How to Study the Childhood of the Prominent? The Conceptual Framework of the Project

• Authors: Iwona Czaja-Chudyba

Title variants

PL

Jak badać dzieciństwo Wybitnych? – ramy koncepcyjne projektu

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono koncepcję badań biograficznych nad dzieciństwem 114 wybitnych Polaków. Przedstawiono dylematy metodologiczne związane z wykorzystaniem biografii w rekonstrukcji przeszłości oraz scharakteryzowano własną procedurę badawczą i kategorie opisu dzieciństwa, polskiego kontekstu historycznego i środowiska, w którym przebiegała młodość Wybitnych.

EN

The article presents the conceptual framework of descriptive biographical studies on childhood among 114 prominent Poles. It discusses the methodological dilemmas related to the use of biography in the reconstruction of the past, and characterizes the applied research procedure as well as the categories for describing childhood, the Polish historical context, and the environment of the outstanding youth.

Keywords

PL

wybitni Polacy; dzieciństwo; badania biograficzne

EN

prominent Poles; childhood; biographical studies

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2023
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 92-107

Dates

published

2023

Contributors

author

Iwona Czaja-Chudyba

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

• https://orcid.org/0000000336538390

References

• Ariès Ph. (1962) Centuries of Childhood. A Social History of Family Life, trans. R. Baldick, New York, Alfred A. Knopf.
• Bachelard G. (1975) Dom rodzinny i dom oniryczny in: G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, trans. H. Chudak, A Tatarkiewicz, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, pp. 309–330.
• Bożym I. (1979) Uczniowie zdolni, Warszawa, PWN.
• Całek A. (2011) Jak badać życie wielkich twórców? O biograficznych granicach między psychologią a literaturoznawstwem i ich przekraczaniu in: B. Bartosz, A. Keplinger, M. Straś-Romanowska (eds.) Transgresje – innowacje – twórczość, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, pp. 417–434.
• Całek A. (2013) Biografia naukowa: od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Całek A., Tokarz A. (2004) Metoda psychobiograficzna w badaniu procesu twórczego in: S. Popek (ed.), Twórczość w teorii i praktyce, Lublin, Wydawnictwo UMCS, pp. 155–167.
• Collini S. (ed.) (2008) Interpretacja i nadinterpretacja. Umberto Eco oraz Richard Rorty, Jonathan Culler, Christine Brooke-Rose, trans. T. Biedroń, Kraków, Wydawnictwo Znak.
• Csikszentmihalyi M. (1996) Przepływ: Psychologia optymalnego doświadczenia, trans. M. Wajda-Kacmajor, Warszawa, Studio Emka.
• Csikszentmihalyi M. (1998) Urok codzienności, trans. B. Odymała, Warszawa, Wydawnictwo CiS, W.A.B.
• Czermińska M. (2020) Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie, wyzwanie, Kraków, Universitas.
• Doliński W. (2018) Problem potocznych i naukowych rekonstrukcji teoretycznych – wprowadzenie in: Zanurzeni w codzienność. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński, G. Woroniecka, M. Stabrowski (ed.), Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 7–26, https://doi.org/10.31338/uw.9788323533641.pp.7-26
• Dominicé P. (2006) Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych, trans. E. Kopytowska, Łodź, Wydawnictwo AHE w Łodzi.
• Dubas E. (2020) W edukacyjnej przestrzeni biografii – biografia jako poznawanie człowieka in: E. Dubas, A. Słowik (eds.), W stulecie metody biograficznej: refleksje i przykłady badań z perspektywy polsko-frankońskiej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 117–126.
• Dubas E., Gutowska A. (eds.) (2019) Stałość i zmienność w biografii: przełomy biograficzne, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dubas E., Słowik A. (eds.) (2020) W stulecie metody biograficznej: refleksje i przykłady badań z perspektywy polsko-frankońskiej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dubas E., Świtalski W. (eds.) (2011) Uczenie się z biografii innych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dymkowski M. (2003) Wprowadzenie do psychologii historycznej, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Feldman D., Andrews M. (2019) Parenting Talented Children in: M. Bornstein (ed.), Handbook of Parenting, New York, Routledge, https://doi.org/10.4324/9780429440847-12
• Fish S. (2008) Interpretacja. Retoryka. Polityka. Eseje wybrane, trans. K. Abriszewski, Kraków, Universitas.
• Gardner H. (1993) Creating minds: An anatomy of creativity seen through the lives of Freud, Einstein, Picasso, Stravinsky, Eliot, Graham, and Gandhi, New York, Basic Books.
• Gardner H. (1998) Niepospolite umysły: o czterech niezwykłych postaciach i naszej własnej wyjątkowości, trans. A. Tanalska-Dulęba, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B.
• Giddens A. (2001) Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, trans. A. Szulżycka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gramlewicz B., Gramlewicz M. (2008) Społeczne uwarunkowania ucznia zdolnego in: Nauczyciel i rodzina w świetle specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka, A. Stankowski (ed.), Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Hirsch M. (2011) Żałoba i post-pamięć in: E. Domańska (ed.) Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, pp. 245–280.
• Kasperski R. Wolicka E. (ed.) (2005) Biografia, historiografia dawniej i dziś. Biografia nowoczesna, nowoczesność biografii, Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kaźmierska K. (2008) Biografia i pamięć, Kraków, NOMOS.
• Kędzierska H. (2010) Badania biograficzne – dokonania i perspektywy in: H. Kędzierska (ed.), Jakościowe inspiracje w badaniach edukacyjnych, Olsztyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, pp. 45–56.
• Kosnarewicz E. (1993) Biografia i jej związki z psychologią in: O biografii i metodzie biograficznej, T. Rzepa, J. Leoński (eds.), Poznań, Wydawnictwo Nakom, pp. 73–79.
• Kudelska D. (2005) Lepsza i gorsza biografia in: Biografia, historiografia dawniej i dziś. Biografia nowoczesna, nowoczesność biografii, R. Kasperski, E. Wolicka (eds.), Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL, pp. 249–275.
• Lasocińska K. (2009) Badania biograficzne twórców. Rola twórczości w kształtowaniu życia in: K. J. Szmidt (ed.), Metody pedagogicznych badań nad twórczością. Teoria i empiria, Łódź, Wydawnictwo AHE w Łodzi.
• Lasocińska K. (2011) Życie poza schematem. Analiza biografii twórców, Łódź, Wydawnictwo AHE w Łodzi.
• Lejeune P. (2007) Pakt autobiograficzny in: R. Lubas-Bartoszyńska (ed.), Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, Kraków, Universitas.
• Leszczyński G. (2006) Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i w XX w. Wybrane problemy, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Limont W. (1994) Synektyka a zdolności twórcze: eksperymentalne badania stymulowania zdolności twórczych z wykorzystaniem aktywności plastycznych, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Limont W. (2005) Uczeń zdolny, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• McKinley Runyan W. (1992) Historie życia a psychobiografia, trans. J. Kasprzewski, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mendecka G. (2019) Doświadczenia rodzinne jako czynnik rozwoju wybitnych twórców, Warszawa, Difin.
• Modrzejewska-Świgulska M. (ed.) (2016) Biograficzne badania nad twórczością. Teoria i empiria, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Pietrasiński Z. (1993) Syntezy wiedzy utobiografii cznej podporządkowane „roli” autokreacyjnej jednostki in: T. Rzepa, J. Leoński (eds.), O biografii i metodzie biograficznej, Poznań, Wydawnictwo Nakom, pp. 53–71.
• Ricoeur P. (1989) Język, tekst, interpretacja, trans. P. Graff, K. Rosner, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Rzepa T., Leoński J. (eds.) (1993) O biografii i metodzie biograficznej, Poznań, Wydawnictwo Nakom.
• Sierszeńska-Leraczyk M. (2010) Rodzinne uwarunkowania zawodowej edukacji muzycznej w: W. Limont. J. Cieślikowska, J. Dreszer (eds.), Osobowościowe i środowiskowe uwarunkowania rozwoju ucznia zdolnego, t. 2, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pp. 63–73.
• Silverman D. (2012) Interpretacja danych jakościowych, trans. M. Głowacka-Grajper, J Ostrowska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Simonton D. (2010) Geniusz, trans. M. Godyń, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
• Sołowiej J. (1987) Rodzinne uwarunkowania twórczości dzieci i młodzieży, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Spendel Z. (1994) Podmiotowość człowieka a psychologia historyczna, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Stasiakiewicz M. (1999) Twórczość i interakcja, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Szlachciowa I. (2018) Liryczne mgły i ślady codzienności – o trudzie zapisywania i czytania świata in: Zanurzeni w codzienność. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński,
• G. Woroniecka, M. Stabrowski (eds.), Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 27–48, https://doi.org/10.31338/uw.9788323533641.pp.27-48
• Szmidt K. J. (2007) Pedagogika twórczości, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Szmidt K. J. (2016) Naukowe biografie twórców i kryteria ich poprawności albo głos w obronie biografii „nienaukowych” in: M. Modrzejewska-Świgulska (ed.), Biograficzne badania nad twórczością. Teoria i empiria, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8088-224-9.03
• Zajewski W. (1998) Kontrowersje wokół biografii historycznej in: L. Kuberski (ed.) Stan i perspektywy rozwoju biografistyki polskiej: materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego w dniach 23–25 września 1997 r., Opole, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, pp. 25–34.

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.16.06

Biblioteka Nauki

30148764