Aksjologiczne podstawy integralnej ochrony środowiska przyrodniczego i ludzkiego

• Authors: Wojciech Bołoz

Title variants

EN

Axiological principles of integrated protection of human and natural environments

Abstracts

EN

Over the last few decades, we have witnessed a significant change in human mentality and attitudes towards the natural environment and its protection. This change is accompanied by different axiological principles within which we can distinguish: 1) the anthropocentric concept which places man in the centre and grants him a privileged place amongst other species; 2) the anti-anthropocentric concept which stresses the equality of all species and demands a reversal in humanistic orientation consolidated by the European Enlightenment; 3) the moderate anthropocentric concept which underlines human’s caring and a responsible role towards the ecosystem. As disturbances of ecological balance are the result of human actions and the sign of the cultural crisis, the necessity to protect the natural environment should be realised. John Paul II was a supporter of the above. He referred to the integrated ecology, which combines the protection of the natural environment with the concern of the quality of human spirituality. Integrated ecology poses two demands: 1) all actions towards environmental protection should be understood as means of confirming the respect of human personal dignity; 2) those actions which harm the natural environment and threaten man should be given up.

PL

OW ciągu ostatnich dekad jesteśmy świadkami znaczącej zmiany w mentalności ludzi i ich stosunku do środowiska naturalnego i jego ochrony. Zmianie tej towarzyszą różne zasady aksjologiczne, wśród których można wyróżnić: 1) koncepcję antropocentryczną, która w centrum stawia człowieka i przyznaje mu uprzywilejowane miejsce wśród innych gatunków; 2) koncepcję anty-antropocentryczną, która akcentuje równość gatunków i domaga się odwrócenia orientacji humanistycznej ugruntowanej przez europejskie oświecenie; 3) koncepcję umiarkowanie antropocentryczną, która podkreśla ludzką troskę i odpowiedzialność wobec ekosystemu. Ponieważ zaburzenia równowagi ekologicznej jest skutkiem działania człowieka i znakiem kryzysu kulturowego, konieczne jest uświadomienie sobie potrzeby ochrony środowiska naturalnego. Głosił to papież Jan Paweł II, odwołując się do ekologii integralnej, która łączy ochronę środowiska naturalnego i troskę o jakość duchowego życia człowieka. Ekologia integralna stawia dwa wymagania: 1) wszystkie działania na rzecz ochrony środowiska powinny być rozumiane jako środki umocnienia szacunku dla godności człowieka; 2) należy porzucić to wszystko, co niszczy środowisko naturalne i zagraża człowiekowi.

Keywords

PL

kryzys ekologiczny; antropocentryzm; biocentryzm; chrześcijaństwo; umiarkowany antropocentryzm; prawa człowieka; godność osoby

EN

ecological crisis; anthropocentrism; biocentrism; Christianity; moderate anthropocenrics; human rights; human dignity

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2006
• Volume: 4
• Issue: 1
• Pages: 113-120

Dates

published

2006

Contributors

author

Wojciech Bołoz

• Instytut Ekologii i Bioetyki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,

References

• Amery, Carl. 1972. Das Ende der Vorsehung. Die gnadenlosen Folgen des Christentums. Hamburg: Rowohlt Verlag GmbH.
• Barbieri, Eleonora. 2001. „Zasada ekologii ludzkiej.” Społeczeństwo 5: 549-558.
• Bołoz, Wojciech. 2003. „Bioetyka. Jej historia i sposoby ujmowania.” Studia Ecologiae et Bioeticae 1: 161-175.
• Devall, Bill, i George T. Sessions. 1994. Ekologia głęboka: żyć w przekonaniu, iż Natura coś znaczy. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok.
• Grzesica, Jan. 1983. Ochrona naturalnego środowiska człowieka – problem teologiczno-moralny. Katowice: Księgarnia Świętego Jacka.
• Häring, Bernhard. 1981. Frei in Christus: Moraltheologie für die Praxis des christlichen Lebens, Bd II. Freiburg-Basel-Wien: Verlag Herder.
• John Paul II. 1991. Encyclical Letter «Centesimus annus». Rome: Libreria Editrice Vaticana.
• John Paul II. 1995. Encyclical Letter «Evangelium vitae». Rome: Libreria Editrice Vaticana.
• Jonas, Hans. 1990. Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej. Kraków: Platan.
• Kalinowska, Anna. 1991. Ekologia: wybór przyszłości. Warszawa: Editions Spotkania.
• Kocot, Kazimierz, i Karol Wolfke (red.). 1978. Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego. Wrocław-Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Łukomski, Julisław. 1999. „Podstawy chrześcijańskiej etyki środowiska naturalnego.” W Ochrona środowiska w filozofii i teologii, red. Józef M. Dołęga, Jacek W. Czartoszewski, 177-202. Warszawa: ATK.
• Mariański, Janusz. 1993. „Kwestia ekologiczna w encyklice «Centesimus annus».” Colloquium Salutis 25: 165-184.
• Muszyński, Zygmunt. 1999. „Środowisko i zdrowie.” W Kompendium wiedzy o ekologii, red. Jan Strzałko, i Teresa Mossor-Pietraszewska, 472-512. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Radecki, Wojciech. 1987. „Filozoficzne i polityczne podstawy prawa człowieka do środowiska.” W Prawo człowieka do środowiska naturalnego, red. Jerzy Sommer, 10-26. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Sobański, Remigiusz. 1998. „Prawa człowieka a ekologia.” W Prawa człowieka w państwie ekologicznym, red. Remigiusz Sobański, 301-347. Warszawa: Wydawnictwo ATK.
• Ślipko, Tadeusz. 1994. Granice życia. Dylematy współczesnej bioetyki. Kraków: WAM.
• Tyburski, Włodzimierz. 1999. „Aksjologia ochrony środowiska przyrodniczego.” W Ochrona środowiska w filozofii i teologii, red. Józef M. Dołęga, i Jacek W. Czartoszewski, 153-169. Warszawa: Wydawnictwo ATK.
• Viafora, Corrado. 2002. „Niepodzielna godność. Analiza bioetycznych implikacji Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.” Społeczeństwo 5: 615-617.
• White, Lynn Jr. 1967. “The Historical Roots of our Ecologic Crisis.” Science 155: 1203-1207.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2006.4.1.09

Biblioteka Nauki

1817667