawa: P.I.W.
• Trzebiński Jerzy (2002) Narracja jako sposób rozumienia świata. Gdańsk: GWP.
• Walicki Andrzej (2013) Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii. Kraków: Universitas.
• Wasilewski Jacek (2012) Opowieści o Polsce. Retoryka narracji. Warszawa: Headmade.
• Woś Rafał (2018a) Lewico, czas na współpracę z PiS. Trzeba budować z Kaczyńskim demokratyczny socjalizm. Gazeta.pl [dostęp: 25.09.2018]. Dostępny w Internecie: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,161770,23791323,wos-lewica-powinna-wspolpracowac-z-pis-tylko-wtedy-polska.html
• Woś Rafał (2018b) Klasizm. Choroba, która toczy Polskę od dobrych 30 lat. Zając goni i zarazem ucieka. Gazeta.pl [dostęp: 20.01.2018]. Dostępny w Internecie: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,161770,22870117,rafal-wos-polacy-rasisci-i-kazdy-to-powie-czyli-brzydki.html
• Woś Rafał (2017a) To nie jest kraj dla pracowników. Warszawa: W.A.B.
• Woś Rafał (2017b) Praca powraca.„Polityka”, nr 17, s. 52–54.
• Woś Rafał (2017c) Tłumaczę Janusza Majcherka. „Nowy Atlas Ekonomiczny. Blog Rafała Wosia”, 13.09.2017 [dostęp: 5.02.2018]. Dostępny w Internecie: https://wos.blog.polityka.pl/2017/09/13/tlumacze-janusza-majcherka/
• Woś Rafał (2017d) Zbijcie Sroczyńskiego. A i tak będziecie mieli gorączkę! „Nowy Atlas Ekonomiczny. Blog Rafała Wosia”, 2.10.2017 [dostęp: 5.02.2018]. Dostępny w Internecie: https://wos.blog.polityka.pl/2017/10/02/zbijcie-sroczynskiego-a-i-tak-bedziecie-mieligoraczke/
• Woś Rafał (2015a) Więcej związków! „Polityka”, nr 6, s. 19–21.
• Woś Rafał (2015b) Atlas lewicowych potworów. „Polityka”, nr 51, s. 54–57.
• Woś Rafał (2014) Dziecięca choroba liberalizmu. Warszawa: Studio Emka.
• Zarycki Tomasz (2013). Podmiotowość na peryferiach: rola wewnętrznych i zewnętrznych aktorów w debatach nad upadkiem komunizmu i „transformacją” postkomunistyczną w Polsce [w:] Adam Mrozowicki, Olga Nowaczyk, Irena Szlachcicowa, red., Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych. Kraków: Nomos, s. 285–296.
• Wróblewski Michał (2016) Neoliberałowie, sarmaci i zdrowy rozsądek, [w:] Wojciech J. Burszta, Piotr Jezierski, Michał Rauszer, red., Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Katedra.
• Wróblewski Michał, red., (2011) Spór o liberalizm. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.14.4.03