Architektura nowego stylu zakopiańskiego. Odrodzenie stylowe czy popkulturowy kicz i historyczne niezrozumienie?

• Authors: Anna Wiśnicka

Abstracts

EN

The text addresses the questions of contemporary architecture inspired by the Zakopane Style, examining whether or not they present the appropriate features that would predispose them to be described as the revivalism of historical patterns. Beginning with the aesthetic writings of Stanisław Witkiewicz and the theory of architectural revival and neo-vernacularism, the article introduces and analyzes examples of the so-called New Zakopane Style. The comparison of selected buildings with Witkiewicz's aesthetic theories, in combination with extended definitions of vernacularism, is the core of considerations about an attempt to situate the currently developing trends on the map of architectural styles drawing from the late 19th century heritage. On the basis of representative examples of architecture created after 2000, the text aims to analyze the validity of the pop-culturally constituted term of the New Zakopane Style.

PL

Tekst porusza kwestie współczesnego budownictwa inspirowanego stylem zakopiańskim, szukając odpowiedzi na pytanie, czy wykazuje ono właściwe cechy, pozwalające określić je mianem rewiwalizmu historycznych wzorów. Wychodząc od założeń Stanisława Witkiewicza oraz teorii architektonicznego odrodzenia i neowernakularyzmu, artykuł przybliża i analizuje przykłady budowli tzw. nowego stylu zakopiańskiego. Komparatystyka obiektów i teorii estetycznych Witkiewicza w zestawieniu z rozszerzonymi definicjami wernakularyzmu stanowi trzon rozważań o możliwej próbie usytuowania rozwijających się obecnie tendencji stylowych na mapie architektury czerpiącej z dziedzictwa przeszłości. Na podstawie reprezentatywnych przykładów architektury powstałej po roku 2000 poddaje analizie słuszność popkulturowo ukonstytuowanego terminu nowy styl zakopiański.

Keywords

PL

architektura; styl zakopiański; wernakularyzm; odrodzenie stylowe; neo-styl; estetyka nowego stylu zakopiańskiego; architecture; the Zakopane style; vernacularism; style revival; neo-style; aesthetics of the new Zakopane style

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Artifex Novus
• Year: 2021
• Issue: 5
• Pages: 174-187

Dates

published

2021

Contributors

author

Anna Wiśnicka

• Wydział Nauk Humanistycznych UKSW w Warszawie

• https://orcid.org/000000026821529X

References

• Angutek Dorota, Folkloryzm i postfolkloryzm jako etnologiczna alternatywa terminologiczna obok wernakularyzmu i neowernakularyzmu, w: Wernakularyzm i neowernakularyzm w sztuce, literaturze i myśli o sztuce, red. E. Kal, Słupsk 2019, s. 57–67.
• Biernot Teresa, Budynki witkiewiczowskie w Zakopanem. Materiały z badań inwentaryzacyjno-studialnych obiektów historycznych, Gliwice 2010.
• Bukowska-Floreńska Irena, Kultury regionalne w społeczeństwach nowoczesnych. Problemy i propozycje badawcze, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, t. 2, 1999, s. 15–22.
• Cuijpers Robert, Eummelen Myrthe i in., Redefining revival: a systematic review on vernacular and non-place-bound revival, wystąpienie podczas konferencji Living Cities 5At: Eindhoven, Holandia, tekst oraz wyniki badań udostępnione za pośrednictwem ResearchGate, www.researchgate.net/publication/326462248 [dostęp 4 X 2020].
• Czechowicz Marcin, Nowy styl zakopiański, „Murator”, wyd. online 30 XI 2017, https://architektura.muratorplus.pl/krytyka/nowy-styl-zakopianski-fotoreportaz-marcina-czechowicza_8159.html [dostęp 24 IX 2020].
• Gazda Lucjan, Górski Marcin, Skiba Katarzyna, Analiza możliwości adaptacji drewnianego obiektu rekreacyjnego w funkcjonalny obiekt mieszkalny z zachowaniem rozwiązań i technologii wernakularnych, „Budownictwo i Architektura”, t. 14, 2015, nr 4, s. 29–42.
• Jabłońska Teresa, Stanisława Witkiewicza styl zakopiański. The Zakopane Style of Stanisław Witkiewicz, Lesko 2008.
• Kent Conrad, Prindle Dennis, Park Güell, New York 1993.
• Kronowski Dariusz, Wpływ architektury neoregionalnej i nowoczesnej na kształtowanie myśli krakowskiej szkoły projektowania architektonicznego, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury O/PAN W Krakowie”, t. 42, 2014, s. 85–129.
• Kwiatkowski Krzysztof, Konfrontacja stylów narodowych imperiów ze stylami narodowymi terytoriów zależnych, „Przestrzeń/Urbanistyka/Architektura”, 2020, nr 1, s. 67–76.
• Murzyn Michał, Wpływ turystyki masowej na dziedzictwo Zakopanego, „Turystyka Kulturowa”, 2015, nr 10, s. 72–85.
• Pycka Anna Małgorzata, Kreacje i poglądy Stanisława Witkiewicza na tle głosów epoki, Kraków 2010.
• Rytel Grzegorz, Wernakularna, czyli jaka? Uwagi semantyczne na marginesie tematu konferencji, „Budownictwo i Architektura”, t. 14, 2015, nr 3, s. 143–149.
• Scott George Gilbert, Remarks on Secular & Domestic Architecture, Present & Future, London 1858, reprint: Charleston 2012.
• Sznapik Adrianna D., Tatrzańska Arkadia. Zakopane jako ośrodek artystyczno-intelektualny od około 1880 do 1914 roku, Warszawa 2009.
• Tarnowski Józef, Styl alpejski w środkowej Europie i polska kontrakcja wobec niego – styl zakopiański, „Estetyka i Krytyka”, 2012, nr 25 (2), s. 231–246.
• Tarnowski Józef, Wernakularyzm i neowernakularyzm: zamiast wstępu, w: Wernakularyzm i neowernakularyzm w sztuce, literaturze i myśli o sztuce, red. E. Kal, Słupsk 2019, s. 9–34.
• S. Witkiewicz, Wybór pism estetycznych, red. J. Tarnowski, Kraków 2009.
• www.archiwum.watra.pl/architekt/index.htm [dostęp 17 X 2020].
• www.domki-pod-giewontem.pl [dostęp 20 X 2020].
• www.encyklopedia.pwn.pl/haslo/wernakularna-architektura;3994881.html [dostęp 4 X 2020].
• www.karpielsteindel.eu/projekt/bachleda-club-residence [dostęp 20 X 2020].
• www.rp.pl/artykul/104921-Ostal-wam-sie-ino-spadzisty-dach.html [dostęp 20 X 2020].
• www.sjp.pwn.pl/sjp/styl;2576404.html [dostęp 4 X 2020].
• www.vstk.eu/przebudowa-domu-jednorodzinnego [dostęp 20 X 2020].
• www.wioskajagny.pl [dostęp 20 X 2020].
• www.witkiewicz.malopolskanagroda.pl/index.php/edycja-2010/dom-w-burowie [dostęp 20 X 2020].

Identifiers

DOI

10.21697/an.9377

Biblioteka Nauki

1945390