Striving for modernity: The jewellery making in The Second Polish Republic (1918–1939)

• Authors: Agata Lipczik

Title variants

PL

Ku nowoczesności: jubilerstwo w II Rzeczypospolitej (1918–1939)

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę opisania sytuacji jubilerstwa w międzywojennej Polsce oraz wskazania głównych problemów hamujących jego rozwój. Omawiając wystawę biżuterii na Powszechnej Wystawie Krajowej w 1929 r., wskazano główne trendy w produkcji, a także najważniejszych przedstawicieli branży. Zwrócono również uwagę na jubilerów, których prace mogą być przykładem poszukiwań polskiego stylu art déco. W oparciu o treści publikowane na łamach krajowej prasy branżowej, która stanowiła główną platformę komunikacji dla rzemieślników i kupców w Polsce, uwypuklono wpływ czołowego na świecie przemysłu francuskiego. Zauważono, że choć jubilerzy w Polsce napotykali w okresie międzywojennym wiele trudności, starali się czerpać z doświadczeń swoich kolegów z Paryża. Dotyczyło to zagadnień związanych z projektowaniem i produkcją biżuterii oraz prowadzeniem działalności gospodarczej. Jako jeden z pierwszych poświęconych tej tematyce, artykuł może stanowić punkt odniesienia dla dalszych badań związanych z biżuterią w latach 20. i 30. XX wieku, nie tylko w Polsce, ale także w Europie Środkowo-Wschodniej.

EN

The article attempts to describe the condition of jewellery making in interwar Poland and to indicate the major problems hampering its development. While discussing the jewellery exhibition at the Polish General Exhibition in 1929, the main trends in the commercial vein, as well as the most important representatives of the industry were indicated. Attention was also paid to the jewellers, whose works might be an example of the search for the Polish Art Déco style. Based on the content published in the domestic trade press, which was the main communication platform for the craftsmen and merchants in Poland, the influence of the world’s leading French industry was highlighted. It was noted that even though the jewellers in Poland faced many difficulties throughout the interwar period, they tried to learn from the experiences of their colleagues from Paris. This applied to issues related to the design and manufacturing of jewellery as well as running businesses. As one of the first devoted to the topic, the paper may serve as reference for further research related to jewellery making in the 1920s and 30s, not merely in Poland, but also in East-Central Europe.

Keywords

PL

biżuteria; historia biżuterii; polska biżuteria; międzywojenna Polska; przemysł jubilerski; biżuteria art déco; Powszechna Wystawa Krajowa

EN

jewellery; jewellery history; Polish jewellery; interwar Poland; jewellery industry; art déco jewellery; The Polish General Exhibition

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: TECHNE. Seria Nowa
• Year: 2021
• Issue: 7
• Pages: 119-133

Dates

published

2021

Contributors

author

Agata Lipczik

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/000000027433456X

References

• BOBROW 1997 – Ryszard Bobrow, Srebra warszawskie 1851–1939. Cz. 1, Warszawa 1997.
• BOBROW 2018 – Ryszard Bobrow, Warszawscy złotnicy, jubilerzy, grawerzy i kupcy wyrobów kruszcowych w XIX wieku, Warszawa 2018.
• CIECIURA [b.r.] − Piotr Cieciura, Edukacja złotnicza w Polsce po II wojnie światowej, http://www.bizuteriaartystycznawpolsce.pl/images/teksty/Cieciura_Piotr1.pdf Accessed 12 March 2016.
• Dz.U. 1927 − Dz.U. 1927 nr 118, poz. 1014 – Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 grudnia 1927 r. w porozumieniu z Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie ustalenia, w jakiej mierze świadectwa ukończenia szkół technicznych uważać należy za dowód uzdolnienia zawodowego do samoistnego prowadzenia rzemiosła.
• Dział Jubilersko-Złotniczy 1929 – Dział Jubilersko-Złotniczy na P.W.K., „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 5 (1929), nr 15, pp. 9–11.
• GRZESZCZAKÓWNA 1937 – N. Grzeszczakówna, Jak pracują kobiety. Jubilerka, „Bluszcz”, R. 73 (1937), nr 52, pp. 14–15.
• HEUZÉ 2020 – Michèle Heuzé, Haute école de joaillerie: Former des mains d’or, une vocation depuis plus de 150 ans, Paris 2020.
• J.B. 1936 – J.B. [Jadwiga Beck], Pani Jadwiga Beckowa o wizycie w Anglii, „Kobieta w Świecie i w Domu”, R. 12 (1936), nr 23, pp. 22–24.
• Katalog zbioru biżuterii 2019 – Katalog zbioru biżuterii Muzeum Okręgowego w Koninie, ed. Małgorzata Szuman-Gorczyca, Konin 2019.
• KEMPIŃSKA 2016 – Gwidona Kempińska, Piękno w metalu i pracowitość. Henryk Piotrowski (1906–1975), „Kronika Miasta Poznania”, nr 3 (2016), pp. 299–308.
• Kongres Jubilerów 1928 – II Międzynarodowy Kongres Jubilerów w Paryżu, „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 4 (1928), nr 23, pp. 9–12.
• Kongres Jubilersko-Złotniczy 1928 – II-gi Międzynarodowy Kongres Jubilersko-Złotniczy, „Sztuka Złotnicza, Zegarmistrzowska, Jubilerska i Rytownicza”, R. 7 (1928), nr 11, pp. 182–184.
• LANLLIER 1929a – Jean Lanllier, Listy „Sztuki” z Paryża Wystawa sztuki złotniczej i jubilerskiej w Paryżu, „Sztuka Złotnicza, Zegarmistrzowska, Jubilerska i Rytownicza”, R. 8 (1929), nr 6–7, p. 92.
• LANLLIER 1929b – Jean Lanllier, Złotnictwo i jubilerstwo we Francji, „Sztuka Złotnicza, Zegarmistrzowska, Jubilerska i Rytownicza”, R. 8 (1929), nr 3, pp. 38–39.
• LIPCZIK 2019 – Agata Lipczik, Dział jubilerski Państwowej Szkoły Przemysłowej Żeńskiej w Łodzi w latach 1927–1939, „Sztuka i Krytyka”, nr 9 (84) (2019), pp. 81–94.
• MĘCZYŃSKA/SOBCZAK-JASKULSKA 2010 – Katarzyna Męczyńska, Renata Sobczak-Jaskulska, Działalność poznańskiej firmy „W. SZULC” w okresie międzywojennym, [in:] Koral, perła i inne wątki. Biżuteria w Polsce. Materiały z X Sesji Naukowej z cyklu Rzemiosło artystyczne i wzornictwo w Polsce, poświęconej pamięci Zygmunta Dolczewskiego, przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Muzeum Pałac w Wilanowie, w dniach 7–8 maja 2009 roku w Warszawie, ed. Katarzyna Kluczwajd, Warszawa 2010, pp. 124–131.
• Międzynarodowa współpraca 1928 – Międzynarodowa współpraca naszej prasy zawodowej, „Sztuka Złotnicza, Zegarmistrzowska, Jubilerska i Rytownicza”, R. 7 (1928), nr 10, p. 171.
• MYŚLIŃSKI 2015 – Michał Myśliński, Złotnicy, jubilerzy, mosiężnicy i rzemieślnicy pokrewnych profesji w dokumentacji Urzędu Probierczego w Krakowie (1919–1944), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 63 (2015), nr 1, p. 141–155.
• Na ten czas 1929 – Na ten czas – dobra sprawa, „Sztuka Złotnicza, Zegarmistrzowska, Jubilerska i Rytownicza”, R. 8 (1929), nr 11, p. 146.
• NOWAKOWSKA 1997 – Krystyna Nowakowska, Józef Fajngold: rzeźbiarz i złotnik, Legnica 1997.
• NOWAKOWSKA 1998 – Krystyna Nowakowska, Grunwald: mistrz kompozycji w metalu, Legnica 1998.
• Pani Moda 1929 – Pani Moda i biżuteria: wydanie wystawowe poświęcone wytwórczości jubilersko-złotniczej i zegarmistrzowskiej, Poznań 1929.
• PAWLICKI 1926 – Tadeusz Pawlicki, „Do wszystkich Cechów Samodzielnych Rzemieślników i Towarzystw Przemysłowych ziem zachodnich Polski”, „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 2 (1926), nr 4, s. 6–7.
• POSSÉMÉ 2009 – Évelyne Possémé, Jean Dunand, [in:] Bijoux Art déco et avant-garde, ed. Laurence Mouillefarine, Évelyne Possémé, Paris 2009, pp. 128–143.
• Powszechna Wystawa Krajowa 1929 – Powszechna Wystawa Krajowa. Apel do wszystkich wytwórców naszych branż w Polsce, „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 5 (1929), nr 4, p. 1–2.
• PRZEGLĄD 1929 – „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 5 (1929), nr 19, [b.p.].
• PWK 1929 – Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu, maj − wrzesień 1929. 1, Katalog główny: obejmuje przemysł, samorządy, wychowanie fizyczne i instytucje kulturalno-oświatowe, Poznań 1929.
• RAULET 2002 – Sylvie Raulet, Art Deco Jewelry, London−New York 2002.
• Seconde „Foire Orientale” 1920 – Seconde „Foire Orientale” de Lwow (Pologne), „Revue de l’horlogerie-bijouterie, joaillerie, orfèvrerie, pierres précieuses et des industries qui s’y rattachent”, R. 19 (1920), nr 209, p. 11.
• SIERADZKA 2001 – Anna Sieradzka, Biżuteria polskiego Art Déco – europejskość i swojskość (na przykładzie twórczości Józefa Fajngolda i Henryka Grunwalda), [w:] Biżuteria w Polsce. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Okręgowe w Toruniu oraz Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, 20–21 kwietnia 2001 roku, pod patronatem Krajowej Izby Gospodarczej Jubilersko-Zegarmistrzowskiej, ed. Katarzyna Kluczwajd, Toruń 2001, pp. 139–146.
• SIERADZKA 2013 – Anna Sieradzka, Moda w przedwojennej Polsce, Warszawa 2013.
• SZTUKA 1929 – „Sztuka Złotnicza, Zegarmistrzowska, Jubilerska i Rytownicza”, R. 8 (1929), nr 9, p. 118.
• T.P. 1928 – T.P., II Międzynarodowy Kongres Jubilerów w Paryżu (dokończenie),
• „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 4 (1928), nr 24, pp. 12–14.
• W.M. 1929 – W.M., Oznaczanie pereł, „Sztuka Złotnicza, Zegarmistrzowska, Jubilerska i Rytownicza”, R. 8 (1929), nr 10, p. 138.
• WALCZOWSKI 1936 – Franciszek Walczowski, Kilka słów o jubilerstwie, „Arkady”, R. 2 (1936), nr 2, pp. 88–90.
• Wycieczka naukowa 1931a – Wycieczka naukowa do Paryża, „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 7 (1931), nr 11, pp. 6–7.
• Wycieczka naukowa 1931b – Wycieczka do Paryża, „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 7 (1931), nr 14–15, p. 14.
• Wyjazd wycieczki naukowej 1930 – Wyjazd wycieczki naukowej jubilerów i zegarmistrzów do Niemiec, Szwajcarii, Francji, Włoch i Austrii, „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 6 (1930), nr 14, pp. 1–2.
• Zagadnienia terminatorskie 1929 – Zagadnienia terminatorskie, „Przegląd Zegarmistrzowski i Złotniczy”, R. 5 (1929), nr 22, pp. 11–14.

Identifiers

DOI

10.18778/2084-851X.11.07

Biblioteka Nauki

2142131