Metafory w praktyce dydaktycznej (i badawczej). Jak obrazowo uczyć badań jakościowych?

• Authors: Łukasz Marciniak

Title variants

EN

Metaphors in Teaching (and Research) Practice: How to Teach Qualitative Research by Metaphorical Images?

Abstracts

EN

The purpose of this article is to present the potential of metaphors and their use in teaching qualitative research methodology. Starting with the review of the most important achievements in the field of using metaphors as an object of knowledge and a cognitive tool, I will go on to describe the genesis of interest in metaphors in didactics. I will present the process of experimenting with the use of metaphors during methodological classes and the obtained results, both at the content level (i.e. discovering metaphors for qualitative research) and at the procedural level (i.e. reconstructing ways of working with a metaphor in class), all of which also refers to, albeit indirectly, to research. At the same time, in the article, I make a definition-related distinction between two general types of qualitative research, which emerged while working with metaphors.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie potencjału metafor i możliwości ich stosowania w nauczaniu metodologii badań jakościowych. Rozpoczynając od przeglądu najważniejszych dokonań w zakresie wykorzystywania metafor jako przedmiotu poznania i narzędzia poznawczego, autor przechodzi do opisania genezy zainteresowania się metaforami w dydaktyce. Przedstawia proces eksperymentowania ze stosowaniem metafor podczas zajęć metodologicznych oraz wypracowane rezultaty, tak na poziomie treściowym – odkrywania metafor dla badania jakościowego, jak i na poziomie proceduralnym – rekonstruowania sposobów pracy z metaforą na zajęciach, a pośrednio także podczas badań. Jednocześnie w artykule dokonuje definicyjnego wyodrębnienia dwóch generalnych typów badań jakościowych wyłonionych podczas pracy z metaforami.

Keywords

PL

metafora; badania jakościowe; modelowanie symboliczne; nauczanie metod jakościowych

EN

metaphor; qualitative research; symbolic modeling; teaching qualitative research

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2022
• Volume: 18
• Issue: 4
• Pages: 168-193

Dates

published

2022

Contributors

author

Łukasz Marciniak

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000248976868

References

• Antonovsky Aaron (1979) Health, Stress, and Coping. San Francisco, CA: Jossey-Bass Inc.
• Books of the XX Century (1998) https://www.isa-sociology.org/en/about-isa/history-of-isa/books-of-the-xx-century [dostęp: 1.08.2022].
• Brown Richard (1976) Social theory as metaphor: On the logic of discovery for the sciences of conduct. „Theory and Society”, vol. 3(2), s. 169–187.
• Brown Richard (1977) Metaphor [w:] Richard Brown, A poetic for sociology. Cambridge: Cambridge University Press, s. 77–171.
• Bryant Antony (2017) Grounded theory and grounded theorizing: Pragmatism in research practice. New York, NY: Oxford University Press.
• Burzyński Robert (2013) Metafory jako narzędzie poznania polityki i oddziaływania politycznego. Nieopublikowana rozprawa doktorska, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Croft William, Cruse Alan (2004) Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Denzin Norman (1976) The Significant Others of a College Population [w:] Jerome G. Manis, Bernard N. Meltzer, red., Symbolic Interaction a Reader in Social Psychology. Boston, MA: Allyn & Bacon, s. 298–310.
• Dryll Ewa (2014) Rozumienie metafor charakteryzujących ludzi – perspektywa rozwojowa. Nieopublikowana rozprawa doktorska, Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Fatyga Barbara, Zieliński Przemysław (2006) Tempus fugit. Analiza metafor czasu – propozycja metodologiczna. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. II, nr 1, s. 4–30.
• Garfinkel Harold (2007) Studia z etnometodologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gibbs Raymond (2017) Metaphor Wars: Conceptual Metaphors in Human Life. Cambridge: Cambridge University Press.
• Glaser Barney (1965) The Constant Comparative Method of Qualitative Analysis. „Social Problems”, no. 12, s. 436–445.
• Glaser Barney (1978) Theoretical sensitivity: advances in the methodology of grounded theory. Mill Valley, CA: Sociology Press.
• Glaser Barney (1992) Basics of grounded theory: emergence vs. forcing. Mill Valley, CA: Sociology Press.
• Glaser Barney (2003) The grounded theory perspective II: Description’s remodeling of grounded theory methodology. Mill Valley, CA: Sociology Press.
• Glaser Barney, Strauss Anselm (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Goffman Erving (1981) Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Gorzko Marek (2008) Procedury i emergencja: o metodologii klasycznych odmian teorii ugruntowanej. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Grove David, Panzer Basil (1989) Resolving Traumatic Memories: Metaphors and Symbols in Psychotherapy. New York, NY: Irvington.
• Haack Susan (2019) The Art of Scientific Metaphors. „Revista Portuguesa de Filosofia”, vol. 75(4), s. 2049–2066.
• Hadley Gregory (2017) Grounded Theory in Applied Linguistics Research a Practical Guide. London, New York, NY: Routledge.
• Hałas Elżbieta (1987) Społeczny kontekst znaczeń w teorii symbolicznego interakcjonizmu. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Janesick Valerie (2015) Contemplative Qualitative Inquiry: Practicing the Zen of Research. Walnut Creek, CA: Left Coast Press.
• Kacperczyk Anna (2014) Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. X, nr 3, s. 32–75.
• Kaźmierska Kaja (2013) Badania biograficzne w naukach społecznych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 3, s. 6–10.
• Kaźmierska Kaja, Schütze Fritz (2013) Wykorzystanie autobiograficznego wywiadu narracyjnego w badaniach nad konstruowaniem obrazu przeszłości w biografii. Na przykładzie socjologicznego porównania narracji na temat życia w PRL-u i NRD. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 4, s. 122–139.
• Konecki Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Konecki Krzysztof (2007) Nowi pracownicy a kultura organizacyjna przedsiębiorstwa. Studium folkloru fabrycznego, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. III, nr 1, s. 3–126.
• Konecki Krzysztof (2018) Advances in Contemplative Social Research. Łódź, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Konecki Krzysztof (2021) Przekraczanie granic, zamykanie granic. Perspektywa pierwszoosobowa w badaniach socjologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Konecki Krzysztof (2022) The Meaning of Contemplation for Social Qualitative Research: Applications and Examples. New York, NY: Routledge.
• Koźmiński Andrzej, Latusek-Jurczak Dorota (2011) Rozwój teorii organizacji. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
• Krzemiński Ireneusz (1986) Symboliczny interakcjonizm i socjologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kvale Steinar (2007) Doing Interviews. London: Sage.
• Kvale Steinar, Brinkmann Svend (2009) Inter Views: Learning the Craft of Qualitative Research Interviewing. Los Angeles, CA: Sage.
• Lakoff George (1996) Moral politics: What Conservatives Know that Liberals Don’t. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Lakoff George, Johnson Mark (1999) Philosophy in the flesh: the embodied mind and its challenge to Western thought. New York, NY: Basic Books.
• Lakoff George, Johnson Mark (2020) Metafory w naszym życiu. Warszawa: Aletheia.
• Lawley John, Tompkins Peter (2000) Metaphors in Mind: Transformation Through Symbolic Modelling. London: Developing Company Press.
• Levinson Stephen (2010) Pragmatyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Low Jacqueline (2008) Researchers sensitivity [w:] The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods. London: Sage, s. 779–780.
• Manis Bernard, Meltzer Jerome (red.) (1978) Symbolic Interaction. A Reader in Social Psychology, Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Marciniak Łukasz (2008) Stawanie się nauczycielem akademickim. Analiza symboliczno-interakcjonistyczna. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IV, nr 2, s. 1–131.
• Marciniak Łukasz (2012a) Deskryptywna teoria ugruntowana [w:] Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński, red., Słownik socjologii jakościowej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 53–56.
• Marciniak Łukasz (2012b) Klasyczna teoria ugruntowana [w:] Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński, red., Słownik socjologii jakościowej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 127–131.
• Marciniak Łukasz (2015) Teorie pracujące. Pragmatyzm w ujęciu badaczy z grupy Chicago School Irregulars. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XI, nr 1, s. 40‒53.
• Miller Steven, Fredericks Marcel (1988) Uses of metaphor: a qualitative case study. „International Journal of Qualitative Studies in Education”, vol. I(3), s. 263–272.
• Morgan Gareth (1997) Obrazy organizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Muszyński Zbysław (2000) Granice metafory. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio I Philosophia – Sociologia”, vol. 25, s. 303–310.
• Niedbalski Jakub (2019) Dom pomocy społecznej jako miejsce pracy. Analiza procesu stawania się opiekunem osób niepełnosprawnych intelektualnie. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XV, nr 3, s. 162–177.
• Nisbet Robert (1969) Social Change and History: Aspects of the Western Theory of Development. New York, NY: Oxford University Press.
• Nisbet Robert (1970) Genealogy, growth and other metaphors. „New Literary History”, vol. 1(3), s. 351–363.
• Rancew-Sikora Dorota (2007) Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Ricoeur Paul (1989) Język, tekst, interpretacja. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Robinson Peter (2008) Handbook of Cognitive Linguistics and Second Language Acquisition. New York, NY, London: Routledge.
• Rorty Richard (2009) Przygodność, ironia i solidarność. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
• Schegloff Emanuel (2007) Sequence organization in interaction: a primer in conversation analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
• Schütz Alfred (2008) O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Schütze Fritz (2012) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne [w:] Kaja Kaźmierska, red., Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 141–278.
• Soskice Janet (1985) Metaphor and Religious Language. Oxford: Clarendon Press.
• Stake Robert (1997) Studium przypadku [w:] Leszek Korporowicz, red., Ewaluacja w edukacji. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 120–147.
• Stein Maurice (1963) The poetic metaphors of sociology [w:] Maurice Steen, Arthur Vidich, red., Sociology on trial. Englewood: Prentice-Hall, s. 173–181.
• Sułek Antoni (2002) Ogród metodologii socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Swedberg Richard (2020) Using Metaphors in Sociology: Pitfalls and Potentials. „The American Sociologist”, no. 51, s. 240–257.
• Szenajch Piotr (2015) Trudne umieranie. Narracyjne przedstawienia choroby i śmierci a doświadczenie osób terminalnie chorych. Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.
• Szymańska Marta (2012) Metafory w wypowiedziach pisemnych uczniów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
• Ślęzak Izabela (2009) Stawanie się poetą. Analiza interakcjonistyczno-symboliczna. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. V, nr 1, s. 1–175.
• Wicenty Daniel (2013) Wokół projektu biografii Adama Podgóreckiego: wyzwania koncepcyjne, metodologiczne i społeczne. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 4, s. 82–102.
• Woźny Jacek (2021) Archeology as a Metaphor in Contemporary Culture. „Qualitative Sociology Review”, vol. 17(1), s. 28–38.
• Zahavi David (2012) Fenomenologia Husserla. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.18.4.07

Biblioteka Nauki

28023230