Skuteczność prawna ochrony tzw. „frankowiczów” w kontekście terminów przedawnienia

• Authors: Aleksandra Nadolska

Title variants

Skuteczność prawna ochrony tzw. „frankowiczów” w kontekście terminów przedawnienia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W Polsce nie wykształciła się jednolita linia orzecznicza, tak co do przesłanek i podstaw unieważnienia umowy kredytu, jak i co do uznania niektórych tylko warunków umownych za nieuczciwe, a w efekcie tego – również co do stosowania terminów przedawnienia wobec żądania zwrotu świadczenia wypłaconego na podstawie uznanej za abuzywną klauzuli bądź nieważnej czynności prawnej. Sytuacji tej nie zmienił wyrok TSUE z 3.10.2019 r. (C-260/18 Dziubak vs. Raiffeisen). Pożądane i konieczne jest tymczasem, aby krajowe sądy zaczęły rozstrzygać sprawy tzw. „frankowe” w duchu regulacji unijnych, bo to w ich ramach przyjęto ideę pełnej ochrony prawnej konsumenta, zasadniczo wedle której realizacja roszczenia restytucyjnego nie może być uzależniona od terminu przedawnienia.Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy skutek restytucyjny obejmuje – obok dawnego stanu prawnego – przywrócenie stanu materialnego kontrahentów? Udzielenie odpowiedzi na to pytanie jest niezbędne dla ustalenia, czy sądowe uznanie warunków umowy za nieuczciwe może zostać ograniczone co do rodzaju skutku.Powyższe legło u podstaw sformułowania następującej tezy badawczej: ustalenie w postępowaniu sądowym nieuczciwości warunku umownego zawsze będzie miało charakter i skutek ex tunc wobec uprawnień majątkowych oraz niemajątkowych, i to bez względu na to, czy rozstrzygnięcie w tym przedmiocie jest konstytutywne czy deklaratoryjne.Przedstawiona materia zdeterminowała układ i treść artykułu, w którym wieloaspektowo omówiono problematykę terminów przedawnienia (ujętą w pytaniach prejudycjalnych oraz orzecznictwie TSUE), przedstawiono podział orzeczeń na konstytutywne i deklaratoryjne, a także wyjaśniono istotę i funkcję materialnych terminów przedawnienia.

EN

In Poland, there was no uniform court jurisprudence regarding the rationales and grounds for can-celing the loan agreement, as well as the recognition of only certain contractual terms as unfair, consequently – also as to the application of limitation periods for the reimbursement of claims paid on the basis of abusive clause or invalid legal action. The situation was not changed by the EU Court of Justice judgment dated on the 3rd of October 2019 (C-260/18 Dziubak vs. Raiffeisen). Meanwhile, it is desirable and necessary for national courts to start settling mortgage denominated in Swiss francs cases in the spirit of EU regulations, because it was within them that the idea of full legal protection of the consumer was adopted, in principle according to which the implementation of a claim for restitution cannot be dependent on the limitation period.The purpose of the article is to answer the question: Does the restitution effect include – apart from the previous legal status – the restoration of the financial condition of contractors? Answer-ing this question is necessary to determine whether judicial recognition of the terms of contract as unfair can be limited as to the type of the effect.The above was the basis for the formulation of the following research thesis: determination of unfairness of contractual conditions in court proceedings will always have the character and ex tunc effect towards property and non-property rights, regardless of whether the decision in this matter is constitutive or declaratory.The presented matter determined the layout and content of the article, in which the issue of limi-tation periods (included in the preliminary rulings and the EU Court of Justice judgement) was dis-cussed in many aspects, the division of judgments into constitutive and declarative ones, as well as the essence and function of substantive limitation periods were explained.

Keywords

PL

przedawnienie; skutek restytucyjny; orzeczenie konstytutywne/deklaratoryjne; klauzula abuzywna; unieważnienie umowy kredytu; przedawnienie; skutek restytucyjny; orzeczenie konstytutywne/deklaratoryjne; klauzula abuzywna; unieważnienie umowy kredytu

EN

prescription; restitution effect; constitutional/declaratory judgement; abusive clause; loan agreement annulment

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Finanse i Prawo Finansowe
• Year: 2020
• Volume: 2
• Issue: 26
• Pages: 63-82

Dates

published

2020-06-30

Contributors

author

Aleksandra Nadolska

• WSAiB w Gdyni

• https://orcid.org/0000-0003-4903-8336

References

• Dyrektywa Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dz.U. UE.L. 1993.95.29 z 21 kwietnia 1993 r.
• Fras M., Habdas M. (red.), 2019, Kodeks cywilny. Komentarz, publ. LEX/el., art. 117 k.c.
• Gontarski W., 2019, Nieważność bezwzględna i inne konsekwencje prawne nieuczciwych klauzul walutowych. Glosa do wyroku TS z dnia 3 października 2019 r., C-260/18, publ. LEX/el.
• Grebieniow A., Osajda K., 2019, Kredyty walutowe. Węzłowe Zagadnienia, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe”, t. VII, Warszawa.
• Jabłoński M., Koźmiński K., 2018, Bankowe kredyty waloryzowane do kursu walut obcych w orzecz-nictwie sądowym, Warszawa.
• Kadzik A., 2003, Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (abstrakcyjna kontrola wzorców umownych), „Radca Prawny”, nr 4.
• Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z 30 grudnia 2019 r., sygn. akt XV C 458/18, niepubl.
• Uchwała Sądu Najwyższego (7) z 26 listopada 2014 r., sygn. akt III CZP 45/14, OSNC 2015, nr 5, poz. 54.
• Uchwała Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2011 r., sygn. akt III CZP 119/10, OSNC 2011, nr 9, poz. 95.
• Uchwała Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2018 r., sygn. akt III CZP 114/17, OSNC 2019, nr 3, poz. 26.
• Ustawa z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Dz.U. 2012, poz. 1225 ze zm.
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U. 2019, poz. 1145 ze zm.
• Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunalul Specializat Mureş (Rumunia) 7 listopada 2018 r. – SC Raiffeisen Bank SA/JB, Dz.U. UE.C. 2019.54.4/2 z 11 lutego 2019 r.
• Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunalul Specializat Mureş (Rumunia) 7 listopada 2018 r. – BRD Groupe Société Générale SA/KC, Dz.U. UE.C. 2019.54.5/1 z 11 lutego 2019 r.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 października 2014 r., sygn. akt I ACa 802/14, LEX nr 1554765.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 grudnia 2018 r., sygn. akt VI ACa 744/18, LEX nr 2668906.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2009 r., sygn. akt II CSK 625/08.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r., sygn. akt II CSK 803/16, OSNC 2018.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2019 r., sygn. akt IV CSK 309/18, LEX nr 2732285.
• Wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 2006 r., sygn. akt I CK 297/05, „Biuletyn Sądu Najwyższego” 2006, nr 5, s. 12.
• Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 15 marca 2019 r., sygn. akt XXV C 2/19, LEX nr 2675927.
• Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 31 maja 2019 r., sygn. akt XXV C 1567/17, LEX nr 2697360.
• Wyrok TSUE z 10 lipca 1997 r., C-261/95 Palmisani, http://eur-lex.europa.eu/ – Judgment of the Court of 10 July 1997, Case C-261/95.
• Wyrok TSUE z 12 lutego 2008 r., C-2/06 Kempter, ZOTSiS 2008, nr 2, poz. I-411.
• Wyrok TSUE z 14 marca 2013 r., C-415/11 Aziz, EU:C:2013:164.
• Wyrok TSUE z 15 kwietnia 2010 r., C-542/08 Barth, EU:C:2010:193.
• Wyrok TSUE z 16 grudnia 1976 r., 33/76 Rewe-Zentralfinanz i Rewe-Zentral, http://eur-lex.eu-ropa.eu/ - Judgment of the Court of 16 December 1976, Case 33/76.
• Wyrok TSUE z 17 lipca 2014 r., C-169/14 Sánchez Morcillo i Abril García, ECLI:EU:C:2014:2099.
• Wyrok TSUE z 2 lutego 1988 r., 309/85 Barra i in., EU:C:1988:42.
• Wyrok TSUE z 21 grudnia 2016 r., C-154/15, C-307/15 i C-308/15 Gutiérrez Naranjo i in., ECLI:EU:C:2016:980.
• Wyrok TSUE z 26 kwietnia 2012 r., C-472/10 Nemzeti Fogyasztóvédelmi Hatóság v. Invitel Távközlési Zrt, ECLI:EU:C:2012:242.
• Wyrok TSUE z 26 stycznia 2017 r., C-421/14 Banco Primus, ECLI:EU:C:2017:60.
• Wyrok TSUE z 27 czerwca 2000 r., C-240/98-244/98 Océano Grupo Editorial, http://curia.eu-ropa.eu/juris/liste.jsf?num=C-240/98.
• Wyrok TSUE z 28 lipca 2016 r., C-168/15 Milena Tomášová, ECLI:EU:C:2016:602.
• Wyrok TSUE z 3 października 2019 r., C-260/18 Dziubak vs. Raiffeisen, http://eur-lex.europa.eu/.
• Wyrok TSUE z 30 maja 2013 r., C-397/11 Erika Jőrös v. Aegon Magyarország Hitel Zrt., ECLI:EU:C:2013:340.
• Wyrok TSUE z 4 czerwca 2009 r., C-243/08 Pannon GSM, ZOTSiS 2009, nr 6A, poz. I-4713.
• Wyrok TSUE z 6 października 2009 r., C-40/08 Asturcom Telecomunicaciones, EU:C:2009:615.
• Wyrok TSUE z 7 sierpnia 2018 r., C-96/16 i C-94/17 Banco Santander Escobedo Cortés, http://eur-lex.europa.eu/.
• Wyrok TSUE z dnia 20 września 2017 r., C-186/16, R. P. Andriciuc przeciwko Banca Româneascã.
• Zawiadomienie Komisji Europejskiej pt. Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania dyrektywy Rady w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dz.U. UE.C. 2019.323.4 z 27 września 2019 r.

Identifiers

DOI

10.18778/2391-6478.2.26.05