Totalitaryzmy, ponowoczesność i wychowanie człowieka w świetle rozważań filozoficznych Chantal Delsol

• Authors: Adam Janas

Title variants

EN

Totalitarianisms, Postmodernity and Education of Man: A Proposal After Chantal Delsol’s Account

Abstracts

EN

The aim of this essay is to highlight the logical connections between education, postmodernity and totalitarianism. It begins from the existence of an ontically diverse reality, an integral part of which is human life between different orders of existence, immanent (biopsychosocial) and transcendent (existential, metaphysical and religious), which enables man to become what he may and should be. Following Chantal Delsol’s account, it can be argued that in the darkness of transcendence – both in totalitarianism and today – man is reduced to his biopsychosocial conditions as a result of the absolutization of the inherent criteria for the legitimacy of what is immanent. Consequently, the world becomes a field for social experiments carried out by means of terror or, more subtly, of social engineering. Education appears then as man’s protection against the totalitarian potential of human collective existence, and therefore also against himself.

PL

Celem artykułu jest wykazanie związku pomiędzy ponowoczesnością i totalitaryzmami oraz wychowaniem człowieka. Przyjętym założeniem jest istnienie zróżnicowanej ontycznie rzeczywistości, której integralną częścią jest życie człowieka, pomiędzy różnymi porządkami istnienia: immanentnym (biopsychospołecznym) i transcendentnym (egzystencjalnym, metafizycznym i religijnym), w obliczu którego człowiek staje się tym, kim może i być powinien. Na podstawie analizy rozważań francuskiej myślicielki Chantal Delsol (ur. 1947) można sądzić, że wobec przesłoniętej transcendencji – zarówno w minionych totalitaryzmach, jak i współcześnie – człowiek wskutek absolutyzacji inherentnych kryteriów prawomocności tego, co immanentne, zostaje zredukowany do swoich uwarunkowań biopsychospołecznych. W konsekwencji świat staje się polem do eksperymentów społecznych, dokonywanych za pomocą terroru, bądź bardziej subtelnych środków inżynierii społecznej. Wychowanie jawi się wówczas jako ochrona człowieka przed totalitarnym potencjałem ludzkiego zbiorowego istnienia, a zatem także przed nim samym.

Keywords

PL

wychowanie; ponowoczesność; totalitaryzmy; immanencja; transcendencja; Chantal Delsol

EN

education; postmodernity; totalitarianisms; immanence; transcendence; Chantal Delsol

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2022
• Volume: 58
• Issue: 1
• Pages: 99-116

Dates

published

2022

Contributors

author

Adam Janas

• Uniwersytet Warszawski -

• https://orcid.org/0000000232846620

References

• Arendt, H. (2008). Korzenie totalitaryzmu. T. 2. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Baumgartner, H.-M. (1996). Rozum skończony. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Blandzi, S. (2004). Dlaczego grecka mądrość. W: A. Motycka, S. Blandzi (red.), Spotkania platońskie, 201-210. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Delsol, C. (2003). Esej o człowieku późnej nowoczesności. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Delsol, C. (2017). Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność. Warszawa: Wydawnictwo PAX.
• Delsol, C. (2018). Kamienie węgielne. Na czym nam zależy?. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Godoń, R. (2012). Między myśleniem a działaniem. O ewolucji anglosaskiej filozofii edukacji. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gołębiewska, M. (2004). Rzeczywistość – kategoria myśli potocznej. W: A. Motycka, S. Blandzi (red.), Spotkania platońskie, 166-173. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Gómez Dávila, N. (2014). Scholia do tekstu implicite. T. 1. Warszawa: Furta Sacra.
• Hall, L.K., Seaton, P. (red.). (2012). Lucid Mind, Intrepid Spirit. Essays on the Thought of Chantal Delsol, Lanham: Lexington Books.
• Lavelle, L. (1963). Przyjaciele Boga i ludzi. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Strauss, L. (1988). Trzy fale nowożytności. Res Publica, 11(17), 15-24.
• Taylor, C. (2012). Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Warszawa: PWN.
• Voegelin, E. (2016). Epoka ekumeniczna. Warszawa: Teologia Polityczna.
• Zamojski, P. (2010). Pytanie o cel kształcenia. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Identifiers

DOI

10.21697/spch.2022.58.A.05

Biblioteka Nauki

22712541