Wpływ nietypowych nazwisk na kształtowanie się tożsamości i obrazu siebie w procesie socjalizacji

• Authors: Aleksandra Płaczek

Title variants

EN

The Influence of Atypical Surnames on the Formation of Identity and Self-Image During the Socialization Process

Abstracts

EN

According to researchers dealing with the concept of identity, first and last names are considered to be an element of self-identification. Six nondirective interviews were conducted with people whose surnames are unusual, originating from words which in the Polish language denote, among other things, days of the week, plants, animals, personality traits. The analysis made it possible to conclude that surnames had had an influence on the formation of the respondents’ identity and self-image. The impact resulted mainly from various reactions of the social environment and the main consequence of these reactions involved an emotion of shame felt by the respondents. It aroused in them the need to use some defense mechanisms, such as self-irony, avoiding social activities, resentment, and apathy. If none of these tactics worked, and the negative reactions from the environment increased, the respondents gave up the defense mechanisms and eventually showed indifference. The analysis of the empirical material also made it possible to distinguish the meaning of family as a group which generates feelings of pride and attachment, thus helping the respondents to cope with the negative impact of the social environment.

PL

Według badaczy zajmujących się pojęciem tożsamości imiona i nazwiska są uważane za element samoidentyfikacji. Przeprowadzono sześć wywiadów swobodnych z osobami o nietypowych nazwiskach, utworzonych od słów oznaczających w języku polskim m.in. dni tygodnia, rośliny, zwierzęta, cechy charakteru. Analiza pozwoliła na stwierdzenie, że nazwiska te miały wpływ na kształtowanie się u badanych tożsamości i obrazu siebie. Wpływ ten wynikał głównie z oddziaływania otoczenia społecznego, a konsekwencją różnorakich reakcji środowiska było odczuwanie przez rozmówców wstydu. Wywoływał on u badanych potrzebę stosowania taktyk: autoironii, unikania pewnych aktywności życia społecznego lub wzburzenia. W przypadku gdy żadna z wymienionych taktyk nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, a negatywne reakcje otoczenia narastały, rozmówcy rezygnowali z mechanizmów obronnych i ostatecznie okazywali zobojętnienie. Analiza otrzymanego materiału empirycznego pozwoliła również na wyodrębnienie znaczenia rodziny jako grupy, która – poprzez generowanie uczuć dumy i przywiązania – pomagała rozmówcom w radzeniu sobie z negatywnym oddziaływaniem otoczenia społecznego.

Keywords

PL

nazwisko; tożsamość; reakcje otoczenia; wstyd; mechanizmy obronne

EN

surname; identity; reactions of the social environment; shame; defense mechanisms

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2022
• Volume: 18
• Issue: 3
• Pages: 54-84

Dates

published

2022

Contributors

author

Aleksandra Płaczek

• University of Łódź

• https://orcid.org/0000000301156608

References

• Alford Richard D. (1987) Naming and Identity: A Cross Cultural Study of Personal Naming Practices. New Haven, CT: HRA Flex Books.
• Atir Stav, Ferguson Melissa J. (2018) How gender determines the way we speak about professionals. Proceedings of the National Academy of Sciences, vol. 115(28), s. 7278–7283 https://doi.org/10.1073/pnas.1805284115
• Babbie Earl (2004) Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bańka Waldemar (2006) Szkice z psychologii społecznej. Płock: Wydawnictwo Naukowe NOVUM.
• Bell Paul A., Green Thomas C., Fisher Jeffrey D., Baum Andrew (2004) Psychologia środowiskowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
• Bielski Piotr (2009) Rolnictwo ekologiczne jako zawód i powołanie. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. V, nr 3, s. 1–152.
• Bokszański Zbigniew (1975) Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Boruta Mirosław (2008) Nazwisko: tożsamość i więzi rodzinne: interdyscyplinarne konteksty socjologii rodziny. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Boruta Mirosław (2017) Nazwisko jako fundament tożsamości poza Ojczyzną. Gruzińska gałąź Poniatowskich. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Breza Edward (2000) Nazwiska Pomorzan: pochodzenie i zmiany. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Clark Gregory, Cummins Neil (2014) Surnames and Social Mobility in England. 1170–2012. „Human Nature”, vol. 25, s. 517–537 https://doi.org/10.1007/s12110-014-9219-y
• Cooley Charles Horton (1922) Human Nature and the Social Order. New York, NY: Charles Scribner’s Sons.
• Czerner Anna, Nieroba Elżbieta (2011) Wybrane nurty teoretyczne w socjologii emocji [w:] Anna Czerner, Elżbieta Nieroba, red., Studia z socjologii emocji. Podręcznik akademicki. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 45–90.
• Encyklopedia Powszechna PWN (1975) Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Erikson Erik Homburger (2000) Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Wydawnictwo REBIS.
• Garfinkel Harold (1956) Conditions of Successful Degradation Ceremonies. „American Journal of Sociology”, vol. 61, no. 5, s. 420–424 https://doi.org/10.1086/221800
• Glaser Barney G. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej: strategie badania jakościowego. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
• Goffman Erving (1952) On Cooling the Mark Out: Some aspects of Adaptation to Failure. „Psychiatry”, vol. 15, no. 4, s. 451–463 https://doi.org/10.1080/00332747.1952.11022896
• Goffman Erving (1956) Embarrassment and Social Organization. „American Journal of Sociology”, vol. 62(3), s. 264–271 https://doi.org/10.1086/222003
• Goffman Erving (2005) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Goffman Erving (2008) Człowiek w teatrze życia społecznego. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Karlikowski Andrzej (2012) Nasze nazwiska. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• Konecki Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Konecki Krzysztof (2014) Część I – Dwaj teoretycy socjologii emocji [w:] Krzysztof Konecki, Beata Pawłowska, red., Emocje w życiu codziennym. Analiza kulturowych, społecznych i organizacyjnych uwarunkowań ujawniania i kierowania emocjami. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–38.
• Kowalik-Kaleta Zofia (2007) Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Lewis Helen B. (1971) Shame and Guilt in Neurosis. New York, NY: International Universities Press.
• Mead George Herbert (1975) Umysł, osobowość i społeczeństwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Nazwisko nie pomoże Ci w karierze (2010) https://finanse.wp.pl/nazwisko-nie-pomoze-ci-w-karierze-6114260051732097a [dostęp: 29.01.2020].
• Pacholski Maksymilian, Słaboń Andrzej (2001) Słownik pojęć socjologicznych. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
• Pawłowska Beata (2011), Jakościowe podejście do badania emocji [w:] Anna Czerner, Elżbieta Nieroba, red., Studia z socjologii emocji. Podręcznik akademicki. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 91–118.
• Pseudonimy pisarzy. Kto i dlaczego nie pisał pod własnym nazwiskiem? Powody są zaskakujące! (2016) https://www.gandalf.com.pl/blog/pseudonimy-pisarzy-powody-sa-zaskakujace/ [dostęp: 1.05.2022].
• Rozwadowski Jan (1909) Bulla z roku 1136 jako najstarszy zabytek języka polskiego. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności: Skład Główny w Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej.
• Rymut Kazimierz (1991) Nazwiska Polaków: słownik historyczno-etymologiczny. Warszawa, Wrocław, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Serwis Rzeczypospolitej Polskiej (b.d.) Nazwiska występujące w rejestrze PESEL https://dane.gov.pl/pl/dataset/1681,nazwiska-osob-zyjacych-wystepujace-w-rejestrze-pesel [dostęp: 1.07.2022].
• Siemiaszko Andrzej (1993) Granice tolerancji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sikora Katarzyna (2000) Dźwięk, który nie jest nawet cząstką ciebie: imię a tożsamość [w:] Anna Gałdowa, red., Tożsamość człowieka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 185–196.
• Simmel George (2005) Mentalność mieszkańców wielkich miast [w:] George Simmel, Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 114–134.
• Stets Jan, Burke Peter (2014) The Development of Identity Theory. „Advances in Group Processes” vol. 31, s. 57‒97.
• Strauss Anselm L. (2013) Zwierciadła i maski. W poszukiwaniu tożsamości. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
• Sykes Gresham, Matza David (1957) Techniques of Neutralization: A Theory of Delinquency. „American Sociological Review”, vol. 22, no. 6, pp. 664–670 https://doi.org/10.2307/2089195
• Szacka Barbara (2003) Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Szczepański Jan (1972) Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sztompka Piotr (2002) Socjologia. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tomanek Paweł (2021) Mam na imię Dystynkcja. Kapitał kulturowy rodziców a preferencje w wyborze imion. „Studia Socjologiczne”, nr 3(242), s. 89–107.
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141 ze zm.).
• Zapf Dieter (1999) Organisational, work group related and personal causes of mobbing/bullying at work. „International Journal of Manpower”, vol. 20(1–2), s. 70–85 https://doi.org/10.1108/01437729910268669

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.18.3.04

Biblioteka Nauki

2129083