Od drzewa gorączki do toniku z ginem. Historyczne i kulturowe aspekty odkrycia właściwości leczniczych kory chinowej przeciw malarii

• Authors: Przemysław Nowogórski

Title variants

EN

From fever tree to gin tonic. Historical and cultural aspects of the discovery of the anti-malaria medicinal properties of cinchona bark

Abstracts

EN

In the 17th century, the so-called Peruvian powder, i.e., the powdered bark of a tree called the fever tree by the local Indians arrived in Europe from South America.  It cured a large number of people of malaria. In the nineteenth century, the medicinal alkaloid quinine was isolated from the bark and its synthetic production began. At the same time, attempts were made to obtain seedlings of the cinchona tree and cultivate it in other regions of the world. The Netherlands turned out to be the most effective, establishing cinchona plantations in their colony in Indonesia. In the 19th century, quinine was added to sparkling water, and this was combined with gin. The resulting drink was used as an antimalarial by the British military in South Asia.

PL

W XVII w. z Ameryki Południowej dotarł do Europy tzw. proszek peruwiański, czyli sproszkowana kora drzewa zwanego przez miejscowych Indian drzewem gorączki. Dzięki niej wyleczono z malarii dużą liczba ludzi. W XIX w. z kory wyizolowano leczniczy alkaloid, chininę i przystąpiono do syntetycznej jej produkcji. Jednocześnie podjęto próby zdobycia sadzonek drzewa chinowego i podjęcia jego hodowli w innych regionach świata. Najskuteczniejsze okazały się Niderlandy, zakładając plantacje chinowca w swojej kolonii w Indonezji. W XIX w. chininę zaczęto dodawać do wody gazowanej, a tę łączono z ginem. Powstały napój stosowany jako środek antymalaryczny w wojsku brytyjskim w Azji Południowej.

Keywords

PL

malaria; chinina; gorączka; tonik; gin

EN

malaria; quinine; fever; tonic; gin

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2021
• Volume: 28
• Issue: 1
• Pages: 76-89

Dates

published

2021

Contributors

author

Przemysław Nowogórski

References

• Andrews B. G., Ledger Charles (1818-1905), w: Australian Dictionary of Biography, t. 5, Carlton 1974, s. 73-74.
• Bado S., Anastasis corticis peruviae seu chinaechinae, Genevae 1653.
• Brockway L., Science and Colonial Expansion. The Role of British Royal Botanic Gardens, “American Ethnologist”, 6/1979, nr 3, s. 455-470.
• Bronner F., Perfiles humanos y politicos del conde de Chinchón, virrey del Perù (1629-1639), „Revista de Indias”, 37/1977, s. 647-657.
• Bruce-Chwatt L., John MacCulloch M.D. F.R.S (1773-1835): (The precursor of the discipline of malariology), “Medical History”, 1977, nr 21, s. 156-165.
• Bruce-Chwatt L., Alphonce Laveran’s Discovery 100 years ago and today’s global fight against malaria, “Journal of the Royal Society of Medicine”, vol. 74, July 1981, s. 531-536.
• Bruni L., Historiae Florentini populi, Firenze 1444.
• Bruni L., Istoria fiorentina. Tradotta in volgare da Donato Acciajuoli, 1476, Firenze 1861.
• Chmielowski B., Nowe Ateny, albo akademia wszelkiej sciencyi pełna, Lwów 1745.
• Deb Roy R., Malaria Subjects: Empire, Medicine and Nonhumans in British India 1820-1909, Cambridge 2017.
• Denzel L., Quelques essays d’acclimatation du quinquina, “Revue d’Histoire de la Pharmacie”, 18/1930, s. 88-93.
• Dillon P., The Much-Lamented Death of Madame Geneva: The Eighteenth-Century Gin Crazy, London 2002.
• Discover the Rich and Original History of the First Tonic in the World, www.schweppes.eu/heritage (dostęp: 20.12.2018.)
• Ferez S., Louis XIV et la quinquina, “Vesalius”, 9/2003, nr 2, s. 25-30.
• Gibbs F., Joseph Priestley: Adventure in Science and Champion of Truth, London 1965.
• Hanigsbaum M., Wollcox M., Cinchon, w: Traditional Medicinal Plants and Malaria, red. M. Willcox, G. Bodeker, P. Rosoanaivo, Boca Raton 2004, s. 21-41.
• Holland B., The Joy of Drinking, New York 2007.
• Jarcho S., Quinine’s Predecessor. Francesco Torti and the Early History of Cinchona, Baltimore 1993.
• Koter Z., Gorzki smak toniku, „Wiedza i Życie”,1997, nr 7, s. 11-13.
• Laissus Y., Notes sur manuscrits de Joseph de Jessieu (1704-1779) conserves à la Bibliothèque Central du Muséum National d’Histoire Naturalle, C. R. du 89ème Congrès national des sociétés savantes, Lyon 1964, s. 9-16.
• Lancisius J., De noxiis paludume ffluvii seorumque remediis libri duo, Romae 1717.
• Lee M., Plants against malaria, Part 1, Cinchona or the Peruvian bark, “Journal of the Royal College of Phsysiciansof”, 32/2002, nr 3, s. 189-196.
• Markham A. H., The Life of Sir Clements R. Markham, London 1917.
• Markham C. R., A Memoir of the Lady Ana de Osorio Contess of Chochon and Vice-Queen of Peru, London 1874.
• Markham C. R., Peruvian Bark. A popular account on the Introduction of Chinchona Cultivation into British India, London 1880.
• Muratori L. A., Vita Francisi Torti, medicimutinesis, w: L. A. Muratori, Di Alcuni Uomini Illustri, Napoli 1778, s. 3-40.
• Ortiz-Crespo F., La cinchona antes y después del Virrey del Conde de Chinchón, “Interciensia”, 1994, nr 19, s. 1-7.
• Palma R., Los polvos de la condesa, “El Correo del Perú (periodic semenal con ilustracion mensuales)”, 2/1872, nr 41, s. 323-324.
• Pappas G., Kiriaze I. J, Falangas M. E, Insight into infectious disease in the era of Hippocrates, “International Journal of Infectious Diseases”, 12/2008, nr 4, s. 347-350.
• Paz Soldán C. E, Las tercianas del Conde de Chinchón, según el “Diario de Lima” de Juan Antonio Suardo, Lima 1938.
• Pelletier J., Caventou J. B., Analyse Chimique des Quinquinas, Paris 1821.
• Podbielkowski Z., Słownik roślin użytkowych, Warszawa 1989.
• Posner M. Ch., Bryun G. W., An Illustrated History of Malaria, London 1997.
• Priestley J., Directions for impregnating water with fixe air, in order to communicate to it the peculiar spilit and virtues of Pyrmont water, and Rother universals waters of a similar nature, London 1772.
• Rossignol P., Les travaux scientifiques de Joseph Pelletier, “Revue d’Histoire de la pharmacie”, 77/1989, nr 281-282, s. 135-152.
• Skemer D., Binding words: Textual amulets in the Middle Ages, The Pennsylvania State University Press 2006.
• Skinner E., The Gin Craze: Drink, Crime & Woman in 18th century London, www.culturalshifts.com (dostęp: 20.12.2018).
• Taylor N., Cinchona in Java. The Story of Quinine, New York 1945.
• Underwood E. A., Franciscus Silvius and his iatrochemical school, “Endeavour”, 31/1972, s. 73-176.
• Warner J., Can legislation prevent debauchery? Mother gin and public health in 18th-century England, ”American Journal of Public Health”, 91/2001, nr 3, s. 375-384.
• Weddell H. A., Addition à la flore de L’Amerique du Sud, Paris 1850.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2021.28.1.6

Biblioteka Nauki

1832069