Krytyczny realizm Roya Bhaskara – Basic Critical Realism

• Authors: Małgorzata Stochmal

Title variants

EN

Critical realism of Roy Bhaskar – Basic Critical Realism

Abstracts

EN

Critical realism contributes to the development of actual knowledge of society by overcoming the shortcomings of many competing epistemological approaches to social reality. Realistic philosophy of science and social sciences stems from the work of British scientists, which have been for decades led by Roy Bhaskar. Bhaskar’s academic achievements are impressive, but remain largely unknown among Polish readers. The main aim of the article is to present the assumptions of critical realism relating to the first stage of theory development, known as Basic Critical Realism. The article presents more important references to ontological and epistemological issues and partly to the dimension of metaphysics. In the following series of the article, the description of Bhaskar’s work will be deepened and broadened, which increases our cognitive curiosity. The article is addressed to recipients interested in a critical and realistic vision of the description of reality, representing various fields of science and scientific disciplines, whose representatives wish to use this intellectual program in their planned research ventures.

PL

Krytyczny realizm przyczynia się do rozwoju rzeczywistej wiedzy o społeczeństwie, przezwyciężając niedomagania wielu konkurencyjnych sposobów ujmowania rzeczywistości społecznej. Realistyczna filozofia nauki i nauk społecznych wprowadzona przez Roya Bhaskara daje impuls do postrzegania rzeczywistości społecznej w zupełnie odmienny sposób. Dorobek naukowy Bhaskara jest ogromny, jednak nie jest dostatecznie spopularyzowany wśród polskich czytelników. Głównym celem artykułu jest zaprezentowanie założeń krytycznego realizmu odnoszących się do pierwszego etapu rozwoju teorii, określanego mianem Basic Critical Realism. Publikacja prezentuje ważniejsze nawiązania do zagadnień ontologicznych, epistemologicznych oraz częściowo do wymiaru metafizyki. Artykuł kieruję do odbiorców zainteresowanych krytyczno-realistyczną wizją opisu rzeczywistości, reprezentujących różne dziedziny nauki i dyscypliny naukowe, pragnących wykorzystać ten intelektualny program w planowanych przedsięwzięciach badawczych.

Keywords

PL

fundamentalny krytyczny realizm; rozwarstwiona głębia ontologii; głębia epistemologii; metafizyka; krytyczno-realistyczne zgłębienie; społeczny realizm

EN

Basic Critical Realism; stratified depth of ontology; the depth of epistemology; metaphysics; critical realist embrace; social realism

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2023
• Volume: 31
• Issue: 1
• Pages: 9-18

Dates

published

2023

Contributors

author

Małgorzata Stochmal

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000283852844

References

• Archer M.S. (2020), The Morphogenetic Approach. Critical Realism’s Explanatory Framework Approach [w:] P. Róna, L. Zsolnai (red.). Agency And Causal Explanation in Economics, e-book: Springer. DOI: 10.1007/978-3-030-26114-6.
• Bhaskar R. (1989), Possibility of Naturalism. A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences. Third edition. London and New York: Routledge.
• Bhaskar R. (1993), Dialectic: The Pulse of Freedom. London: Verso.
• Bhaskar R. (2008a), Dialectic: The Pulse of Freedom, London and New York: Routledge.
• Bhaskar R. (2008b), A Realist Theory of Science, London and New York: Routledge.
• Bhaskar R. (2009), Scientific Realism and Human Emancipation, Abingdon: Routledge.
• Bhaskar R. (2011), Realistyczna teoria nauki, tłum. K. Zahorodna [w:] M. Sikora (red.). Realizm wobec wyzwań antyrealizmu. Multidyscyplinarny przegląd stanowisk, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
• Bhaskar R. (2013), Prolegomenon: the consequences of the revindication of philosophical ontology for philosophy and social theory [w:] M.S. Archer, A. Maccarini (red.). Engaging with the world: agencies, institutions, historical formations. London and New York: Routledge.
• Bhaskar R. (2014), Foreword [w:] P.K. Edwards, J. O’Mahoney, S. Vincent (red.). Studying organizations using critical realism: A practical guide. Oxford: Oxford University Press.
• Bhaskar R. (2016), Enlightened Common Sense: The Philosophy of Critical Realism. Edited with a preface by M. Hartwig. Abingdon: Routledge.
• Bhaskar R. (2020), Critical realism and the ontology of persons. “Journal of Critical Realism”, 19(2), s. 113. DOI: 10.1080/14767430.2020.1734736 (13.08.2021).
• Bukowski M. (2021), Unifikacja przez translację. Realizm krytyczny jako metateoria dla medioznawstwa. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Cruickshank J. (2003), Introduction [w:] J. Cruickshank (red.). Critical Realism: The Difference it Makes. London and New York: Routledge.
• Elder-Vass D. (2007), A Method for Social Ontology. “Journal of Critical Realism”, 6(2), s. 226. DOI:10.1558/jocr.v6i2.226 (15.08.2022).
• Gorski Ph. (2013), What is Critical Realism? And Why Should You Care? “Contemporary Sociology: A Journal of Reviews”, 42(5), s. 659. DOI: 10.1177/0094306113499533 (13.08.2022).
• Holland D. (2019), Enlightened common sense II: clarifying and developing the concepts of intransitivity and domains of reality. “Journal of Critical Realism”, 18(2) s. 4. DOI:10.1080/14767430.2019.1600122 (25.08.2022).
• Hugh L. (2007), Explanatory critique [w:] M. Hartwig (red.). Dictionary of Critical Realism. London and New York: Routledge.
• Kaidesoja T. (2015), Naturalizing Critical Realist Social Ontology. London and New York: Routledge.
• Lawson T. (2019), The Nature of Social Reality Issues in Social Ontology. London and New York: Routledge.
• Marshall P. (2016), A Complex Integral Realist Perspective: Towards A New Axial Vision. London and New York: Routledge.
• Mrozowicki A. (2019), O kulturze i sprawczości w ujęciu morfogenetycznym. „Kultura Współczesna”, 3(106), s. 171. DOI: 10.26112/kw.2019.106.14 (14.08.2022).
• Norris Ch. (2007), Transcendental Realism [w:] M. Hartwig (red.). Dictionary of Critical Realism. London and New York: Routledge.
• Porpora D.V. (2016), Reconstructing Sociology. The Critical Realist Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
• Shotter J. (1990), Underlabourers for science or toolmakers for society. “History of the Human Sciences”, 3(3), s. 443. DOI:10.1177/095269519000300309.
• Stochmal M. (2021), Relacyjna moc darów troski i ofiarność druhów Ochotniczych Straży Pożarnych: Perspektywa krytycznego realizmu i ontologii społecznej. Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.21697/ucs.2023.31.1.02

Biblioteka Nauki

29433304