Zjawisko a rzeczywistość – wpływ poglądów Bertranda Russella na koncepcję wielości rzeczywistości Leona Chwistka

• Authors: Tomasz Femiak

Title variants

EN

Phenomena vs. Reality. The Influence of Bertrand Russell on Leon Chwistek’s Concept of Multiple Realities

Abstracts

EN

This article discusses the main publications of Bertrand Russell from 1905-1921 that inspired Leon Chwistek’s theory of the multiplicity of realities. It delineates the historical background of Chwistek’s account, emphasizing that the issues raised by Russell were just one of the many elements that influenced his theory of the multiplicity of realities, and compares the views of both philosophers.

PL

W artykule omówione zostały główne publikacje Bertranda Russella z lat 1905-1921 jako stanowiące inspirację dla powstania teorii wielości rzeczywistości Leona Chwistka. W ten sposób ukazano tło historyczne, tj. wpływ podnoszonych przez Russella zagadnień na postawę badawczą Chwistka (jedna z wielu składowych sytuacji problemowej, w której teoria wielości rzeczywistości była tworzona). Artykuł zawiera także zestawienie poglądów obu filozofów oraz ocenę podobieństw i różnic między nimi.

Keywords

PL

Bertrand Russell; Leon Chwistek; teoria wielości rzeczywistości; zjawisko; rzeczywistość

EN

Bertrand Russell; Leon Chwistek; concept of multiple realities; phenomenon; reality

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2022
• Volume: 58
• Issue: 1
• Pages: 47-72

Dates

published

2022

Contributors

author

Tomasz Femiak

• Uniwersytet Opolski, Instytut Filozofii -

• https://orcid.org/0000000258261102

References

• Borowski, M. (1921). O przedmiotach fizycznych, psychicznych, idealnych i fikcyjnych. Przegląd Filozoficzny, 24(3-4), 139-163.
• Brożek, H. (2014). Teoria wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Rys krytyczny. Argument: Biannual Philosophical Journal, 4(2), 405-424.
• Chrobak, K. (2004). Niejedna rzeczywistość. Racjonalizm krytyczny Leona Chwistka. Kraków: Inter Esse.
• Chwistek, L. (1912). Zasada sprzeczności w świetle nowszych badań Bertranda Russella. Kraków: Akademia Umiejętności.
• Chwistek, L. (1917). Trzy odczyty odnoszące się do pojęcia istnienia. Przegląd Filozoficzny, 20(2-4), 122-151.
• Chwistek, L. (1918). Wielość rzeczywistości w sztuce. Maski, (1-4), 38-58.
• Chwistek, L. (1921a). Antynomie logiki formalnej. Przegląd Filozoficzny, 14(3-4), 164-171.
• Chwistek, L. (1921b). Wielość rzeczywistości, (Wydane z zasiłkiem Ministerstwa W.R.iO.P.). Kraków: Zakład Graficzny „Wisłoka” w Jaśle.
• Chwistek, L. (1922). Zasady czystej teorji typów. Przegląd Filozoficzny, 25(3), 359-391.
• Chwistek, L. (1926). Zastosowanie metody konstrukcyjnej do teorii poznania. Przegląd Filozoficzny, 16(3-4), 175-187.
• Chwistek, L. (1932). Tragedia werbalnej metafizyki (Z powodu książki Dra Ingardena: Das literarische Kunstwerk). Kwartalnik Filozoficzny, 10, 46-76.
• Chwistek, L. (1963a). Pisma filozoficzne i logiczne, t. 1. Warszawa: PWN.
• Chwistek, L. (1963b). Granice nauki, zarys logiki i metodologii nauk ścisłych (1935), W: L. Chwistek, Pisma filozoficzne i logiczne, t. 2, 1-245. Warszawa: PWN.
• Chwistek, L. (2004a). Sens i rzeczywistość (1916). W: K. Chrobak, Niejedna rzeczywistość. Racjonalizm krytyczny Leona Chwistka, 317-479. Kraków: Inter Esse.
• Chwistek, L. (2004b). Wielość rzeczywistości w sztuce. W: L Chwistek, Wybór pism estetycznych, 3-20. Kraków: Universitas.
• Chwistek, L. (2012). The Principles of the Pure Type Theory (1922). History and Philosophy of Logic, 33(4), 329-352. DOI 10.1080/01445340.2012.695104.
• Chwistek, L. (2017a). The Plurality of Realities. Collected Essays. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego. DOI 10.4467/K9700.31/e/17.17.6757.
• Chwistek, L. (2017b). The Law of Contradiction in the Light of Recent Investigations of Bertrand Russell. W: A. Brożek, F. Stadler, J. Woleński (red.), The Significance of the Lvov-Warsaw School in the European Culture. Vienna Circle Institute Yearbook, vol. 21, 227-289. Springer. DOI 10.1007/978-3-319-52869-4_13.
• Chwistek, L. (2017c). The Tragedy of Verbal Metaphysics. Journal for the History of Analytical Philosophy, 5(1), 1-20. DOI 10.15173/jhap.v5i1.2957.
• Copleston, F. (1989). Historia filozofii. Od Benthama do Russella, t. 8. Warszawa: PAX.
• Estreicher, K. (1971). Leon Chwistek. Biografia artysty (1884-1944). Kraków: PWN.
• Hempoliński, M. (1974). Brytyjska filozofia analityczna. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Hempoliński, M. (1990). Bertrand Russell – analiza formalna przeciwko paradoksom filozofii. W: Z. Kuderowicz (red.) Filozofia współczesna, t. 2, 31-50. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Jadacki, J.J. (1986a). Leon Chwistek – Bertrand Russell’s Scientific Correspondence. Dialectics and Humanism, 1, 239-263.
• Jadacki, J.J. (1986b). O poglądach filozoficznych Leona Chwistka (w siedemdziesiątą rocznicę wydania zasady sprzeczności w świetle nowszych badań Bertranda Russella). Studia i materiały z dziejów nauki polskiej, 1(1), 109-133.
• James, W. (1905). The Perception of Reality. W: W. James, The Principles of psychology, vol. 2, 281-324. New York: Henry Holt and Company.
• Jusiak, J. (1992). Filozofia nauki i teoria poznania Alfreda Northa Whiteheada. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kostyrko, T. (1968). Interpretacja koncepcji Wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Studia Metodologiczne, 4, 89-105.
• Łukasiewicz, J. (1910). O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Mróz, T. (2011). Bertranda Russella spotkania z filozofią polską (L. Chwistek, W. Lutosławski, S. Themerson). Studia Philosophica Wratislaviensia, 6(3), 71-82.
• Mróz, T. (2015). Dwa listy Leona Chwistka o jego inspiracjach i stanie filozofii w Polsce. Rocznik Historii Filozofii Polskiej, 8, 5-23.
• Niedźwiecka-Ossowska, M. (1924). Ontologia Bertranda Russell’a. Przegląd Filozoficzny, 27(3-4), 230-245.
• Pasenkiewicz, K. (1962). Analiza i krytyka teorii wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Studia Filozoficzne, 1(28), 65-93.
• Russell, B. (1912). The Problems of Philosophy. London: Williams & Norgate.
• Russell, B. (1917). Mysticism and Logic and Other Essays. London: George Allen & Unwin Ltd.
• Russell, B. (1921). The Analysis of Mind. London: George Allen & Unwin Ltd.
• Russell, B. (1922). Introduction. W: L. Wittgenstein, Tractatus Logico-Philosophicus, 7-19. London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd.
• Russell, B. (1937). The Principles of Mathematics. New York: W.W. Norton & Company, Inc.
• Russell, B. (1967). Deskrypcje (1905). W: J. Pelc, Logika i język, 277-293. Warszawa: PWN.
• Russell, B. (1972). Mój rozwój filozoficzny. Warszawa: PWN.
• Russell, B. (1995). Problemy filozofii. Warszawa: PWN.
• Russell, B. (2000). Nasza wiedza o świecie zewnętrznym. Warszawa: Aletheia.
• Russell, B. (2003). Wstęp do filozofii matematyki. Warszawa: Aletheia.
• Stamm, E. (1913). Szkic metodologii ogólnej na podstawie genetycznej. Przegląd Filozoficzny, 16(2-3), 353-378.
• Surma, P. (2013). Teoria wielości rzeczywistości Leona Chwistka. Rocznik Historii Filozofii Polskiej, 6, 81-126.
• Vaihinger, H. (1908). Prawo rozwoju wyobrażeń o rzeczywistości. Warszawa: Wydawnictwo Przeglądu Filozoficznego.
• Whitehead, A.N., Russell, B. (1910). Principia Mathematica, vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press.
• Whitehead, A.N., Russell, B. (1925). Introduction to the second edition. W: A.N. Whitehead, B. Russell, Principia Mathematica, vol. 1, XIII-XLIV. Cambridge: Cambridge University Press.
• Woleński, J. (2001). Towarzystwo Naukowe Warszawskie i rozwój logiki w Polsce. W: Z. Mikulski (red.), 200-lecie Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk, 27-42. Warszawa: Retro-Art.

Identifiers

DOI

10.21697/spch.2022.58.A.03

Biblioteka Nauki

22713435