Badania skoncentrowane na dzieciach, badania z udziałem dzieci, dzieci jako badacze. Etyczne i metodologiczne aspekty badań prowadzonych w nurcie nowej socjologii dzieci i dzieciństwa

• Authors: Paulina Bunio-Mroczek

Title variants

EN

Child-Focused Research, Research with Children, Children as Researchers: The Ethical and Methodological Aspects of Empirical Studies in the Field of New Sociology of Children and Childhood

Abstracts

EN

Research on childhood, including research with the participation of children, is a developing area of scientific activity undertaken within the framework of interdisciplinary ‘new childhood studies’. It is currently based on the concept of a child as an active social actor and on the principles of the 1989 UN Convention on the Rights of the Child. Conducting research focused on children, research with children, as well as research where children assume the role of researchers (co-authors of the research project) requires a deeper reflection on ethics and methodology. As a minority group subjected to discrimination and marginalization in societies and cultures, children are considered to be “sensitive” or “vulnerable” research participants. The article is based on the analysis of the literature on new childhood studies as well as on qualitative interviews with experts (researchers experienced in childhood research). In the paper, I present important ethical and methodological issues and dilemmas of research with children, along with examples of solutions adopted in this regard within new childhood studies.

PL

Badania dzieciństwa, w tym badania z udziałem dzieci, są rozwijającym się obszarem aktywności naukowej, podejmowanej w ramach interdyscyplinarnych nowych studiów nad dzieciństwem (new childhood studies). Obecnie opierają się na koncepcji dziecka jako aktywnego aktora społecznego oraz na prawach dziecka w rozumieniu Konwencji o prawach dziecka ONZ z 1989 roku. Prowadzenie badań skoncentrowanych na dzieciach i badań z udziałem dzieci, a także badań, w których dzieci przyjmują rolę badaczy (są współautorami badań) wymaga pogłębionej refleksji nad etyką i metodologią. Dzieci, jako przedstawiciele grupy mniejszościowej, podlegającej dyskryminacji i marginalizacji, zaliczane są do grupy „wrażliwych” (sensitive) i „nieuprzywilejowanych” (vulnerable) uczestników badań. Artykuł opiera się na analizie literatury przedmiotu i wywiadach eksperckich z badaczami/badaczkami dzieciństwa. W tekście prezentuję ważne etyczne i metodologiczne kwestie badań z udziałem dzieci wraz z przykładami rozwiązań stosowanych w tych obszarach w ramach nowych studiów dzieciństwa.

Keywords

PL

socjologia dzieciństwa; badania z udziałem dzieci; badania skoncentrowane na dzieciach; etyka badań; metodologia badań

EN

sociology of children and childhood; research with children; child-focused research; research ethics; research methodology

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2021
• Volume: 17
• Issue: 4
• Pages: 6-26

Dates

published

2021

Contributors

author

Paulina Bunio-Mroczek

• Instytut Socjologii UŁ

• https://orcid.org/0000000286157310

References

• American Sociology Association (1999) Code of Ethics https://www.asanet.org/sites/default/files/savvy/images/asa/docs/pdf/CodeofEthics.pdf [dostęp 19.10.2021].
• Babbie Earl (1995) The Practice of Social Research. Belmont, London, Victoria, Ontario, Mexico, Bonn, Singapore, Tokyo: Wadsworth Publishing Company.
• Boni Zofia (2018) Negocjowanie „zdrowego jedzenia” w warszawskich rodzinach [w:] Magdalena Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann, red., Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 172−195.
• Brzezińska Anna Izabela, Toeplitz Zuzanna, red. (2007) Problemy etyczne w badaniach i interwencji psychologicznej wobec dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
• Brzozowska-Brywczyńska Maja (2014) Dziecięce obywatelstwo: kilka refleksji na marginesie dziecięcej partycypacji. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 49, s. 11−27.
• Bunio-Mroczek Paulina (2016) Wczesne rodzicielstwo – zagrożenie czy szansa? Nastoletni rodzice z łódzkich enklaw biedy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Bunio-Mroczek Paulina (2017) Od redaktora. Aktualne teoretyczne, metodologiczne i tematyczne podejścia w badaniach dzieciństwa i młodzieży w perspektywie jakościowej. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 13, nr 4, s. 8−13. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.13.4.01 www.przegladsocjologiijakosciowej.org [dostęp 30.11.2017].
• Bunio-Mroczek Paulina (2021) Dzieci w procesie odnowy miasta. Na przykładzie Gminnego Programu Rewitalizacji miasta Łodzi. Odczyt zaprezentowany 20.05.2021 r. podczas XXXVIII Konferencji Polityków Społecznych i Jubileuszu Instytutu Gospodarstwa Społecznego pt. „Teoria i praktyka polityki społecznej”, 19–21 maja 2021 r.
• Corsaro William A. (2015) The Sociology of Childhood. Fourth Edition. London, Thousand Oaks, New Delhi, Singapore: SAGE.
• Dzieci wciąż głosu nie mają. Czy w ogóle je lubimy? Wywiad Joanny Cieśli z Ewą Maciejewską-Mroczek. „Polityka”, 11 lipca 2020 r. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1961732,1,dzieci-wciazglosu-nie-maja-czy-w-ogole-je-lubimy.read [dostęp 13.07.2021].
• Favretto Anna Rosa, Fucci Stefania, Zaltron Francesca (2018) Codziennie praktyki w zdrowiu i chorobie. Metodologiczne rozważania nad kompetencjami dzieci [w:] Magdalena Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann, red., Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 80−100.
• Gabriel Norman (2017) The Sociology of Early Childhood. Critical Perspectives. London, Thousand Oaks, New Delhi, Singapore: SAGE.
• James Alison, James Adrian (2012) Key concepts in Childhood Studies. Second Edition. London, Thousand Oaks, New Delhi, Singapore: SAGE.
• Jemielniak Dariusz, red. (2012) Badania jakościowe. Podejścia i teorie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jones Adele (2004) Involving Children and Young People as Researchers [w:] Sandy Fraser i in., eds., Doing Research with Children and Young People. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE, s. 113−130.
• Kodeks dobrych praktyk w badaniach z dziećmi prowadzonych z perspektywy nauk społecznych (w tym interdyscyplinarnych childhood studies, etnografii, antropologii kulturowej, socjologii, Interdyscyplinarny Zespół Badań nad Dzieciństwem (Ewa Maciejwska-Mroczek, Magdalena Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann, Anna Witeska-Młynarczyk, współpraca: Zofia Boni, Anna Krawczyk) (2018) [w:] Magdalena Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann, red., Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies. Warszawa: Oficyna Naukowa Warszawa, s. 27−34.
• Kodeks etyki socjologa. Uchwalony przez Walne Zgromadzenie Delegatów Polskiego Towarzystwa Socjologicznego dnia 25 marca 2012 r. https://pts.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/kodeks.pdf [dostęp 16.07.2021].
• Liamputtong Pranee (2007) Researching the Vulnerable. A Guide to Sensitive Research Methods. London, Thousand Oaks, New Dehli: SAGE.
• Lisek Michalska Jolanta (2012) Etyczne aspekty badań fokusowych z udziałem dzieci i młodzieży. „Acta Universitatis Lodzensis, Folia Sociologica”, nr 42, s. 33−61.
• Maciejewska-Mroczek Ewa (2018) Badania grupowe z udziałem dzieci. Aspekty etyczne i praktyczne [w:] Magdalena Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann, red., Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 35−60.
• Maciejewska-Mroczek Ewa, Reimann Maria (2016) Jak zgadzają i nie zgadzają się dzieci. O (nie)równowadze sił i świadomej zgodzie w badaniach z dziećmi. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 4, s. 42–55 www.przegladsocjologiijakosciowej.org [dostęp 20.06.2021].
• Makaruk Katarzyna, Włodarczyk Joanna, Szredzińska Renata (2020) Negatywne doświadczenia młodzieży w trakcie pandemii. Raport z badań ilościowych, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę https://fdds.pl/_Resources/Persistent/5/0/0/e/500e0774b0109a6892ce777b0d-8595f528adea62/Negatywne-doswiadczenia-mlodziezy-w-trakciepandemii.-Raport-z-badan-ilosciowych-1.pdf [dostęp 13.07.2021].
• Mazur Natalia (2020) Mały Polaku, jesteś nieważny. Czego dzieciaki nauczyły się w szkole przez ostatnie dwa miesiące. „Wolna sobota”, 16 maja 2020 https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,25949206,maly-polaku-jestes-niewazny-czego-dzieciaki-nauczyly-sie-w.html [dostęp 20.05.2020].
• Mikołajczyk-Lerman Grażyna (2017) Konwencja o prawach dziecka a realizacja praw dziecka z niepełnosprawnością w relacjach rówieśniczych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 13, nr 4, s. 30−47. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.13.4.03 www.przegladsocjologiijakosciowej.org [dostęp 30.11.2017].
• Petelewicz Marta (2016) Jakość życia dzieci a status społeczno-ekonomiczny rodziny. Teoria i badania. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Rakoczy Marta (2017) Czy w muzeum wszystko wolno? Problemy z nowoczesnym pajdocentryzmem. „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, nr 19. DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2017.19.550 https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2017/19-obrazy-dla-dzieci/czy-w-muzeum-wszystko-wolno-problemy-znowoczesnym-pajdocentryzmem [dostęp: 20.10.2021].
• Reimann Maria (2018) Gruby i chudy, czyli o tym, jak dzieci wyobrażają sobie zdrowego i niezdrowego człowieka [w:] Magdalena Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann, red., Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies. Warszawa: Oficyna Naukowa s. 138−149.
• Statement of Ethical Practice (2017) British Sociological Association https://www.britsoc.co.uk/media/24310/bsa_statement_of_ethical_practice.pdf [dostęp 19.10.2021].
• Walker Marion i in. (2012) “It came up to here”: learning from children’s flood narratives. „Children’s Geographies”, vol. 10, no. 2, s. 135–150.
• Witeska-Młynarczyk Anna (2018) Etyka dnia codziennego w badaniach etnograficznych z dziećmi z diagnozą ADHD. Opis warstwowy [w:] Magdalena Radkowska-Walkowicz, Maria Reimann, red., Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 61−79.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.17.4.01

Biblioteka Nauki

2033738