MĄŻ CZY SĘDZIA CENZOREM? UWAGI NA MARGINESIE MOWY KATONA (GELL. 10,23,4)

• Authors: Anna Tarwacka

Title variants

EN

Husband or Judge as Censor? Remarks Concerning Cato’s Speech (Gell. 10,23,4)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Gramatyczna analiza dyskutowanego przez badaczy fragmentu mowy Katona De dote (Gell. 10,23,4) pozwala wysnuć wniosek, iż po rozwodzie oceną obyczajności kobiety zajmował się sędzia, który mógł odebrać jej część lub całość posagu za niemoralne zachowanie. Natomiast w trakcie trwania małżeństwa rolę cenzora wobec żony pełnił mąż.

EN

Summary An examination of the grammar of a passage from Cato’s oration De dote discussed by Gellius (Gell. 10,23,4) leads to the conclusion that following a divorce a judge reviewed the morality of the woman concerned, and he could deprive her of part or the whole of her dowry if he found her guilty of immorality. On the other hand while the marriage lasted it was the husband who performed the censor’s duties with respect to his wife.

Keywords

PL

Katon; cenzor; obyczaje kobiet; rozwód; posag.; Katon; cenzor; obyczaje kobiet; rozwód; posag.

EN

Cato; censor; women’s morals; divorce; dowry.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Zeszyty Prawnicze
• Year: 2017
• Volume: 17
• Issue: 4
• Pages: 85-99

Dates

published

2018-05-26

Contributors

author

Anna Tarwacka

References

• Amunátegui Perelló C.F., Formas dotales en la comedia plautina, «Revista de Estudios Histórico-Jurídicos» 27/2005, s. 28-30
• Amunátegui Perelló C.F., La obligación de restitución de la dote y el nacimiento del divorcio en Roma, «Revista de Estudios Histórico-Jurídicos» 30/2008, s. 37-46
• Astin A.E., Cato the Censor, Oxford 1978
• Baltrusch E., ‘Regimen morum’. Die Reglamentierung des Privatlebens der Senatoren und Ritter in der römischen Republik und frühen Kaiserzeit, München 1989
• Banfi A., ‘Gynaikonomein’. Intorno ad una magistratura ateniese del IV secolo ed alla sua presenza nelle fonti teatrali greche e romane, [w:] Diritto e teatro in Grecia e Roma, red. E. Cantarella, L. Gagliardi, Milano 2007, s. 17-29
• Bauman R.A., Women and Politics in Ancient Rome, London 1992 (reprint 2003) Bauman R.A., Lawyers in Roman Transitional Politics. A study of the Roman jurists in their political setting in the Late Republic and Triumvirate, München 1985
• Bottiglieri A., La legislazione sul lusso nella Roma repubblicana, Napoli 2002
• Chytła K., ‘Sit modus in rebus’. Rzecz o ‘leges sumptuariae’ w prawie rzymskim, «Zeszyty Prawnicze TBSP UJ» 12/2004, s. 131-138
• Clemente G., Le leggi sul lusso e la società romana tra III e II secolo a.C., [w:] Società romana e produzione schiavistica. III. Modelli etici, diritto e trasformazioni sociali, red. A. Giardina, A. Schiavone, Roma 1981, s. 1-14
• Fayer C., La familia romana. Aspetti giuridici ed antiquari. Sponsalia. Matrimonio. Dote. Parte seconda, Roma 2005
• Fiori R., ‘Homo sacer’. Dinamica politico-costituzionale di una sanzione giuridico-religiosa, Napoli 1996
• Giunti P., ‘Consors vitae’. Matrimonio e ripudio in Roma antica, Milano 2004
• Greenidge A.H.J., ‘Infamia’. Its Place in Roman Public and Private Law, Oxford 1894
• Holford-Strevens L., Aulus Gellius. An Antonine Scholar and his Achievement, Oxford 2003
• Jacobs A., Carvilius Ruga v Uxor: A famous Roman divorce, «Fundamina» 15.2/2009, s. 92-111
• Jurewicz A.R., Czymże jest wolność, jeśli nie wolno temu, kto chce umrzeć w luksusie?, [w:] Człowiek pomiędzy prawem a ekonomią w procesie integracji europejskiej, red. G. Dammaco, B. Sitek, O. Cabaj, Olsztyn-Bari 2008, s. 338-342
• Kienast D., Cato der Zensor. Seine Persönlichkeit und seine Zeit, Darmstadt 1979
• Kunkel W., Das Konsilium im Hausgericht, «ZSS» 83/1966, s. 219-251
• Kuryłowicz M., ‘Leges aleariae’ und ‘leges sumptuariae’ im antiken Rom, «Acta Universitatis Szegedensis. Acta Iuridica et Politica» 33/1985, Studia in honorem Velimiri Polay, s. 271-279
• Kuryłowicz M., ‘Leges sumptuariae’ w państwie i prawie rzymskim, [w:] Z historii państwa, prawa, miast i Polonii. Prace ofarowane profesorowi Władysławowi Ćwikowi w czterdziestolecie Jego pracy naukowej, Rzeszów 1998, s. 139-154
• Kuryłowicz M., Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 1994
• Kuryłowicz M., Prawo rzymskie wobec przejawów luksusu i marnotrawstwa, [w:] Zbytek i ubóstwo w starożytności i średniowieczu, red. L. Kostuch, K. Ryszewska, Kielce 2010, s. 131-140
• Minieri L., ‘Vini usus feminis ignotus’, «Labeo» 28/1982, s. 150-163
• Musiał D., Zakaz picia wina przez rzymskie kobiety. Przyczynek do dziejów religii i obyczajów, [w:] ‘Crimina et mores’. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, red. M. Kuryłowicz, Lublin 2001, s. 121-127
• Pikulska-Robaszkiewicz A., Ustawowa regulacja obyczajów w prawie rzymskim, «Studia Iuridica» 37/1999, s. 213-219
• Robleda O., Il divorzio a Roma prima di Constantino, «ANRW» II.14/1982, s. 347-390
• Rotondi G., ‘Leges publicae populi Romani’. Elenco cronologico con una introduzione sull’ attività legislativa dei comizi romani, Milano 1912
• Ruggiero A., Nuove rifessioni in tema di tribunale domestico, [w:] ‘Sodalitas’. Scritti in onore di Antonio Guarino, IV, Napoli 1984, s. 1593-1600
• Sanna M.V., Matrimonio e altre situazioni matrimoniali nel diritto romano classico. ‘Matrimonium iustum- matrimonium iniustum’, Napoli 2012
• Sauerwein I., Die ‘leges sumptuariae’ als römische Maßname gegen der Sittenverfall, Hamburg 1970
• Schmähling E., Die Sittenaufsicht der Censoren. Ein Beitrag zur Sittengeschichte der römischen Republik, Stuttgart 1938
• Schuhmann E., Der Typ der ‘uxor dotata’ in den Komödien des Plautus, «Philologus» 121/1997, s. 45-65
• Slob E., ‘Luxuria’. Regelgeving en maatregelen van censoren ten tijde van de Romeinse Republiek, Utrecht 1986
• Sondel J., Les ‘leges sumptuariae’ considérées comme l’expresion des conditiones sociales et économiques de la Rome antique, «Archivium Iuridicum Cracoviense» 6/1973, s. 101-124
• Sondel J., Ustawy przeciw luksusowi w starożytnym Rzymie, «Mówią Wieki» 18.3/1975, s. 9-12
• Sondel J., Ustawy przeciw luksusowi w starożytnym Rzymie, «Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU» 58/1994, s. 25-29
• Söllner A., Zur Vorgeschichte und Funktion der ‘actio rei uxoriae’, Köln-Wien 1969
• Tarwacka A., O tym, jak Plaut nie pisał o cenzorach, «Studia Prawnicze KUL», s. 103-118
• Tarwacka A., Prawne aspekty urzędu cenzora w starożytnym Rzymie, Warszawa 2012
• Tarwacka A., Rozwód Carviliusa Rugi – czy naprawdę pierwszy?, «CPH» 54.1/2002, s. 301-308
• Tarwacka A., The censors and their duties in the comedies of Plautus, «Revista General de Derecho Romano» 23/2014, s. 1-14.
• Tarwacka A., Urząd cenzora w świetle ‘Nocy attyckich’ Aulusa Gelliusa, «Zeszyty Prawnicze» 14.3/2014, s. 221-252
• Tarwacka A., ‘Vir cum divortium fecit mulieri iudex pro censore est.’ Were the woman’s morals examined and assessed during or out of a lawsuit?, [w:] Alternative Dispute Resolution: From Roman Law to Contemporary Regulations, red. B. Sitek, J. Szczerbowski, K. Ciućkowska-Leszczewicz, C. Lázaro Guillamón, S. Kursa, A. Bauknecht, Warsaw 2016, s. 181-188
• Treggiari S., Roman Marriage. ‘Iusti coniuges’ from the time of Cicero to the time of Ulpian, Oxford 1991
• Volterra E., Il preteso tribunale domestico in diritto romano, «RISG» 2/1948, s. 103-153
• Volterra E., ‘Iudicium de moribus’, «NNDI» 9/1963, s. 344
• Watson A., The Divorce of Carvilius Ruga, «TR» 33/1965, s. 38-50 = [w:] Studies in Roman Private Law, London 1991, s. 23-35
• Watson A., The Law of Persons in the Later Roman Republic, Oxford 1967
• Wolff H.J., Das ‘iudicium de moribus’ und sein Verhältnis zur ‘actio rei uxoriae’, «ZSS» 54/1934, s. 315-321.
• Zabłocki J., Illeciti delle donne romane, «Ius Antiquum» 1(8)/2001, s. 75-80
• Zabłocki J., Kompetencje ‘patres familias’ i zgromadzeń ludowych w sprawach rodziny w świetle ‘Noctes Atticae’ Aulusa Gelliusa. Rozprawa habilitacyjna, Warszawa 1990
• Zabłocki J., ‘Si mulier vinum bibit condemnatur’, «PK» 32.1-2/1989, s. 223-232
• Zabłocki J., The Image of a Roman Family in ‘Noctes Atticae’ by Aulus Gellius, «Pomoerium» 2/1996, s. 35-44
• Zanda E., Fighting Hydra-like Luxury. Sumptuary Regulation in the Roman Republic, London 2011.

Identifiers

DOI

10.21697/zp.2017.17.4.05