OD ‘NECESSITAS NON HABET LEGEM’ DO RACJI STANU. KILKA UWAG O REWOLUCJI W JĘZYKU POLITYKI W SZESNASTOWIECZNYCH WŁOSZECH

• Authors: Joanna Małgorzata Sondel Cedarmas

Title variants

EN

From ‘Necessitas non habet legem’ to ‘Raison d’Etat’: Some Remarks on the Revolution in the Language of Politics in 16th-Century Italy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia wkład Niccolò Machiavellego w wykształcenie nowożytnej idei oraz języka polityki. Poprzez analizę kluczowych pojęć wprowadzonych do języka politycznego przez florenckiego myśliciela, autorka stara się udowodnić tezę, że chociaż wyrastał on ze średniowiecznej tradycji myśli politycznej, jednak opracowana przez niego idea państwa oraz racji stanu dały początek nowożytnej teorii państwa i prawa. W odróżnieniu od średniowiecznych teoretyków polityki, w myśli Machiavellego przetrwanie i rozwój państwa stały się najważniejszymi celami podejmowanych działań, a kluczowe dla tradycji klasycznej poję cie dobra wspólnego, zostało zastąpione przez pojęcie interesu państwa. Podobnie też podstawowym kryterium działań politycznych oraz oceny funkcjonowania państwa stała się już nie idea sprawiedliwości, harmonii czy dobrego życia, lecz skuteczność.

EN

The article presents Niccolò Machiavelli’s contribution to the development of the modern concept and language of politics. I embark on an analysis of the key concepts Machiavelli brought into the language of politics to show that his view of the state and raison d’état gave rise to the modern theory of the state and law, even though he had been nurtured on the medieval tradition of political thought. Unlike the medieval theoreticians of politics, Machiavelli put special emphasis on the endurance and growth of the state, making them the primary objectives of political activity and replacing the common good – the concept which was the cornerstone of the classical tradition – with the concept of raison d’état. For him the basic criterion for the assessment of political action and the way the state worked was no longer the concept of justice, harmony or the good life, but effectiveness.

Keywords

PL

Niccolò Machiavelli; język polityki; państwo; virtù; necessitas; racja stanu.; Niccolò Machiavelli; język polityki; państwo; virtù; necessitas; racja stanu.

EN

Niccolò Machiavelli; the language of politics; the state; virtù; necessitas; raison d’état.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Zeszyty Prawnicze
• Year: 2019
• Volume: 19
• Issue: 3
• Pages: 7-30

Dates

published

2019-10-09

Contributors

author

Joanna Małgorzata Sondel Cedarmas

References

• Berlin I., Oryginalność Machiavellego, [w:] Pod prąd, Poznań 2002.
• Botero G., Della region di stato. Con tre libri delle cause della grandezza della città, red. L. Firpo, Torino 1948.
• Burckhardt J., Kultura odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1999.
• Dante Alighieri, De Monarchia, Kęty 2002.
• Chabod F., Scritti sul Rinascimento, Torino 1967.
• De Caprariis V., Francesco Guicciardini dalla politica alla storia, Napoli 1993.
• Garin E., Nad myślą Machiavellego, «Archiwum Historii Filozofi i Myśli Społecznej» 19/1973, s. 10-24.
• Gilbert F., Machiavelli e Guicciardini. Pensiero politico e storiografa a Firenze nel Cinquecento, Torino 2012.
• Grabski S., Z zagadnień polityki narodowo-państwowej, Warszawa 1925.
• Grzybowski j., Filozofczny uniwersalizm sporu o charakter władzy. Tomasz z Akwinu i Dante Alighieri, Kęty 2005.
• Grzybowski K., Wstęp, [w:] M. Machiavelli, Książę, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969.
• Grzybowski K., Machiavelli – człowiek Średniowiecza, [w:] Niccolò Machiavelli – paradoksy losów doktryny, red. A. Tomasik-Brzost, Warszawa 1973, s. 71-82.
• Klimkiewicz A., Wstęp, [w:] N. Machiavelli, Książę, Kraków 2005.
• Łuszczyńska M., ‘Ubi ratio, ibi ius’. Doktryna prawna św. Tomasza z Akwinu, Lublin 2013.
• Nanke C., Wstęp, [w:] N. Machiavelli, Książę, Lwów-Warszawa 1920.
• Passerin d’Entrèves A., Dante politico e altri saggi, Torino 1955.
• Machiavelli N., Książę, przeł. i oprac. C. Nanke, Lwów-Warszawa 1920.
• Machiavelli N., Książę, przeł. z włoskiego i przedmową opatrzył W. Rzymowski, Warszawa 1917.
• Machiavelli N., Książę, tłum. A. Klimkiewicz, Kraków 2005.
• Machiavelli N., Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, Warszawa 2009.
• Meinecke F., Die idee der Staatsräson in der neuren Geschichte, München 1963.
• Malarczyk J., Idea „racji stanu” w myśli politycznej Renesansu włoskiego, [w:] Racja stanu. Historia, teoria, współczesność, red. E. Olszewski, Lublin 1989.
• Maneli M., Historia doktryn politycznych i prawnych, część I, Warszawa 1961.
• Maneli M., Machiavelli, Warszawa 1968.
• Markiewicz B.A., Państwo albo stan, czyli o podstawie nowożytnej formy polityki, [w:] Państwo jako wyzwanie, red. A. Rzegocki, Kraków 2000.
• Passerin d’Entrèves A., Dante politico e altri saggi, Torino 1955.
• Piekarski R., Koncepcja cnót politycznych Machiavellego na tle elementów klasycznej etyki cnót, Gdańsk 2007.
• Prokop K., Modele stanu nadzwyczajnego, Białystok 2012.
• Rzegocki A., Racja stanu a polska tradycja myślenia o polityce, Kraków 2008.
• Rzegocki A., Racja stanu w polskiej tradycji politycznej, [w:] Kryterium etyczne w koncepcji Racji Stanu, red. A. Krzynówek-Arndt, Kraków 2013, s. 37-52.
• Skinner Q., Le origini del pensiero politico moderno, I: Il Rinascimento, Bologna 1989.
• Skowron R., Spory o rację stanu, antymakiawelizm w Polsce i w Hiszpanii w XVI i XVII wieku, [w:] Spory o państwo w dobie nowożytnej. Między racją stanu a partykularyzmami, red. Z. Anusik, Łódź 2007, s. 339-355.
• Strauss L., Machiavelli’s Intention: The Prince, «The American Political Science Review» 51.1/1951, s. 34-38.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, II-II, q. 47-56: Roztropność, XVII,
• tłum. i oprac. ks. S. Bełch, Londyn 1964; Suma teologiczna, II-II, q. 57-80: Sprawiedliwość, XVII, tłum. i oprac. F.W. Bednarski OP, Londyn 1970; Suma teologiczna, II-II, q. 101-122: Cnoty społeczne, XX, tłum. i oprac. F.W. Bednarski OP, Londyn 1972.
• Viroli M., Dalla politica alla Ragion di Stato. La scienza del governo tra XIII
• e XVII secolo, Roma 1994.

Identifiers

DOI

10.21697/zp.2019.19.3.01