Audiowizualność literatury. Między „literaturą środka” a elitaryzmem

• Authors: Adam Regiewicz

Title variants

EN

Audiovisuality of Literature. Between the “Middle-Class Prose” and Elitism

Abstracts

EN

The category of audiovisuality of literature raises the question of the circulation of literature written under the influence of the media. It seems that literature resulting from hybridisation which introduces audiovisual solutions such as thematising audiovisuality, using audiovisual schemes and techniques in the construction of literary works, incorporating audiovisual code into the text, shaping the language of literary expression to resemble audiovisual language and creating genres and styles of literary expression related to audiovisuality is represented by popular now “prose of the centre”. At the same time, the constantly developing e-literature, which searches for its own language and which is closer to new-media phenomena than to audiovisuality, seems to be an expression of new elitism, close to the assumptions of modernist art. Intra-compositional audiovisuality, which does not violate the classical ontology of the text, favors the development of “the literature of the centre” whereas audiovisuality that introduces changes in the very structure of the text has more to do with to formal experiments, being part of the avant-garde nature of activities and bringing the reader closer to highly artistic phenomena, significantly narrowing the field of recipients.

PL

Kategoria audiowizualności literatury prowadzi do pytania o obieg literatury powstającej pod wpływem mechanizmów audiowizualnych. Wydaje się, że teksty będące efektem hybrydyzacji, a więc takie, w których dokonuje się fuzja literatury i przekazów audiowizualnych, tj.: tematyzowanie audiowizualności w literaturze, wykorzystywanie schematów i technik audiowizualnych w konstruowaniu utworów literackich, włączanie kodu audiowizualnego w przekaz literacki, kształtowanie języka wypowiedzi literackiej na wzór języka audiowizualnego, tworzenie gatunków i stylów wypowiedzi literackiej powiązanych z audiowizualnością, są bliższe popularnej dziś „prozie środka”. Jednocześnie wciąż rozwijająca się i poszukująca swojego języka e-literatura, będąca bliżej zjawisk nowomedialnych niż audiowizualnych, jest wyrazem nowej elitarności. Audiowizualność wewnątrzkompozycyjna – nienaruszająca ontologii klasycznej tekstu – sprzyja rozwojowi „literatury środka”, zaś audiowizualność – dotykająca zmian samej struktury tekstu – bliższa jest eksperymentom formalnym, czym wpisuje się w awangardowy charakter działań i zbliża do zjawisk wysokoartystycznych, znacznie zawężając pole odbiorców.

Keywords

EN

audiovisuality; new media; the elitism of literature; the mass character of literature

PL

audiowizualność; nowe media; elitarność; masowość

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2021
• Issue: 10
• Pages: 11-31

Dates

published

2021

Contributors

author

Adam Regiewicz

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie

• https://orcid.org/0000000313677697

References

• Aarseth E., Cybertekst: literatura ergodyczna, tłum. A. Rogozińska, [w:] Antropologia twórczości słownej, red. A. Karpowicz, Warszawa 2012.
• Aarseth E., Cybertext: Perspectives on Ergodic Literature, Baltimore–London 1997.
• Antropologia twórczości słownej, red. A. Karpowicz. Warszawa 2012.
• Bator J., Ciemno, prawie noc, Warszawa 2012.
• Baudrillard J., Wymiana symboliczna i śmierć, tłum. S. Królak. Warszawa 2007.
• Bodzioch-Bryła B., Sploty: przepływy, architek(s)tury, hybrydy. Polska e-poezja w dobie procesualności i konwergencji, Kraków 2019.
• Bodzioch-Bryła B., Pietruszewska-Kobiela G., Regiewicz A., Literatura – nowe media. Homo irretitus w kulturze literackiej XX i XXI wieku, Częstochowa 2014.
• Buchner A., Maryl M., Nowi literaci. Warsztat twórczy blogerów w kontekście współczesnych przemian kultury literackiej, [w:] Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych, red. W. Doliński, J. Żurko, K. Grzeszkiewicz-Radulska, S. Męcfal, Łódź 2016.
• Cieplak A., Ma być czysto, Warszawa 2017.
• Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Od awangardy do postmodernizmu, red. G. Dziamski, Warszawa 1996.
• Fortuna M., Pasztet z duszami, Kraków 2002.
• Genette G., Strukturalizm a krytyka literacka, tłum. W. Błońska, „Pamiętnik Literacki” 1974, z. 3.
• Hejmej A., Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe, Kraków 2013.
• Hejmej A., Muzyczność dzieła literackiego, Toruń 2010.
• Hopfinger M., Literatura i media po 1989 roku, Warszawa 2010.
• Hopfinger M., Między reprodukcją a symulacją rzeczywistości. Problemy audiowizualności percepcji, [w:] Od fotografii do rzeczywistości wirtualnej, red. M. Hopfinger, Warszawa 1997.
• Jakobson R., Poetyka w świetle językoznawstwa, tłum. K. Pomorska, „Pamiętnik Literacki” 1960, nr 51, z. 2.
• Jarosz B., Liternet – sztuka, moda czy konieczność? Polskie powieści hipertekstowe w Sieci, [w:] Komputer w edukacji, red. J. Morbitzer, Kraków 2006.
• Jenkins H., Kultura konwergencji: zderzenie starych i nowych mediów, tłum. M. Bernatowicz, M. Filiciak, Warszawa 2007.
• Kamiński J., Rozwiązła, Warszawa 2018.
• Kuczok W., Obscenariusz. Wypisy z ksiąg nieczystych, Warszawa 2013.
• Kuczok W., Proszę mnie nie budzić, Warszawa 2016.
• Kuczok W., Widmokrąg, Warszawa 2004.
• Lister M., Dovey J., Giddings S., Grant I., Kelly K., Nowe media. Wprowadzenie, tłum. M. Lorek, A. Sadza, K. Sawicka, Kraków 2009. https://doi.org/10.4324/9780203884829
• Maliszewski K., Poza pompą, „Gazeta-Książki” 2000, nr 4.
• Manovich L., Język nowych mediów, tłum. P. Cypryański. Warszawa 2006.
• Marecki P., Narodziny subpola polskiej literatury cyfrowej, [w:] Maszyny kruszenia słowa. Biuletyn, red. A. Regiewicz, Częstochowa 2014 (na prawach maszynopisu).
• Marecki P., Za darmo. Ekonomia literatury cyfrowej, „Teksty Drugie” 2015, nr 3.
• Maryl M., Niewiadomski K., Blog = Książka? Empiryczne badanie potocznej kategoryzacji blogów, „Przegląd Humanistyczny” 2013, nr 4.
• Masłowska D., Jak przejąć kontrolę nad światem, nie wychodząc z domu, Kraków 2017.
• Masłowska D., Kochanie, zabiłam nasze koty, Warszawa 2012.
• Masłowska D., Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, Warszawa 2002.
• Nowacki D., Dziurawa siatka na motyle. Wokół prozy autorów urodzonych po roku 1960, „Fraza” 1996, nr 11–12.
• Ostaszewski R., Dolna strefa stanów średnich, „Twórczość” 2000, nr 3.
• Pawlicka U., Literatura cyfrowa. W stronę podejścia procesualnego, Gdańsk 2017.
• Pietruszewska-Kobiela G., Przestrzenna struktura języka i faktura tekstu. Intersemiotyczne eksperymenty poezji polskiej XX wieku, [w:] Język poza granicami języka. Teoria i metodologia współczesnych nauk o języku, red. A. Kiklewicz, J. Dębowski, Olsztyn 2008.
• Podsiadło J., Życie, a zwłaszcza śmierć Angeliki de Sancé, Kraków 2008.
• Regiewicz A., Audiowizualność literatury. Próba konceptualizacji, „Teksty Drugie” 2021, nr 2.
• Regiewicz A., Czytanie audiowizualnością. Przyczynek do refleksji nad strategiami audiowizualnymi w tekstach literackich, [w:] Między XX a XXI wiekiem. Z literaturoznawczych warsztatów badawczych, red. L. Będkowski, G. Pietruszewska-Kobiela, Częstochowa 2014.
• Regiewicz A., O niemożliwości literatury lokalnej. Przypadek narracji audiowizualnych, „Rocznik Komparatystyczny” 2015, nr 6. https://doi.org/10.18276/rk.2015.6-15
• Regiewicz A., Warzocha A., Audiovisuality of Literature. The Instance of Detective Stories for Children in Developing Reading Competencies, [w:] International Multidisciplinary Scientific Conference on Social Sciences and Arts, „Conference Proceedings” 2018, vol. 5: Education and Educational Research. https://doi.org/10.5593/sgemsocial2018/3.5/S13.003
• Sandbothe M., Transwersalne światy medialne. Filozoficzne rozważania o Internecie, tłum. K. Krzemieniowa, [w:] Widzieć, myśleć, być. Technologie medialne, red. A. Gwóźdź, Kraków 2001.
• Scher S. P., Literature and Music, [w:] Interrelations of Literature, eds. J.-P. Barricelli, J. Gibaldi, New York 1982.
• Schröter J., Intermedialität. Facetten und Probleme eines aktuellen medienwissenschaftlichen Begriffes, „Montage a/v” 1998, vol. 7 (2). On-line: https://www.montage-av.de/pdf/1998_7_2_MontageAV/montage_AV_7_2_1998_129-154_Schroeter_Intermedialitaet.pdf
• Shuty S., Produkt polski, Kraków 2005.
• Siemion P., Finimondo (komedia romantyczna), Warszawa 2004.
• Szczęsna E., Cyfrowe remediacje figur, [w:] Przekaz digitalny. Z zagadnień semiotyki, semantyki i komunikacji cyfrowej, red. E. Szczęsna, Kraków 2015.
• Tryzna T., Janikowski R., Syloe, Warszawa 1996.
• Uniłowski K., Kup Pan książkę, Katowice 2008.
• Uniłowski K., „Proza środka”, czyli stereotyp literatury nowoczesnej, [w:] K. Uniłowski, Granice nowoczesności. Proza polska i wyczerpanie modernizmu, Katowice 2006.
• Varga K., Dziennik hipopotama, Warszawa 2020.
• Wilk M., Obieg literatury elektronicznej w perspektywie elitarności, Częstochowa 2021. Repozytorium cyfrowe.
• Wolf W., Musikalisering av litterar berattelse, [w:] Intermedialitet. Ord, bild och ton i Samsel, red. H. Lund, Lund 2002.
• Żulczyk J., Wzgórze psów, Warszawa 2017.
• Żulczyk J., Zrób mi jakąś krzywdę, czyli wszystkie gry wideo są o miłości, Warszawa 2006.

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.10.02

Biblioteka Nauki

2033895