Pobyt metropolity mołdawskiego Dozyteusza w Żółkwi w latach 1686-1693, spadek po nim oraz sprawa kultu św. Jana Nowego (Suczawskiego) do końca XVIII wieku

• Authors: Jarosław Pietrzak
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Jarosław Pietrzak – absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, adiunkt w Katedrze Historii Nowożytnej (Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie). Autor książki pt. Księżna dobrodziejka. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (1634-1694) – życie i działalność (Warszawa 2016). Współpracownik Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, stypendysta Fundacji Lanckorońskich z Brzezia.

Keywords

EN

Basilian monks; Iasi; Moldavia; relics; the Sobieski

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 26
• Issue: 1
• Pages: 82-101

Dates

published

2019-11-20

Contributors

author

Jarosław Pietrzak

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:
• - Archiwum Komierowskich, sygn. 76/101.
• - Archiwum Warszawskie Radziwiłłów, dz. V, sygn. 18146; dz. VIII, sygn. 672; dz. XI, sygn. 149.
• - Zbiory Aleksandra Czołowskiego, sygn. 91, 394.
• Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, sygn. 752.
• Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku, sygn. 1559.
• Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności – Polskiej Akademii Nauk w Krakowie:
• - Teki Cieszkowskiego, sygn. 8700.
• - Teki Rzymskie, sygn. 8442, t. 102.
• Центральний державний історичний архів України, м. Львів:
• - fond 201, opis 4, sprawa 529.
• Львівська національна наукова бібліотека України імені В. Стефаника (Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. W. Stefanyka we Lwowie):
• - fond 3 (Materiały Bazyliańskie): op. 1, nr MB-366, MB-1411, MB-1412, MB-1413, MB-1430.
• Націона́льний музе́й у Льво́ві. Науко́во-худо́жній фонд митрополи́та Андре́я Шепти́цького, sygn. 17.
• Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі (Narodowe Archiwum Historyczne Białorusi w Mińsku):
• - fond 694, (Archiwum Książąt Radziwiłłów), op. 2, nr 2457, 2460, 2499, 9995; op. 4, nr 1004.
• - fond 695 (Archiwum Sobieskich z Oławy), op. 1, nr 129.
• Наукова бібліотека Львівського національного університету імені Івана Франкa, sygn. 604.III, 605.III.
• Edycje źródłowe
• Cantemir D., Vita Constantyni Cantemyri, cognomento senis Moldaviae Principis, w: idem, Opere principelui Demetriu Cantemiru publicate, t. VII, ed. Academia Română, Bucureşti 1883.
• Dalerac F. P., Les anecdotes de Pologne ou mémoires secrets du règne de Jean Sobieski III du nom, Amsterdam 1699, t. 2.
• Documente privatore la Istoria Românilor culese de Eudoxiu de Hurmuzaki. Corespondenţa diplomatică şi rapoarte consulare franceze (1603-1824) publicate dupā copile Academiei Române de Nerva Hodoş, t. 16, Bucureşti 1912.
• Dupont P., Pamiętniki historyi życia i czynów Jana III Sobieskiego, tłum. B. Spieralska, wstęp i oprac. D. Milewski, Warszawa 2011.
• Lettere militari con un piano di riforma dell'esercito polacco del Re Giovanni Sobiecki(!) ed altre de'suoi segretari italiani al Gran Duca di Toscana Cosimo ed alla sua segretaria trovate e pubblicate da Sebastiano Ciampi, presso Borgii e Compagni, Firenze 1830.
• Neculce I., Letopiseţul Tării Moldovei de la Dabija-Vodă până la a doua domnie a lui Constantin Mavrocordat, ed. A. şi Dan Vidraşcu, Chişinău 2001.
• Pasek J. Ch., Pamiętniki, t. 2, wyd. S. Sierpowski, Wrocław 2006.
• Relacje nuncjuszów apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690, wyd. E. Rykaczewski, t. 2, Berlin-Poznań 1864.
• Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego, t. 1, Diariusz 1690-1695, wyd. J. Woliński, Wrocław 2010.
• Literatura przedmiotu
• Andrusiak M., Józef Szumlański: pierwszy biskup unicki lwowski (1667-1708): zarys biograficzny, Lwów 1934.
• Bagińska E., Fond Radziwiłłów w Państwowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, „Białostocczyzna”, R. 49, 1998, z. 1, s. 58-63.
• Barącz S., Pamiątki miasta Żółkwi, Lwów 1852.
• Barwiński E., Archiwum ks. Radziwiłłów w Nieświeżu. Rys jego historii i sprawozdanie z poszukiwań, „Archiwum Komisji Historycznej PAU”, t. 11, Kraków 1909.
• Bondyra W., Greckokatolickie fundacje szlacheckie na Rusi Czerwonej w czasach saskich, „Res Historica” 2004, z. 17, s. 63-75.
• Constantinov W., Primul document original descoperit din arhiva mitropoliei Moldovei înstrăinată la 1686, „Arhiva Moldaviae”, t. 2, 2010, s. 189-192.
• Constantinov W., Noi documente originale din arhiva mitropoliei Moldovei înstrăinată la 1686 şi o istorie a mănăstirii Putna într-un pergament din secolul al XVIII-lea, w: Retrospecții medievale. In honorem Professoris emeriti Ioan Caproșu, ed. Victor Spinei, Laurențiu Rădvan, Arcadie M. Bodale, Iași, Editura U medievale. In honorem Professoris emeriti Ioan Caproșu, ed. V. Spinei, L. Rădvan, A. M. Bodale, Iași 2014, s. 141-155.
• Chowaniec Cz., Wyprawa Sobieskiego do Mołdawii w 1686 r., wyd. 2, Oświęcim 2015.
• Chowaniec Cz., Z dziejów polityki Jana III Sobieskiego na Bliskim Wschodzie 1683-1686, „Kwartalnik Historyczny”, 1926, t. 40, s. 151-160.
• Chowaniec Cz., Z dziejów powiedeńskiej polityki Jana III. Do genezy sprawy wschodniej, „Przegląd Współczesny”, 1929, t. 30, s. 322-341.
• Chowaniec Cz., Miron Costin en Pologne, contributions à l’année 1684-1685, Cluj 1931.
• Ciobanu Ş., Contribuţiuni privitoare la originea şi moartea mitropolitului Moldovei Dosofteiu, Bucureşti 1920.
• Ciobanu V., Jan III Sobieski w historiografii rumuńskiej, „Śląski Kwartalnik Historyczny. Sobótka”, 1980, t. 35, z. 2, s. 223-227.
• Czamańska I., Oswobodziciel czy najeźdźca? Polityka Jana III Sobieskiego wobec hospodarstw Mołdawii i Wołoszczyzny, „Roczniki Historyczne”, R. 55-56, 1989/1990, s. 151-177.
• Czamańska I., Rumuńska imigracja polityczna w Polsce XVII wieku, „Balcanica Posnaniensia”, 1993, t. 6, s. 5-21.
• Czamańska I., Miron Costin. Życie i twórczość, w: Latopis ziemi mołdawskiej i inne utwory historyczne, wyd. I. Czamańska, Poznań 1998, s. 47-60.
• Czamańska I., From the Moghilas to Dosoftei. The Polish-Romanian Relations in the 17th Century, w: Romanian and Polish Peoples in East-Central Europe (17th-20th), red. V. Ciobanu, Iaşi 2003, s. 13-26.
• Czarniecka A., Nikt nie słucha mnie za życia… Jan III Sobieski w walce z opozycyjną propagandą (1684-1696), Warszawa 2009.
• Czarniecka A., Przenikanie się sfery publicznej i prywatnej w życiu Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery, „Barok. Historia – Literatura – Sztuka”, R. 18, 2011, nr 2, s. 13-28.
• Чухлиб Т., Львивский єпископ Йосиф Шумлянський – вiйcкoвий дiяч та дипломат корони польской (60-ті роки XVII – початок XVIII ст.), „Україна: культурна спадщина, національна свідомість, державність”, 2012, t. 23, s. 530-589.
• Dan D., Dosoftei, mitropolitul Moldovii 1624-1693, Cernăuţi 1927.
• De Caprio F., Il tramonto di un regno. Il declino di Jan Sobieski dopo il trionfo di Vienna, Viterbo 2014.
• Deruga A., Biskup Józef Szumlański (1667-1708), Lwów 1935.
• Dinulescu Ş., Viaţa şi scrierile lui Dositeiu mitropolitul Moldovei, „Candela”, 1885, t. 4, s. 69-423.
• Gębarowicz M., Szkice z historii sztuki XVII w., Toruń 1960.
• Gołubowicz A. K., Dokumenty i materiały rodu Radziwiłłów w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, „Miscellanea Historico-Archivistica”, 1997, t. 8, s. 93-97.
• Hopp L., Ruch niepodległościowy szlachty węgierskiej przeciwko Habsburgom a Sobieski, „Śląski Kwartalnik Historyczny. Sobótka”, 1980, t. 35, z. 2, s. 229-235.
• Iorga S., Sobieski et les Roumains 1683-1696, Paris 1933.
• Jankowski R., Archiwiści i instrukcje archiwalne napisane dla nich w Archiwum Głównym Radziwiłłów w Nieświeżu, „Archiwista Polski”, R. 5, 2000, nr 2 (18), s. 309-340.
• Jankowski R., Burzliwe losy Archiwum Radziwiłłów z Nieświeża od XV w. do 1838 r., „Miscellanea Historico-Archivistica”, 2000, t. 11, s. 35-68.
• Jankowski R., Prace inwentaryzacyjne w Archiwum Głównym Radziwiłłów w Nieświeżu do 1945 r., „Archiwista Polski”, R. 5, 2000, nr 3(19), s. 4-55.
• Jankowski R., Archiwum Radziwiłłów z Nieświeża od 1838 r. do XX w. „Miscellanea Historico-Archivistica”, 2001, t. 13, s. 131-168.
• Kasterska Sergescu M., L’expédition de Sobieski en Moldavie en 1686, „Revue Historique du Sud-Est Européen”, 1933, vol. 10, fasc. 1, s. 17-30.
• Kocój E., Przepis na patrona. O kulcie Jana Nowego Suczawskiego na ziemiach rumuńskich, w: Sprawozdania z posiedzeń Komisji PAN, t. 43/1, 1999, s. 18-21.
• Kocój E., Świątynie – postacie – ikony. Malowane cerkwie i monastyry Bukowiny Południowej w wyobrażeniach rumuńskich, Kraków 2006.
• Кубай М., Дати і події в історії церкви Різдва Христового і монастиря отців Василіан у Жовкві, w: Жовква крізь століття, Видавничо-виробниче підприємство «Місіонер», t. 1, 2010, s. 88-94.
• Лазорак Б., Духовна феміда і церковне братство Різдва Христового в Жовкві (друга половина XVII – XVIII ст.), „Історія релігій в Україні”, 2010, t. 1, s. 98-106.
• Лазорак Б., Інституційне оформлення церковного братства Різдва Христового в Жовкві (XVII – XVIII ст.) w: Жовква крізь століття Видавничо-виробниче підприємство «Місіонер», t. 1, 2010, s. 106-132.
• Лазорак Б., Внутрішнє середовище церковнoгo братство Різдва Христового в Жовкві та його правові взаемини з васнліанами в другої половини XVII-XVIII ст., w: Жовква крізь століття Видавничо-виробниче підприємство «Місіонер», t. 2, 2012, s. 109-134.
• Lorens B., Uniccy biskupi przemyscy a męskie klasztory bazyliańskie w latach 1691-1793, w: Klasztor w Kościele średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Warszawa 2010, s. 203-217.
• Lorens B., Sytuacja gospodarcza monasterów bazyliańskich w Galicji u progu kasat józefińskich oraz losy ich majątku po kasacie. Zarys problemu, w: Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław 2013, s. 623-643.
• Lorens B., Bazylianie prowincji koronnej w latach 1743-1780, Rzeszów 2014.
• Lorens B., Bazylianie w Galicji wobec działań kasacyjnych w latach 1772-1792, w: Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. 1, Geneza kasaty na ziemiach zaborów austriackiego i rosyjskiego, red. M. Derwich, Wrocław 2015, s. 215-232.
• Macyszyn J., Żółkiewska kolegiata – pomnik chwały żołnierskiej, w: Biblioteka epoki nowożytnej, t. 2, Sobieski wokół spisków i konfederacji, red. M. Nagielski, Warszawa 2015, s. 187-203.
• Manyś B., Tajemnica relikwii św. Lucyda, czyli o obchodach okolicznościowych świąt sakralnych w Wilnie w czasach Augusta III. Przyczynek do badań, „Czas Przeszły”, 2016, t. 3, nr 1-2, s. 31-47.
• Mańkowski T., Mecenat Jana III w Żółkwi, „Prace Komisji Historii Sztuki”, 1948, t. 9, s. 1-26.
• Marian S. Fl., Sântul Ioan cel Nou de la Suceava. Schiţa istorică, Bucureşti 1895.
• Mączyński R., Nowożytne konfesje polskie. Artystyczne formy gloryfikacji grobów świętych i błogosławionych w dawnej Rzeczypospolitej, Toruń 2003.
• Mączyński R., Włoscy męczennicy pod niebem Północy: rozważania nad problematyką importu i kultu relikwii świętych, w: Artyści włoscy w Polsce XV-XVIII wiek, red. J. A. Chrościcki, Warszawa 2004, s. 87-142.
• Milewski D., Wojenne interludium. Stosunki polsko-mołdawskie w latach 1676-1683, w: Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674-1683, red. D. Milewski, Warszawa 2016, s. 227-257.
• Petrus J. T., Kościoły i klasztory Żółkwi. Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, cz. 1, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Kraków 1994.
• Pietrzak J., Kult loretański w kręgu rodziny Sobieskich, „Studia Wilanowskie”, 2014, t. XXXI, s. 103-114.
• Pietrzak J., Erinnerungen an die „Victoria“ Die Jahrestage des Entsatzes von Wien 1683 als Propagandainstrument der Regierenden, „Historie. Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften”, 2016, Folge 10, s. 44-63.
• Popovici Gh., Index Zolkiewiensis, „Candela”, t. 3 (1884), s. 541-757.
• Scărlătescu D., Cărtuari Români în Galiţia. Pe urmele tezaurului mitropolitan al Moldovei, w: Românii din afara graniţlor ţării. Iaşi-Cernăuţi: legături istorice, red. I. Pruteanu-Isăcescu, A. Zub, Iaşi-Cernăuţi-Herţa-Edineţ 2012, s. 3-36.
• Sileoni M. L., La difficile campagna militare anti-turca in Moldavia di Jan III Sobieski (1686) nella carte vaticane, w: L’Europa centro-orientale e pericolo turco tra Sie- e Settecento. Atti del Convegno Internazionale (Viterbo, 23-25 Novembre 1998), red. G. Platania, Viterbo 1998, s. 173-191.
• Skrzypietz A., Królewscy synowie − Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy, Katowice 2011.
• Слoбoдня В., Українські церкви Жовкви від найдавніших часів до середини ХХ ст., w: Жовква крізь століття, Видавничо-виробниче підприємство «Місіонер», t. 1, 2010, s. 221-234.
• Smolarek P., Kampania mołdawska Jana III roku 1691, Oświęcim 2015.
• Sokołowski M., Spadek po metropolicie Doziteuszu i jego losy, „Sprawozdania Komisyi do badań historii sztuki PAU”, 1889, t. 4, z. 2, s. 3-85.
• Sommer-Mathias A., Trzysta lat króla Jana III Sobieskiego na wiedeńskich scenach. Pamięć o „Turkach”, medialna inscenizacja i propaganda polityczna [Muzeum Pałac Jana III w Wilanowie, http://www.wilanowpalac.art.pl/trzysta_lat_krola_jana_iii_sobieskiego_na_wiedenskich_scenach_pamiec_o_turkach_medialna_inscenizacja_i_propaganda_polityczna.html].
• Spieralski Z., Awantury mołdawskie, Warszawa 1967.
• Staszewski J., Królewicz Aleksander Sobieski kandydatem do korony węgierskiej, „Śląski Kwartalnik Historyczny. Sobótka”, 1980, t. 35, z. 2, s. 391-398.
• Szymczuk E., Kwerenda archiwaliów w Mińsku, „Archeion”, 1997, t. 97, s. 408-412.
• Śliziński J., Jan III Sobieski w literaturze narodów Europy, Warszawa 1979.
• Tollet D., La reconquête catholique en Moldavie sous le règne de Jean III Sobieski, w: L’Europa centro-orientale e pericolo turco tra Sie- e Settecento. Atti del Convegno Internazionale (Viterbo, 23-25 Novembre 1998), red. G. Platania, Viterbo 1998, s. 193-215.
• Wagner M., W cieniu szukamy jasności chwały. Studia z dziejów panowania Jana III Sobieskiego (1684-1696), Siedlce 2002.
• Wędkiewicz S., Z tradycji rumuńskich o Janie III Sobieskim, w: Studia staropolskie. Księga pamiątkowa ku czci Aleksandra Brücknera, Kraków 1928.
• Woliński J., Po Chocimie 1673-1674, „Przegląd Historyczny”, 1948, t. 37, s. 288-305.
• Woliński J., Ze spraw polsko-mołdawskich 1672-1673, w: Z dziejów wojen polsko-tureckich, red. J. Woliński, Kraków 1983, s. 51-59.
• Woliński J., Z dziejów wojen polsko-tureckich, Warszawa 1983.
• Wójcik Z., Jan Sobieski 1629-1696, Warszawa 1983.
• Zielińska T., Archiwa Radziwiłłów i ich twórcy, „Archeion”, 1978, t. 66, s. 105-129.
• Zielińska T. Archiwalia różnych linii rodu Radziwiłłów w polskich zbiorach publicznych, „Miscellanea Historico-Archivistica”, 1997, t. 8, s. 107-113.
• Zielińska T., Archiwa wielkich rodów Rzeczypospolitej dziedzictwem narodów Europy Środkowej i Wschodniej, „Archiwista Polski”, 1999, nr 2 (14), s. 33-40.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2019.26.1.7