Nie topografia lecz stan duszy, czyli psychizacja pejzażu w twórczości Iwana Trusza (1869-1941)

• Authors: Beata Lewińska

Title variants

EN

Not topography but the state of the soul, i.e., the psychization of the landscape in the works of Ivan Trusz (1869-1941)

Abstracts

EN

The artistic creation of Ivan Trusz, a Ukrainian painter educated at the School of Fine Arts in Krakow, has been an object of interest in Poland due to its specific nature whose sources can be found in the influence of the artist’s studies under Leon Wyczółkowski and Jan Stanisławski. Landscape was the dominant genre in the works of Trusz who painted the vast Ukrainian steppes and fields, landscapes form his homeland and artistic peregrinations. However, little attention was paid to the symbolic and neo-romantic character of these paintings, which were not painted in direct contact with nature, but in the studio. They reflected the spirit of nature and the state of the artist’s soul, so we deal here with the psychization of the landscape whose sources can be traced back to modernism.

PL

Twórczość Iwana Trusza – ukraińskiego malarza wykształconego w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie – była i nadal jest przedmiotem zainteresowania w Polsce, ze względu na specyficzny charakter, którego źródeł należy się dopatrywać także we wpływie, jaki wywarły na artystę studia pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego i Jana Stanisławskiego. Pejzaż był dominującym gatunkiem w twórczości Trusza, który malował rozległe stepy i pola ukraińskie, krajobrazy ze swoich rodzinnych stron i z peregrynacji artystycznych. Mało uwagi poświęcano jednak symbolicznemu i neoromantycznemu charakterowi tych obrazów, które nie były malowane w bezpośrednim kontakcie z naturą, lecz w pracowni. Oddawały ducha natury i stan duszy artysty, zatem pojawia się tu psychizacja pejzażu, której źródeł należy doszukiwać się w modernizmie.

Keywords

PL

Trusz; pejzaż; symbolizm; psychizacja pejzażu; ekspresjonizm

EN

Trusz; landscape; symbolism; landscape psychization; expressionism

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2022
• Volume: 29
• Issue: 2
• Pages: 255-266

Dates

published

2022

Contributors

author

Beata Lewińska

• Wydział Nauk Historycznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000219958310

References

• Besanez T., Iwan Trusz. Ein Europäischer Maler aus der Ukraine, Nakładem Michaela Markowicza, Düren 1997.
• Białostocki J., Symbole i obrazy w świecie sztuki, PWN, Warszawa 1982.
• Biła O., Ivan Truŝ: maljars’ki elegii ukrains’kogo neoromantica: (twori zi zbirki Naciolnogo muzeju u L’Voci imeni Andreja Ŝeptic’kogo [kat. wystawy], Kijów 2013.
• Biła O., Słoneczne akordy w twórczości Iwana Trusza [kat. wystawy], Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Sopot 2011.
• Cassou J., Encyklopedia symbolizmu, tłum. J. Guze, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1992.
• Jan Stanisławski i jego uczniowie z kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków [kat. wystawy], Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2020.
• Janion M., Odnawianie znaczeń, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
• Juszczak W. Malarstwo polskiego modernizmu, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2004.
• Juszczak W., Jan Stanisławski, Wydawnictwo „Ruch”, Warszawa 1972.
• Katalog wystaw prof. Leona Wyczółkowskiego (grafika), Iwana Trusza (obrazy), Janiny Reichertówny (rzeźba), Antoniego Bartkowskiego (obrazy), inż. Józefa Awina (projekty architektoniczne [kat. wystawy], Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, Lwów 1927.
• Katalog wystaw zbiorowych Anny Harland-Zajączkowskiej, Jerzego Merkla, Marjana Ruzamskiego, Iwana Trusza: marzec – kwiecień 1928, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, Lwów 1928.
• Koniec wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890-1914 [kat. wystawy], red. E. Charazińska, Ł. Kossowski, MNW, Warszawa 1926.
• Korab-Brzozowski S., Nim serce ucichło, Wydawnictwo J. Mortkowicz, Warszawa 1910.
• Księgi Świadectw z lat 1895/1896-1900/1901, Archiwum Zakładowe Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
• Lewińska B., W poszukiwaniu motywów pejzażowych, czyli wędrówki artystyczne Jana Stanisławskiego i jego uczniów, w: Wędrowanie sztuki, red. A. Badach, K. Chrudzimska-Uhera, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa 2018, s. 76-78.
• Lewińska-Gwóźdź B., Iwan Trusz: malarski pejzaż duszy, „Społeczeństwo Otwarte”, 1994, nr 11, s. 29-33.
• Lewińska-Gwóźdź B., Szkoła Jana Stanisławskiego – fenomen pedagogiczny i artystyczny, „Saeculum Christianum”, 20/2013, s. 157-171.
• Malinowski J., Malarstwo i rysunek, w: Sztuka polska. Sztuka XIX wieku, Arkady, Warszawa 2021.
• Melbechowska-Luty A., Nokturny. Widoki nocy w malarstwie polskim, Arkady, Warszawa 1999.
• Młoda Polska. Słowa. Obrazy. Przestrzenie. W hołdzie Stanisławowi Wyspiańskiemu [kat. wystawy], Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, Warszawa 2007.
• Nowicki F., Poezye, Lwów 1981.
• Przerwa-Tetmajer K., Poezje, seria pierwsza, Kraków 1891.
• Przesmycki Z., Maurycy Maeterlinck, w: Wybór pism krytycznych, t. 1, Kraków 1967.
• Retrospektywna Wystawa Sztuki Ukraińskiej ze zbiorów Ukraińskiego Muzeum Narodowego we Lwowie [kat. wystawy], Instytut Propagandy Sztuki, Warszawa 1934
• Zbierzchowski H., Impresje, Księgarnia Friedleina, Warszawa 1902.
• Żeromski S., Ludzie bezdomni, Księgarnia Bronisława Natansona, Warszawa 1900.

Identifiers

DOI

10.21697/sc.2022.29.2.19

Biblioteka Nauki

2175120