Granica drzew. O leśnych doświadczeniach granicznych w opowiadaniu An der Baumgrenze Thomasa Bernharda

• Authors: Katarzyna Szymańska

Title variants

Granica drzew. O leśnych doświadczeniach granicznych w opowiadaniu An der Baumgrenze Thomasa Bernharda

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ma charakter interpretacyjny i stanowi próbę przyjrzenia się opowiadaniu Thomasa Bernharda pt. An der Baumgrenze (tytuł polskiego tłumaczenia brzmi Na granicy lasów) z perspektywy drzewno-leśnej oraz doświadczenia granicy, która wykracza poza swoje topograficzne znaczenie. Lasy lub pojedyncze drzewa związane są w twórczości austriackiego pisarza z umysłami bohaterów. W przestrzeni tej często dochodzą oni do granicy obłędu, tracą kontrolę nad sobą, co ostatecznie prowadzi do śmierci. Tekst koncentruje się także na rycinach Antona Lehmdena – przedstawiciela Wiedeńskiej Szkoły Realizmu Fantastycznego – które znajdują się w tomie zawierającym An der Baumgrenze i twórczo dopełniają narracje Bernharda.

EN

The article has interpretative character, and attempts to take a deeper look into the story of Thomas Bernhard An der Baumgrenze (the title of the polish translation is Na granicy lasów) from a wood-forest perspective and a border experience which goes beyond its topographical meaning. Forests or individual trees in the austrian writer’s creation are connected with characters minds. In this space they often reach the limit of madness, lose control of themselves, what ultimately leads to death. The text also focuses on the paintings of Anton Lehmden – a representative of the Vienna School of Fantastic Realism – which are included in the tome containing An der Baumgrenze and creatively complements Bernhard’s narrations.

Keywords

PL

Thomas Bernhard; Anton Lehmden; literatura austriacka; realizm fantastyczny; doświadczenie graniczne; las; drzewo; Thomas Bernhard; Anton Lehmden; literatura austriacka; realizm fantastyczny; doświadczenie graniczne; las; drzewo

EN

Thomas Bernhard; Anton Lehmden; Austrian literature; fantastic realism; border experience; forest; tree

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2017
• Issue: 6
• Pages: 127-144

Dates

published

2017-12-30

Contributors

author

Katarzyna Szymańska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Instytut Filologii Polskiej, Zakład Badań nad Tradycją Europejską

References

• Albes C., Der Spaziergang als Erzählmodell. Studien zu Jean-Jacques Rousseau, Adalbert Stifter, Robert Walser und Thomas Bernhard, Tűbingen, Bazylea 1999.
• Bauer Z., Wędrować, żeglować, wertować: o pewnych współczesnych metaforach podróży, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2007, nr 7, s. 35–44.
• Bernhard T., Attaché ambasady francuskiej. Dziennik wakacyjny, zakończenie, przeł. E. Dyczek, M.F. Nowak, „Odra” 2004, nr 7–8, s. 65–67.
• Bernhard T., Chodzenie. Amras, przeł. S. Lisiecka, Łódź 2017.
• Bernhard T., Korekta, przeł. M. Kędzierski, Warszawa 2013.
• Bernhard T., Moje nagrody, przeł. M. Kędzierski, Warszawa 2010.
• Bernhard T., Mróz, przeł. S. Błaut, posł. H. Orłowski, Poznań 1979.
• Bernhard T., Na granicy lasów, przeł. S. Lisiecka, [w:] Czyż jest piękniejszy kraj… Opowiadania austriackie, oprac. S.H. Kaszyński, Warszawa 1980, s. 168–178.
• Bernhard T., Spotkanie. Rozmowy z Kristą Fleischmann, przeł. S. Lisiecka, Warszawa 2010.
• Bernhard T., Trzy dni, przeł. A. Wołkowicz, „Literatura na Świecie” 1997, nr 1–2, s. 233–243.
• Bernhard T., Unseld S., Der Briefwechsel, Frankfurt nad Menem 2011.
• Bernhard T., Wycinka. Ekscytacja, przeł. M. Muskała, Warszawa 2011.
• Bernhard T., Wymazywanie. Rozpad, przeł. S. Lisiecka, wyd. 2, Warszawa 2010.
• Bernhard T., Zaburzenie, przeł. S. Lisiecka, wyd. 2, Warszawa 2013.
• Cooper J.C., Lexikon alter Symbole, Lipsk 1986.
• Czaja D., Francis Bacon: ślady katastrofy, „Konteksty” 2007, nr 3–4, s. 153–162.
• Die Ursache bin ich selbst, Madryt 1986.
• Fellinger R., Der herzliche Thomas Bernhard, [online] http://diepresse.com/home/spectrum/zeichenderzeit/565184/print.do (dostęp: 10.03.2018).
• Gadamer H.G., Mitopoetyckie odwrócenie w „Elegiach Duinejskich” Rilkego, [w:] H.G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 2000.
• Grodecka A., Fotografie nieistniejącego świata. O polskiej sztuce fantastycznej, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 28 (48), s. 62.
• Heidegger M., Budować, mieszkać, myśleć, przeł. K. Michalski, K. Pomian, M.J. Siemek, J. Tischner, K. Wolicki, Warszawa 1977.
• Höller H., Der unbekannte Thomas Bernhard, Mattighofen 2014.
• http://www.suhrkamp.de/insel-verlag/verlagsgeschichte_71.html (dostęp: 10.03.2018).
• Jaspers K., Sytuacje graniczne, przeł. M. Skwieciński, [w:] R. Rudziński, Jaspers, Warszawa 1978.
• Klibansky R., Panofsky E., Saxl F., Saturn i Melancholia. Studia z historii, filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, przeł. A. Kryczyńska, Kraków 2009.
• Kuczyńska-Koschany K., „Все поэты жиды”. Antytotalitarne gesty poetyckie i kreacyjne wobec Zagłady oraz innych doświadczeń granicznych, Poznań 2013.
• Langendorf N., Schimpfkunst. die Bestimmung des Schreibens in Thomas Bernhards Prosawerk, Frankfurt nad Menem 2001.
• Lehmden A., Die Graphik. Text von Walter Koschatzky. Oeuvrekatalog der Druckgraphik: Sigrun Stock, Salzburg 1970.
• Leociak J., Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Warszawa 2009.
• Łukasiewicz M., Robert Walser, Warszawa 1990.
• Madeyski J., Realizm fantastyczny, [w:] Malarze polscy XIX i XX wieku. Mała encyklopedia rynku sztuki, red. J. Rapicka, Kraków 2004, s. 188–189.
• Na początku lutego, dokładnie siedemnastego. Rozmowa z Moniką Muskałą, „Dwutygodnik” 2015, nr 12, s. 174.
• Nickel E., Flaneur. Die Ermöglichung der Lebenskunst in Thomas Bernhards später Prosa, Heidelberg 1997.
• Pfabigan A., Holzfällen. Männliche Homosexualität als Thema der Bernhardschen Prosa, [w:] Die Musik, das Leben und der Irrtum. Thomas Bernhard und die Musik, red. O. Kolleritsch, Wiedeń, Graz 2000, s. 169–189.
• Piecuch J., Fenomenologia doświadczenia granicznego w ujęciu Józefa Tischnera, „Argument” 2011, nr 2, s. 239–258.
• Rychło P., Szibbolet. Poszukiwania tożsamości żydowskiej w niemieckojęzycznej poezji Bukowiny, przeł. A. Chłopik, P. Jarosz, Kraków–Budapeszt 2012.
• Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. K. Kubalska-Sulkiewicz, M. Bielska-Łach, A. Manteuffel-Szarota, wyd. 5, Warszawa 2007.
• Sokołowski M., Nowsze badania nad wpływem charakteru klimatu na zasiągi drzew, „Sylwan. Organ Małopolskiego Towarzystwa Leśnego i Spółdzielni Leśników” 1923, nr 2, s. 25–36.
• Szulakiewicz M., Granice jako problem współczesnej kultury – wprowadzenie, [w:] Granice i ograniczenia. O doświadczeniu granic i ich przekraczaniu, red. M. Szulakiewicz, Toruń 2010, s. 7–17.
• Walser R., Spacer (I), [w:] R. Walser, Mały krajobraz ze śniegiem. Małe poematy. Utwory prozą. Mała proza, przeł. M. Łukasiewicz, Izabelin 2003, s. 140–141.
• Welte B., Die Grenze als göttliches Geheimnis, [w:] B. Welte, Zur Frage nach Gott. Gesammelte Schrifften III/3, Fryburg Bryzgowijski–Bazylea–Wiedeń 2008.
• Wittchen-Barełkowska A., Kategoria teatralności w dziele Thomasa Bernharda, Poznań 2014.

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.06.06