ZAWŁASZCZENIE NIERUCHOMOŚCI NA PRZYKŁADZIE DZIAŁAŃ WOJENNYCH Z POCZĄTKU XVII WIEKU W RZECZYPOSPOLITEJ OBOJGA NARODÓW. Z BADAŃ NAD PRAWEM ZDOBYCZY WOJENNEJ W EPOCE NOWOŻYTNEJ

• Authors: Karol Łopatecki
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Property Requisition: A Case Study of early 17th-Century Military Operations for Research on the Early Modern Law on War Trophies Summary This article is on the requisitioning of property by soldiers stationing on enemy territory. The author presents the law on war trophies in force in Poland-Lithuania in 1609–1619, when the country was at war against the Grand Duchy of Muscovy. In particular he examines a protestation lodged by Stanisław Galiński, a Mazovian nobleman. This document provides evidence that pursuant to the Polish-Lithuanian law of war abandoned property could be lawfully requisitioned providing the party taking possession of the vacant real estate became its effective holder by taking over its management. This theory is confirmed by a 1613 parliamentary resolution which allowed for the confiscation of requisitioned property from soldiers who could not prove their title to tenure on these grounds. The legal situation of requisitioned properties was similar to that of property held by the Muscovite boyars of the Smolensk region, who were granted a conditional endorsement of tenure, with the recognition of a title in fee simple subject to enfeoffment by the king.

Keywords

PL

prawo wojenne; zdobycz wojenna; zawłaszczenie; niewolnicy; dobra ziemskie; prawo lenne.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Zeszyty Prawnicze
• Year: 2016
• Volume: 16
• Issue: 4
• Pages: 59-88

Dates

published

2017-07-08

Contributors

author

Karol Łopatecki

References

• Adamczyk W., Ceny w Lublinie od XVI do końca XVIII wieku, Lwów 1935
• Bardach J., Historia państwa i prawa Polski, t. I: Do połowy XV wieku, Warszawa 1964
• Bauer M., Obraz państwa moskiewskiego i jego mieszkańców w pamiętniku Samuela Maskiewicza, «Napis» 12/2006
• Bobryk W., Miary nasypowe (zbożowe) na obszarze kryłosu lwowskiego w świetle wizytacji generalnej z lat 1716-1765, [w:] Człowiek wobec miar i czasu w przeszłości, red. P. Guzowski, M. Liedke, Kraków 2007
• Boniecki A., Herbarz polski, cz. 1, t. V, Warszawa 1902
• Bukowska K., Tomasz Drezner. Polski romanista XVII wieku i jego znaczenie dla nauki prawa w Polsce, Warszawa 1960
• Burzyński P., Prawo polskie prywatne, t. II, Kraków 1871 Chłapowski K., Alienacje dóbr królewskich w latach 1578-1668, «Przegląd Historyczny» 69/1978
• Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. II, Lwów 1911
• Dumin S., A. Rachuba, Wstęp, [do:] Metryka litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo smoleńskie 1650, red. A. Rachuba, oprac. S. Dumin, A. Rachuba, Warszawa 2009
• Ehrlich L., Polski wykład prawa wojny XV wieku: kazanie Stanisława ze Skarbimierza De bellis iustis, Warszawa 1955
• Gawron P., O znaczeniu badań nad pospolitym ruszeniem w czasach I Rzeczypospolitej, «Zeszyty Prawnicze» 14.4/2014
• Gawron P., Spory w dowództwie armii polsko-litewskiej w Inflantach w latach 1600-1602, [w:] Вялікае Княства Літоўскае і суседзі. Права Вайна. Дыпламатыя. Зборнік навуковых прац, рэд. С.Ф. Сокал, А.М. Янушкевіч, Мінск 2012
• Górski K., Historia jazdy polskiej, Kraków 1894
• Helcel A.Z., Dawne prawo prywatne polskie, Kraków 1874
• Herbst S., Wojna inflancka: 1600-1602, Warszawa 1938
• Hirschberg A., Maryna Mniszchówna, Lwów 1906
• Hoszowski S., Ceny we Lwowie w XVI i XVII wieku, Lwów 1928
• http://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/zboza/norma-i-gestosc-wysiewu-pszenzyta-ozimego,46244.html
• Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław 1953
• Iwanejko M., Prawo zdobyczy wojennej w doktrynie XVI-XVIII wieku, Kraków 1961
• Jabłonowski A., Pisma, t. III: Ukraina, Warszawa 1911
• Jeziorski P.A., Właściciele majątków ziemskich na terenie Inflant Polskich u schyłku XVI wieku, [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. III: Inflanty Polskie, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2012
• Koranyi K., Żołnierz najemny, a żołnierz zaciężny, «Czasopismo Prawno-Historyczne», 1/1948
• Kościelniak K., Źródła dochodów oficerów jazdy polskiej w pierwszej połowie XVII wieku, [w:] Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura – urzędy – prawo – finanse, red. K. Łopatecki, Zabrze 2011
• Kotarski H., Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576-1582. Sprawy organizacyjne, cz. 3, «Studia i Materiały do Historii Wojskowości» 17.2/1971
• Kroll P., Instrukcja na rozmowy z Kozakami uchwalona na konwokacji warszawskiej 1658 roku, [w:] Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą, red. M.R. Drozdowski, W. Walczak, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2012.
• Kuczyński S.M., Ziemie czernihowsko-siewierskie pod rządami Litwy, Warszawa 1936. Kupczewska M., Działalność polityczno-wojskowa Jana, Jakuba i Stefana Potockich w okresie kampanii smoleńskiej, «Białostockie Teki Historyczne» 8/2010
• León F.G. de, The Road to Rocroi: Class, Culture and Command in the Spanish Army of Flanders, 1567-1659, Leiden-Boston 2009
• Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. I, cz. 1, Warszawa 1807
• Łopatecki K., ‘Disciplina militaris’ w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012
• Łopatecki K., Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013
• Łopatecki K., Walczak W., Plan sytuacyjny oblężenie smoleńska z 1616 roku, «Studia i Materiały do Historii Wojskowości» 45/2008
• Maciszewski J., Korecki Karol, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIV, z. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968
• Maciszewski J., Korecki Samuel, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIV, z. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968
• Majewski A., Datacja rozejmu dywilińskiego, «Przegląd Historyczny» 92.4/2001.
• Majewski A.A., Moskwa 1617-1618, Warszawa 2006 Mikulski K., Rachuba A., Wstęp, [do:] Urzędnicy inflanccy XVI-XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, A. Rachuba, Kórnik 1994
• Minikowska T., Wyrazy ukraińskie w polszczyźnie literackiej XVI w., Warszawa 1980
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. IV, Lipsk 1839
• Patoka E., “Księga Zaręby” jako źródło do badania dziejów Smoleńszczyzny w latach 20 – 30 XVII w., http://dziedzictwo1rp.uw.edu.pl/wp-content/uploads/Ewa_Patoka_praca_magisterska.pdf
• Plewczyński M., Żołnierz jazdy obrony potocznej za czasów Zygmunta Augusta. Studia nad zawodem wojskowym w XVI w., Warszawa 1985.
• Przepiórka A.G., Wyprawa lisowczyków na Siewierszczyznę na przełomie 1616 i 1617 roku, [w:] Studia historyczno-wojskowe, t. II, red. K. Bobiatyński, P. Gawron. M. Nagielski, Zabrze 2008
• Rachuba A., Armia Wielkiego Księstwa Litewskiego jako czynnik unifikacji
• narodowej i kulturowej, «Przegląd Historyczny» 88.2/1997
• Rogatschewski A., Zur Rezeptionsgeschichte des Magdeburger Rechts in Russland: Die Stadt Belyj (17.–18. Jh.), «Signa Ivris» 14/2015
• Rudnicki J., Zawłaszczenie jako sposób nabycia terytorium państwowego – ewolucja doktryny i praktyki, «Rocznik Nauk Prawnych» 24.4/2014
• Ruszkiewicz B., ‘Longi temporis praescriptio’ jako zarzut długiego okresu posiadania, «Zeszyty Prawnicze» 11.1/2011
• Starożytności polskie ku wygodzie czytelnika porządkiem abecadłowym zebrane, t. II, Poznań 1852
• Teodorczyk J., Polskie wojsko i sztuka wojenna pierwszej połowy XVII wieku, «Studia i Materiał do Historii Wojskowości» 21/1978
• Tomaszewski E., Ceny w Krakowie w latach 1601-1795, Lwów 1934
• Tyszkowski K., Wojna o Smoleńsk 1613-1615, Lwów 1932
• Urwanowicz J., Wojskowe „sejmiki”. Koła w wojsku Rzeczypospolitej XVI--XVIII wieku, Białystok 1996
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. IV: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie, XIV-XVIII wiek, red. A. Rachuba, oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, P. P. Romaniuk, Warszawa 2003
• Думин C., Смоленское воеводство в составе Речи Посполитой в 1618-1654 гг. (по материалам Литовской метрики), [w:] Смоленская шляхта, t. I, ред. Б.Г. Федоров, Москва 2006
• Думин С., К истории развития землевладения в Речи Посполитой в ХVII веке (Смоленское воеводство в политике Вазов), «Собетское Славяноведение» 2/1986
• Кулаковский П., Чернигово-Сиверщина в составе Речи Посполитой. 1618-1648 гг., Киев 2006

Identifiers

DOI

10.21697/zp.2016.16.4.04