Prawosławna społeczność Brzezin. Szkic do portretu

• Authors: Violetta Wiernicka

Title variants

EN

Orthodox community of Brzeziny. Sketch for a portrait

Abstracts

EN

This text focuseds on the hitherto unknown issue – Orthodox community of the town of Brzeziny, the capital of poviat under the same name from 1867 to 1914. It analyzes what social groups constituted Orthodox community putting particular stress on the government officials on poviat level as they and their policy had the most powerful influence on the lives of people of Brzeziny. The article also deals with the Orthodox church in Brzeziny.

PL

Tekst koncentruje się na dotychczas mało znanym zagadnieniu – omówieniu prawosławnej mniejszości Brzezin, stolicy powiatu o tej samej nazwie w latach 1867–1914. Artykuł analizuje, z jakich grup społecznych składała się tamtejsza prawosławna mniejszość, jednocześnie kładąc szczególny nacisk na urzędników szczebla powiatowego. A to dlatego, że właśnie ta grupa miała największy wpływ na życie brzezinian. W tekście także zaprezentowano dzieje prawosławnej świątyni w Brzezinach.

Keywords

PL

Królestwo Polskie; Rosjanie; prawosławie; urzędnicy; okres zaborów; cerkiew prawosławna

EN

Kingdom of Poland; Russians; orthodoxy; government officials; time of partition; orthodox church

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
• Year: 2020
• Volume: 23
• Pages: 133-150

Dates

published

2020

Contributors

author

Violetta Wiernicka

References

• Kancelaria Gubernatora Kaliskiego, sygn. 430.
• Kancelaria Gubernatora Piotrkowskiego, sygn. 1, 2, 6, 84, 526, 694, 1928, 1971, 1973, 2018, 2798a.
• Naczelnik straży ziemskiej m. Pabianic, sygn. 64.
• Rząd Gubernialny Piotrkowski, Wydział Administracyjny, sygn. 384, 2134, 4367, 5255, 5345, 5395, 6129, 7477.
• Rząd Gubernialny Piotrkowski, Wydział Wojskowo-Policyjny, sygn. 9574.
• Zarząd Powiatowy Sieradzki, sygn. 10.
• Akta miasta Tomaszowa, sygn. 420.
• Otčet o sostoânii Brezinskoj cerkvi. 1913 god.
• „Chołmsko-Warszawskij Eparchialnyj Wiestnik” 1877, 1889.
• „Dziennik Praw Królestwa Polskiego”, t. 66, Warszawa 1866.
• Korespondencja namiestników Królestwa Polskiego sierpień 1863–maj 1864, red. S. Kieniewicz, I. Miller, Wrocław 1978.
• „Pamjatnyje Kniżki Petrokowskoj Gubernii” 1872–1914.
• Smorodinov V., Moja służba w Warszawskim Okręgu Naukowym i zdarzenia ze szkolnego życia: wspomnienia pedagoga, Kielce 2003.
• Bandurka M., Zmiany administracyjne i terytorialne ziem województwa łódzkiego w XIX i XX wieku, Łódź 1995.
• Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Kraków 2012.
• Chwalba A., Polacy w służbie Moskali, Warszawa 1999.
• Cynalewska-Kuczma P., Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim, Poznań 2004.
• Dolbilov M., Politika russkogo dela v Zapadnyh guberniâh v 1863–1868 gg., [v:] Zapadnye okrainy Rossijskoj imperii, red. M. Dolbilov, A. Miller, Moskva 2007, s. 207–258.
• Dolbilov M., Zapadnye okrainy v poslednej treti XIX veka, [v:] Zapadnye okrainy Rossijskoj imperii, red. M. Dolbilov, A. Miller, Moskva 2007, s. 265–282.
• Eremina T., Russkij pravoslavnyj hram: istoriâ, simvolika, predaniâ, Moskva 2002.
• Evdokimov P., Prawosławie, Warszawa 2004.
• Gawryszczak A., Społeczności małomiasteczkowe w guberni piotrkowskiej w latach 1870–1914, Łódź 2016 [praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Jarosława Kity na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego].
• Głowacka M., Cerkiew prawosławna w Piotrkowie Trybunalskim, [w:] Badania nad dziejami regionu piotrkowskiego, z. 7, Piotrków Tryb. 2008, s. 17–26.
• Gorizontov L.E., Paradoksy imperskoj politiki: Polâki v Rossii i russkie v Pol’še, Moskva 1999.
• Jaskulski M., Władze administracyjne Łodzi do 1939 roku, Łódź 2001.
• Kabuzan B.M., Nemeckoâzyčnoe naselenie v Rossijskoj imperii i SSSR v XVIII–XX vekah (1719–1989), Moskva 2003.
• Kieniewicz S., Historia Polski 1795–1918, Warszawa 2002.
• Kobalczyk A., Była cerkiew? Śladami historii, „Tomaszowski Informator Tygodniowy”, 16 III 2012, nr 11 (1130).
• Kozłowski J., Naczelnicy powiatów guberni kieleckiej w latach 1867–1914, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2008, t. 5, s. 165–188 https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2007.07060876
• Kozłowski J., Straż ziemska w Królestwie Polskim w latach 1867–1875, „Przegląd Historyczny” 2000, t. 91, s. 519–534.
• Kozłowski J., Wyżsi urzędnicy gubernialni i powiatowi w Królestwie Polskim w latach 1867–1875, „Przegląd Historyczny” 1996, t. 87, z. 4, s. 819–841.
• Krasny P., Architektura cerkiewna na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej 1596–1914, Kraków 2003.
• Kukulski J., Sto lat Rosji w Polsce (wybrane problemy), Piotrków Trybunalski 1995.
• Kulik M., Armia rosyjska w Królestwie Polskim w latach 1815–1856, Warszawa 2019.
• Łapa M., Kościół prawosławny w Łodzi do wybuchu I wojny światowej, [w:] Łódź wielowyznaniowa.
• Dzieje wspólnot religijnych do 1914 roku, red. K. Badziak, K. Chylak, M. Łapa, Łódź 2014, s. 257–283.
• Mironowicz A., Kościół prawosławny na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej (1596–1918), [w:] Prawosławie: światło wiary i zdrój doświadczenia, red. K. Leśniewski, Lublin 1999, s. 473–548.
• Mironowicz A., Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Białystok 2005.
• Nezveckij R.F., Lejb-gvardiâ imperatorskoj Rossii, Moskva 2009.
• Paprocki H., Kolory prawosławia: Polska, Warszawa 2011.
• Paszkiewicz P., Pod berłem Romanowów: sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915, Warszawa 1991.
• Paszkiewicz P., W służbie Imperium Rosyjskiego, 1721–1917: funkcje i treści ideowe rosyjskiej architektury sakralnej na zachodnich rubieżach cesarstwa i poza jego granicami, Warszawa 1999.
• Pisarkiewicz M., Cerkiew prawosławna, „Ziemia Łęczycka”, 6 VII 1990, nr 6/611.
• Pisarkiewicz M., Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy, „Posłaniec Bernardyński” 2002, nr 1.
• Podolska J., Jagiełło M., Spacerownik: rosyjskimi śladami po województwie łódzkim, Łódź 2012.
• Rolf M., Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim: Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864–1915), Warszawa 2016.
• Romańczuk S., Prawosławni w Łodzi, „Między Wschodem a Zachodem” 2010, t. 2, s. 133–136.
• Rosińska I., Prawosławie: uwarunkowania historyczne, prawne i organizacyjne działalności Kościoła prawosławnego w Polsce, Warszawa 2016.
• Samuś P., Życie polityczno-społeczne. Między powstaniem a rewolucją (1865–1904), [w:] Łódź. Dzieje miasta, red. R. Rosin, t. 1, Do 1918 roku, red. B. Baranowski, J. Fijałek, Łódź 1980, s. 380–403.
• Smyk G., Administracja publiczna Królestwa Polskiego w latach 1864–1915, Lublin 2011.
• Smyk G., Zasady funkcjonowania rosyjskiego modelu biurokratycznego w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2009, t. 6, cz. 2, s. 407–414.
• Sokoł K., Sosna A., Kopuły nad Wisłą. Prawosławne cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915, Moskwa 2003.
• Stefański K., Architektura sakralna Łodzi w latach 1860–1914, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i Historia” 1988, t. 32, z. 2, s. 141–169.
• Vladimirov K., The World of Provincial Bureaucracy in late 19th and 20th Century in Russian Poland, Edwin Mellen Press 2004.
• Volkov S., Russkij oficerskij korpus, Moskva 1993.
• Volkova I., Russkaâ armiâ v russkoj istorii, Moskva 2005.
• Volkovskij N.L., Istoriâ russkoj armii 1812–1864, Moskva 2003.
• Waingertner P., Podolska J., Prezydenci miasta Łodzi, Łódź 2008.
• Walicki J., Prehistoria województwa łódzkiego: władze i podziały administracyjne w okresie zaborów, [w:] Województwo łódzkie: 1919–2009: studia i materiały, red. K. Badziak, M. Łapa, Łódź 2012, s. 45–60.
• Weitzman K., Pochodzenie i znaczenie ikon, [w:] Prawosławie: światło wiary i zdrój doświadczenia, red. K. Leśniewski, Lublin 1999, s. 301–310.
• Wiernicka V., Cerkiew garnizonowa, „Przegląd Prawosławny” 2015, nr 5 (359).
• Wiernicka V., O cerkwi św. Olgi, „Przegląd Prawosławny” 2015, nr 2 (356).
• Wiernicka V, Prawosławni w Łodzi, Łódź 2015.
• Wiernicka V., Prawosławni w Łodzi, [w:] Na wspólnym podwórku. Łódzki tygiel kultur i wyznań, red. A. Walaszczyk, Łódź 2017, s. 150–175 https://doi.org/10.1007/s15011-017-1248-5
• Woźniak K., Brzeziny w czasach zaborów 1795–1918, [w:] Brzeziny: dzieje miasta do 1995 roku, red. K. Badziak, Brzeziny 1997.
• Zdrada J., Historia Polski 1795–1914, Warszawa 2005.
• Zdyb M., Kaplica grobowa rodziny Tollów jako przykład prawosławnego dziedzictwa w województwie łódzkim, „Biuletyn Uniejowski” 2017, t. 6, s. 225–236 https://doi.org/10.18778/2299-8403.06.14
• Zubowski P., Cerkiew Przenajświętszej Bogarodzicy Maryi w Wieluniu: losy świątyni na tle losów innych cerkwi prawosławnych w okolicach Wielunia w okresie międzywojennym (1918–1939), „Rocznik Wieluński” 2014, t. 14, s. 277–288.
• Zubowski P., Cerkwie prawosławne Łodzi i regionu łódzkiego w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939), Białystok 2014.
• https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol?p_p_id=Zespol&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&_Zespol_javax.portlet.action=zmienWidok&_Zespol_nameofjsp=jednostki&_Zespol_id_zespolu=72024 (dostęp: 31.05.2020).

Identifiers

DOI

10.18778/2080-8313.23.06

Biblioteka Nauki

2028265