Powiązania familijno-majątkowe rodzin ziemiańskich Królestwa Polskiego i ziem zabranych na przykładzie małżeństw Rodryga hr. Potockiego i Augusta hr. Ostrowskiego z siostrami Niezabitowskimi

• Authors: Aleksandra Staniszewska

Title variants

EN

Family and property ties of land class of the Kingdom of Poland and of “lost lands” discussed on the example of the marriages of Rodryg Potocki and August Ostrowski with Niezabitowski’s sisters

Abstracts

EN

Despite the changes which took place in nineteenth-century societies, the elite still had a conservative worldview. The elite did not want to maintain relations with people outside the establishment. Consequently, partners for marriage were sought within the social stratum. Limited possibilities of getting to know a candidate for marriage in the Kingdom of Poland led to get married with people from outside the Kingdom of Poland. Examples of such relationships are the marriages of the Niezabitowski sisters, who came from “lost lands”, with the inhabitants of the Kingdom of Poland: Rodryg Potocki and August Ostrowski.

PL

Pomimo zmian jakie dokonywały się w XIX-wiecznych społeczeństwach, przedstawicieli elit nadal cechował konserwatywny światopogląd. Objawiał się on m.in. w niechęci do utrzymywania kontaktów z osobami spoza „towarzystwa”. Wskutek tego partnerów do zawarcia związku małżeńskiego poszukiwano w obrębie własnej warstwy. Ograniczone możliwości poznania kandydata/kandydatki do mariażu jedynie na terenie Królestwa Polskiego, a także rozproszenie majątków rodowych po ziemiach podzielonej Rzeczypospolitej, doprowadzały do zawierania związków ponadkordonowych, czego przykładem są małżeństwa, pochodzących z ziem zabranych, sióstr Niezabitowskich z Królewiakami: Rodrygiem hr. Potockim i Augustem hr. Ostrowskim.

Keywords

PL

Królestwo Polskie; ziemie zabrane; powiązania familijno-majątkowe; ziemiaństwo; mariaże ponadkordonowe; siostry Niezabitowskie; Rodryg hr. Potocki; August hr. Ostrowski

EN

Kingdom of Poland; lost lands; family and property ties; land class; Niezabitowski sisters; Rodryg Potocki; August Ostrowski

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
• Year: 2020
• Volume: 23
• Pages: 7-32

Dates

published

2020

Contributors

author

Aleksandra Staniszewska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000233623031

References

• Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, Akta Aleksandra Ostrowskiego tyczące się zarządu dóbr Maluszyn, sygn. I/7.
• Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, Papiery osobiste Augusta Ostrowskiego, syna Aleksandra Ostrowskiego, sygn. II/86.
• Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Krzyża w Warszawie, Akt nr 88, Warszawa, św. Krzyża, 6 VI 1867 rok, ślub Rodryga Ludwika Antoniego Szymona hr. Potockiego h. Pilawa Złota, sygn. 72/158/0/-/43.
• Czetwertyński W., Na wozie i pod wozem (1837–1917). Wspomnienia z lat ubiegłych wnukom i wnuczkom opowiedzanie z 12 ilustracjami, Poznań 1938.
• Dunin-Borkowski J., Almanach błękitny. Genealogia żyjących rodów polskich, Warszawa–Lwów 1908.
• Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadań i pamięci zebrane przez Helenę [z Morstinów] Ostrowską, oprac. A. J. Zakrzewski, Warszawa 2009.
• Kicka N., Pamiętniki, oprac. T. Szafrański, Warszawa 1972.
• „Kurier Warszawski” 1889, 1902, 1924, 1926.
• Niesiecki K., Herbarz polski, t. 7, Lipsk 1841.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, F. Sulimierski, W. Walewski, t. 4, Warszawa 1883; t. 6, Warszawa 1885; t. 7, Warszawa 1886; t. 11, Warszawa 1890.
• Szczuka L., Marszałkowie szlachty gubernji grodzieńskiej, „Ateneum Wileńskie” 1924, R. 2, s. 423–429.
• Świat dziecka ziemiańskiego. Antologia źródeł, oprac., wstęp i przypisy N. Kapuścińska-Kmiecik, J. Kita, Łódź 2012.
• Trochę się zazdrości tym, co nie dożyli tych czasów… Dziennik Ludwiki Ostrowskiej z Maluszyna, oprac. i wstęp J. Kita, P. Zawilski, Warszawa 2014.
• Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, R. 14, Poznań 1892; R. 25, Poznań 1903.
• Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 2, Województwa: brzesko-litewskie, nowogródzkie, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
• Ciechanowicz J., Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 4, Rzeszów 2001.
• Czerniecka-Haberko A., Studnicka-Mariańczyk K., August Ostrowski – ziemianin, obywatel, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. 9, Kariera w optyce prywatności, red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2020, s. 255–268.
• Kapuścińska N., Małżeństwa córek ordynata Antoniego Pawła Sulkowskiego z Królewiakami i z Galicjanami – przejawem międzyzaborowych kontaktów ziemiaństwa, „Dobrzyckie Studia Ziemiańskie” 2011, nr 2, s. 38–48.
• Kapuścińska-Kmiecik N., Kita J., Wstęp, [w:] Świat dziecka ziemiańskiego. Antologia źródeł, wstęp, wybór i oprac. eidem, Łódź 2012, s. 7–18.
• Kita J., Cukrownictwo w majątkach ziemskich Potockich i Ostrowskich w okresie zaborów, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 2008, t. 5, s. 27–49.
• Kita J., Michał Potocki – senator Królestwa Polskiego. Szkic do portretu, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 2005, t. 3, s. 172–191.
• Kita J., Międzyzaborowe kontakty Potockich z linii chrząstowskiej, [w:] Międzyzaborowe kontakty ziemiaństwa, red. W. Caban, S. Wiech, Kielce 2010, s. 187–197.
• Kita J., Nadpilickie majątki ziemskie Ostrowskich z Maluszyna w XIX wieku w świetle archiwum rodzinnego, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne” 2002, t. 3, s. 139–153.
• Kita J., Tomasz Potocki (1809–1861). Ewolucja postaw ziemianina polskiego, Łódź 2007.
• Kita J., Ziemiaństwo polskie a modernizacja gospodarki rolnej do 1914 r. (zarys problematyki), „Zeszyty Wiejskie” 2016, z. 22, s. 435–443.
• Kolmas P., Działalność społeczno-gospodarcza rodziny Ostrowskich herbu Korab z Maluszyna w XIX wieku, „Prace Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” 2018, t. 17, s. 123–132 https://doi.org/10.16926/zh.2018.17.07
• Kotewicz R., Działalność społeczna i gospodarcza Potockich z Koniecpola w pierwszej połowie XIX wieku, „Miscellanea Historico-Archivistica” 1997, t. 8, s. 159–175.
• Łozińska M., W ziemiańskim dworze. Codzienność, obyczaje, święta, zabawy, Warszawa 2010.
• Molenda J., Ostrowski Józef August, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław 1979, s. 556–559.
• Rybka A., Biblioteka ziemiańska na przykładzie biblioteki Ostrowskich i Potockich z Maluszyna, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 2013, t. 12, s. 27–39.
• Rzepniewska D., Rodzina ziemiańska w Królestwie Polskim, [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku, t. 9, Studia o rodzinie, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa 1991, s. 137–200.
• Staniszewska A., Powiązania familijno-majątkowe rodzin ziemiańskich Królestwa Polskiego i ziem zabranych w drugiej połowie XIX wieku (wybrane przykłady), Łódź 2021 [praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Jarosława Kity].
• Stankiewicz Z., Ostrowski Aleksander, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław 1979, s. 538–540.
• Studnicka-Mariańczyk K., Domena Ostrowskich z Maluszyna. Przykład przemian kapitalistycznych w polskim rolnictwie XIX wieku, Warszawa 2014.
• Studnicka-Mariańczyk K., Ludwika hrabina Ostrowska (1851–1926). Kobieta, gospodarz, społecznik, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.
• Studnicka-Mariańczyk K., Siedziba ziemiańska Korabitów Ostrowskich w Maluszynie, Warszawa 2014.
• Studnicka-Mariańczyk K., Wykształcenie ziemiańskie i jego wpływ na wychowanie dzieci na przykładzie rodu Ostrowskich Korabitów, „Biuletyn Historii Wychowania” 2013, nr 30, s. 113–131.
• Szczygielski W., Ostrowski Michał h. Korab, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 24, Wrocław 1979, s. 569–570.
• Szklarska-Lohmannowa A., Potocki Henryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław 1983, s. 826–827.
• Szwarc A., Spór o przywództwo czy o koncepcję ugody? Rywalizacja Ludwika Górskiego i Zygmunta Wielopolskiego w wyborach do władz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Królestwie Polskim w 1890 r., „Przegląd Historyczny” 1984, nr 2 (75), s. 259–277.
• Zakrzewski A. J., Wyścigi pławieńskie, „Zeszyty Radomszczańskie. Prace z dziejów Radomska i powiatu radomszczańskiego” 2008, t. 2, s. 147–174.
• Zakrzewski A. J., Z dziejów dziewiętnastowiecznej rodziny ziemiańskiej. Ostrowscy h. Korab z Maluszyna, [w:] Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadań i pamięci zebrane przez Helenę [z Morstinów] Ostrowską, oprac. A. J. Zakrzewski, Warszawa 2009, s. 7–46.
• Zielińska T., Poczet polskich rodów arystokratycznych, Warszawa 1997.

Identifiers

DOI

10.18778/2080-8313.23.01

Biblioteka Nauki

2028270