Bezpieczeństwo ekologiczne – ważny czy żywotny interes narodowy? (perspektywa całościowa)

• Authors: Mariusz Ciszek

Title variants

EN

Ecological Security – an Important or Vital National Interest? (the comprehensive perspective)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Bezpieczeństwo ekologiczne uznawane jest współcześnie za jeden z najważniejszych elementów niemilitarnej odmiany bezpieczeństwa. W aspekcie bezpieczeństwa narodowego ochrona środowiska przyrodniczego człowieka ujmowana jest również w kontekście interesów narodowych. Ujęcie takie z pewnością dowartościowuje problematykę ochrony środowiska. Analiza podstawowej literatury oraz dokumentów strategicznych z zakresu bezpieczeństwa narodowego dokonana w niniejszej publikacji uświadamia, że ochrona środowiska ujmowana jest w nich jako interes ważny, przewyższający nawet inne istotne aspekty bezpieczeństwa, ale jednak nie żywotny interes narodowy, który ma rangę najwyższą. Z jednej strony można stwierdzić, że potrzeba ochrony środowiska została pozytywnie dowartościowana, ale z drugiej strony przyjęcie takiej hierarchii interesów narodowych może też niektórych autorów nie zadowolić. Przeczy ona bowiem ustaleniom nauki, zwłaszcza nauk przyrodniczych, które już dawno temu potwierdziły, że przetrwanie wszelkich organizmów, w tym i ludzkich, uzależnione jest (od dobrego stanu) środowiska przyrodniczego. Zatem pojawia się tutaj pytanie o bezpieczeństwo ekologiczne i związany z nim postulat ochrony środowiska, czy stanowi on (ono) w istocie ważny czy może żywotny interes narodowy? Próba odpowiedzi na to (tytułowe) pytanie, stanowić będzie problematykę badawczą rozpatrywaną w niniejszej publikacji. Jej przedmiotem zaś będzie bezpieczeństwo ekologiczne ujmowane w aspekcie nauk o bezpieczeństwie (narodowym), nauk humanistycznych oraz do pewnego stopnia nauk przyrodniczych, a dokładniej biologii, zwłaszcza zaś stanowiącej jej integralną część – ekologii. Celem publikacji jest ukazanie problematyki bezpieczeństwa ekologicznego w aspekcie interesów narodowych – z perspektywy szerszej i całościowej. Autor niniejszego tekstu przypuszcza, że realizacja interesów żywotnych powiązana jest z pozytywnym stanem środowiska przyrodniczego, które warunkuje bezpieczeństwo ekologiczne, jak i wszelkie procesy życiowe przebiegające na naszej planecie. Nawiązanie zatem do podstaw biologii i ekologii wydaje się być nieuniknione, ponieważ wszelka problematyka środowiskowa jest z naukami tymi nierozerwalnie związana. Na tej podstawie można przyjąć założenie, że bezpieczeństwo ekologiczne przekracza wagę interesów ważnych, ustępujących tym żywotnym. Istnieje zatem możliwość uznania bezpieczeństwa ekologicznego (ochrony środowiska przyrodniczego) za żywotny interes narodowy.

EN

Today, ecological safety is considered as one of the most important elements of non-military type of security. In the aspect of national security, human environment protection is also taken into consideration in the context of national interests. This approach certainly adds importance to the issue of environmental protection. The analysis of basic literature and strategic documents in the scope of national security conducted within the frameworks of this publication showed that environmental protection is treated there as an important interest, surpassing even other important aspects of security, still, it is not a vital national interest which is of the highest importance. On one hand, one can state that the need of environmental protection has been positively appreciated; on the other hand, accepting this hierarchy of national interests may not be satisfactory to some of the authors. It is in contradiction with the settlements of science, and, especially, natural sciences which confirmed a long time ago that the survival of all organisms, including humans, is dependent on a (good) state of the natural environment. Therefore, the question concerning ecological security and the connected environmental protection postulate arises: is it an important or vital national interest? The attempt of answering this (title) question constitutes the research problem of the publication. Its subject is ecological safety from the perspective of sciences of (national) security, humanities and, to some extent, natural sciences – more precisely, biology and, especially, its integral part – ecology. The objective of the publication is showing the issues of ecological security in the aspect of national interests – from the broader and comprehensive perspective. The author of this publication supposes that realization of vital interests is connected with a positive state of the natural environment which determines ecological security and all life processes of the planet. Therefore, referring to the foundations of biology and ecology seems to be unavoidable as all the environmental issues are inseparably connected to these sciences. On this basis, one may assume that ecological security is of greater significance than important interests, inferior to the vital ones. Thus the possibility of recognizing ecological security (natural environment protection) as vital national interest.

Keywords

PL

bezpieczeństwo ekologiczne; bezpieczeństwo narodowe; ochrona środowiska przyrodniczego; Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP; interesy narodowe; bezpieczeństwo ekologiczne; bezpieczeństwo narodowe; ochrona środowiska przyrodniczego; Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP; interesy narodowe

EN

ecological security; national security; natural environment protection; National Security Strategy of the Republic of Poland; national interests

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Ecologiae et Bioethicae
• Year: 2017
• Volume: 15
• Issue: 2
• Pages: 13-26

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Mariusz Ciszek

References

• Badurski D. i in., 2008, Interes narodowy (hasło), w: Zdrodowski B. (oprac. zbior. pod kierown.), „Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego”, AON, Warszawa, 55.
• Borkowski R., 2015, Teoretyczno-metodologiczne aspekty rozważań nad bezpieczeństwem ekologicznym, referat wygłoszony w trakcie obrad VI Konferencji Naukowej, nt. „Współczesne bezpieczeństwo ekologiczne” (zorganizowanej przez Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach), Siedlce (1-2.6.2015).
• .
• Ciszek M., 2009, Teocentryczny model etyki środowiskowej oraz jego implikacje w kulturze bezpieczeństwa ekologicznego i ekorozwoju, wyd. PTF, Warszawa.
• Ciszek M., 2011, Bezpieczeństwo ekologiczne i zrównoważony rozwój w aspekcie Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Studia Ecologiae et Bioethicae, Vol. 10, No 1, 29-41.
• Ciszek M., 2013, Filozofia ekologii rodziny ludzkiej w systemie środowiska społecznego, kulturowego i przyrodniczego. Studium społeczno-filozoficzne z zakresu bezpieczeństwa ekologicznego, wyd. UPH, Siedlce.
• Hull Z., 2008, Bezpieczeństwo ekologiczne (hasło), w: Ciszek M. (red.), „Słownik bioetyki, biopolityki i ekofilozofii”, wyd. PTF, Warszawa, 28.
• Interesy podmiotu bezpieczeństwa (subkategoria definicyjna), w: „Słownik podstawowych pojęć na potrzeby Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego”, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa, 10 stycznia 2011, <http://www.spbn.gov.pl/sbn/archiwum-spbn/informacje-o-spbn/slownik/3191,Slownik-pojec.html#1>, dostęp: 3.7.2015.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Tekst uchwalony przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 roku, Dz.U.1997.78.483.
• Koziej S., 2011, Bezpieczeństwo: istota, podstawowe kategorie i historyczna ewolucja, Bezpieczeństwo Narodowe, Vol. II, No 18, 19-39.
• Olaczek R., 1999, Środowisko przyrodnicze, ambio, ekumena, ojkos, środowisko, środowisko naturalne (hasło), w: Olaczek R. (red.), Słownik szkolny. Ochrona przyrody i środowiska, wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 248-249.
• Pyłka-Gutowska E., 2000, Ekologia z ochroną środowiska. Przewodnik, wyd. „Oświata”, Warszawa.
• Stępczak K., 1987, Ochrona i kształtowanie środowiska, wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2003.
• Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007.
• Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014.
• Strategia Bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2000.
• Strategia Obronności Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2000.
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska z dnia 20 czerwca 2001 roku, Dz.U.2001.62.627.
• Założenia polskiej polityki bezpieczeństwa oraz Polityka bezpieczeństwa i strategia obronna Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1992.
• Żywotny (hasło), w: „Słownik Języka Polskiego PWN”, <http://sjp.pwn.pl/sjp/zywotny;2548521.html>, dostęp: 28.5.2015.

Identifiers

DOI

10.21697/seb.2017.15.2.02