Wyposażenie wnętrz mieszkaniowych modernistycznych osiedli łódzkich na przykładzie osiedla im. Montwiłła-Mireckiego i tzw. Kolonii Spółdzielców

• Authors: Anna Ozaist-Przybyła

Title variants

EN

Interior design of modernist housing estates in Łódź on the example of the estate of Montwiłła-Mirecki and the so-called Colony of Cooperatives

Abstracts

EN

When buildings designed by modernist architects are inhabited by representatives of the intelligentsia – officials, doctors, teachers – in terms of interior design, it is expected to harmonize with the character of buildings, and therefore the modernist blocks or houses need modern furniture. The topic of the apartments of “ordinary people” from the interwar period is a difficult research area, because the opportunity to learn about their furnishings is usually provided only by a few preserved photos, often in private hands. In Poland, as well as in the discussed city of Łódź, a case of continuation of residence by the generations of the same family from the pre-war period is rare. Such a situation took place in the discussed complexes: at the Montwiłła-Mirecki (1928–1933) and in the two-family houses of the Municipal Management Board Employees Cooperative (1927–1931), where - despite the period of deportation - after World War II, most (about 80%) of the pre-war residents returned to their premises. As a result, elements of the old equipment and the memory of their origin have been preserved in some interiors. The analysis of the collected photos of apartment furnishings, as well as individual pieces of furniture from these interiors preserved until today, shows that the prevailing trend was to conserve forms, sometimes referring loosely to historical styles. More modern elements of interior equipment rarely appear, and these also find their way into the “familiar” surroundings. It seems that the reason behind such situation was neither the lack of furniture with modern forms on the market, nor the lack of access to knowledge about these forms (propagated in the then professional and popular press), nor the inability to consult with specialists in the field of interior design. Undoubtedly, it was influenced by the global economic crisis that occurred during the period when the studied apartments were inhabited, but also the issue of slowly changing tastes of tenants was important.

PL

Gdy budynki zaprojektowane przez modernistycznych architektów zasiedlają przedstawiciele inteligencji – urzędnicy, lekarze, nauczyciele – w zakresie wyposażenia wnętrz oczekuje się współbrzmienia z charakterem budynków, a zatem w modernistycznych blokach czy domach mebli również nowoczesnych. Temat mieszkań „zwykłych ludzi” z okresu międzywojennego jest niełatwym obszarem badawczym, gdyż możliwość poznania ich wyposażenia dają najczęściej jedynie nielicznie zachowane zdjęcia, często pozostające w rękach prywatnych. Na ternie Polski rzadkością jest kontynuacja zamieszkania od okresu przedwojennego przez pokolenia tej samej rodziny. Taka sytuacja miała miejsce w omawianych zespołach: na osiedlu im. Montwiłła-Mireckiego (1928–1933) oraz w domach dwurodzinnych Spółdzielni Pracowników Zarządu Miejskiego (1927–1931), gdzie – mimo okresu wysiedlenia – po II wojnie światowej większość (około 80%) przedwojennych mieszkańców powróciła do swoich lokali. Dzięki temu w niektórych wnętrzach zachowały się elementy dawnego wyposażenia oraz pamięć ich pochodzenia. Analiza zgromadzonych zdjęć wyposażenia mieszkań, a także pojedynczych zachowanych do współczesności mebli z tych wnętrz uświadamia, że przeważająca była tendencja do zachowawczych form, czasem nawiązujących luźno do stylów historycznych. Rzadko pojawiają się nowocześniejsze elementy wyposażenia wnętrza, a i te trafiają w „swojskie” otoczenie. Jak się wydaje, przyczyną tego stanu rzeczy nie był ani brak mebli o nowoczesnych formach na rynku, ani brak dostępu do wiedzy o tych formach (propagowanej w ówczesnej prasie fachowej i popularnej), ani też niemożność konsultacji ze specjalistami z zakresu projektowania wnętrz. Niewątpliwie wpływ na to miał ogólnoświatowy kryzys gospodarczy, który nastąpił w okresie zasiedlania badanych mieszkań, ale też istotna była kwestia powoli zmieniającego się gustu lokatorów.

Keywords

PL

wnętrza mieszkalne; meble stylowe; modernizm

EN

residential interiors; stylish furniture; modernism

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: TECHNE. Seria Nowa
• Year: 2021
• Issue: 8
• Pages: 161-183

Dates

published

2021

Contributors

author

Anna Ozaist-Przybyła

• Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000326445289

References

• „Dom – Osiedle – Mieszkanie” 1932a – „Dom – Osiedle – Mieszkanie” 1932, R. 2, nr 9–10.
• „Dom – Osiedle – Mieszkanie” 1932b – „Dom – Osiedle – Mieszkanie” 1932, R. 4, nr 4.
• DUDZIŃSKI 1928 – Bolesław Dudziński, Jak zaradzić kryzysowi mieszkaniowemu?, „Dziennik Zarządu M. Łodzi” 1928, t. 472, nr 44, s. 855–858.
• FORNALSKA 2018 – Dorota Fornalska, Osiedle Montwiłła-Mireckiego. Opowieść mieszkańców. Przed wojną/Wysiedlenia/Powroty, Łódź 2018.
• „Głos Poranny” 1929 – „Głos Poranny” 1929, R. 1, nr 312.
• „Głos Poranny” 1933 – „Głos Poranny” 1933, R. 5, nr 299.
• „Głos Poranny” 1935 – „Głos Poranny” 1935, R. 7, nr 253.
• „Głos Poranny” 1937 – „Głos Poranny” 1937, R. 9, nr 153.
• GRALIŃSKI [b.d.] – Mirosław Graliński, Moje wojenne wspomnienia (1939–45), rękopis w posiadaniu rodziny autora.
• HUEBNER-WOJCIECHOWSKA 2007 – Joanna Huebner-Wojciechowska, Art deco – przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2007.
• „Ilustrowana Republika” 1926 – „Ilustrowana Republika” 1926, R. 2, nr 298.
• „Ilustrowana Republika” 1928 – „Ilustrowana Republika” 1928, R. 6, nr 50.
• „Ilustrowana Republika” 1930 – „Ilustrowana Republika” 1930, R. 8, nr 335.
• „Ilustrowana Republika” 1934a – Ilustrowana Republika” 1934, R. 12, nr 89.
• „Ilustrowana Republika” 1934b – „Ilustrowana Republika” 1934, R. 12, nr 102.
• JORDAN 2008 – Wisława Jordan, Karol Wutke, Robert Schultz, Wiktor Łuczak i inni twórcy łódzkich wnętrz, [w:] Sztuka w Łodzi. W fabryce, salonie, teatrze i kawiarni – łódzkie wnętrza XIX i XX wieku, Łódź 2008.
• KOSTRZYŃSKA-MIŁOSZ 2005 – Anna Kostrzyńska-Miłosz, Polskie meble 1918–1939 – forma – funkcja – technika, Warszawa 2005.
• KOZINA 2019 – Irma Kozina, Nowoczesne meble z niklowanych rur stalowych i ich bielski projektant Bruno Weil, „Formy” 2019, nr 2.
• KUSIŃSKI/BONISŁAWSKI/JANIK 2009 – Jacek Kusiński, Ryszard Bonisławski, Maciej Janik, Księga fabryk Łodzi, Łódź 2009.
• NASPIŃSKI 1927 – Naspiński, Z zagadnień koszykarstwa, „Przegląd Stolarski” 1927, R. 1, nr 6, s. 87.
• OLENDEREK 2012 – Joanna Olenderek, Łódzki modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa. Tom II. Osiedla i obiekty mieszkaniowe, Łódź 2012.
• „Orędownik” 1935 – „Orędownik” 1935, R. 65, nr 249.
• PODOLSKA/WAINGERTNER 2008 – Joanna Podolska, Przemysław Waingertner, Prezydenci miasta Łodzi 1841–2007, Łódź 2008.
• „Przegląd Stolarski” 1929 – „Przegląd Stolarski” 1929, R. 3, nr 17.
• „Republika” 1924, R. 2, nr 335.
• „Republika” 1925, R. 3, nr 59.
• SIERADZKA 1996 – Anna Sieradzka, Art deco w Europie i w Polsce, Warszawa 1996.
• STEFAŃSKI 2009 – Krzysztof Stefański, Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta, Łódź 2009.
• STEFAŃSKI/CIARKOWSKI 2018 – Krzysztof Stefański, Błażej Ciarkowski, Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Łódź 2018.
• WLADYKA 2021 – Adam Wladyka, Konkurenci Thoneta, Cieszyn 2021.
• WOJCIECHOWSKA-KUCIĘBA 2012 – Joanna Wojciechowska-Kucięba, Polskie meble gięte. Wytwórnia „Polski Przemysł Drzewny Czerski i Jakimowicz” w Bondyrzu i we Lwowie 1922–39, Lublin 2012.

Identifiers

DOI

10.18778/2084-851X.12.09

Biblioteka Nauki

29519266