Tożsamość w krajobrazach (nie tylko) kulturowych województwa mazowieckiego

• Authors: Ewa Baranowska , Marta Pankowska , Agnieszka Dobrosielska

Title variants

EN

Identity in (not only) the cultural landscapes of the Mazowieckie Voivodeship

Abstracts

EN

The article presents areas distinguished by local traditions and cultivation of rituals and customs in the Mazowieckie Voivodeship, as well as the role of society in the formation and preservation of the intangible cultural heritage. In addition, the state of preservation or development of the synthetic features of the municipal landscape, i.e. tradition, identity and familiarity, was assessed in accordance with the methodology of the Council of Ministers Ordinance of January 11, 2019, regarding preparation of landscape audits. The analysis were based on the results of a survey conducted by the research team of the Department of Spatial Planning and Environmental Sciences of the Faculty of Geodesy and Cartography of the Warsaw University of Technology on behalf of the Mazovian Office for Regional Planning in Warsaw, in the area of the Mazowieckie Voivodeship. The research questionnaire contained 9 questions in the field of cultural heritage, and for the purposes of this article 4 out of 6160 surveys directly related to tangible and intangible heritage were analysed. The scope of analyses of tangible heritage concerned the occurrence of traditional and intangible architecture: ethnographic regions, cultivated traditions, rituals and customs, as well as the involvement of society in the 'cultural life' of their small homelands. The analysis of the questionnaires made it possible to confirm the presence of the already identified and indicated in the documents of the voivodeship self-government, as well as to indicate new areas of tangible and intangible cultural heritage of the Mazowieckie Voivodeship, which were confronted with both the source literature and the provisions in the voivodeship self-government documents. The results of the study indicated an important role of local government units, cultural institutions as well as associations and organizations of local communities in shaping and preserving intangible cultural heritage. The degree of the respondents' involvement in the cultivation of traditions, rituals and customs, according to the respondents' answers, turned out to be independent of the location in ethnographic regions. The responses of the respondents also indicated a return to the 'roots', resulting from the growing interest in folk culture, which is fostered by the activities undertaken to popularize and promote folk traditions, while in the process of intergenerational transfer of the values of the cultural heritage, the key role is played by the education of the society, especially the young generation.

PL

W artykule przedstawiono obszary wyróżniające się lokalną tradycją oraz kultywowaniem obrzędów i zwyczajów na terenie województwa mazowieckiego, jak również wskazano rolę społeczeństwa w kształtowaniu i zachowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ponadto wykonano ocenę stanu zachowania lub wykształcenia cech syntetycznych krajobrazu gmin, tj. tradycji, tożsamości i swojskości, zgodnie z metodyką rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 roku w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych. Analizy wykonano na podstawie wyników badania ankietowego, przeprowadzonego przez zespół badawczy Zakładu Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej, na zlecenie Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego w Warszawie, na obszarze województwa mazowieckiego. Ankieta badawcza zawierała 9 pytań z zakresu dziedzictwa kulturowego, gdzie dla celów niniejszego artykułu przeanalizowano 4 dotyczące bezpośrednio dziedzictwa materialnego i niematerialnego wśród 6160 wykonanych ankiet. Zakres analiz dziedzictwa materialnego dotyczył występowania tradycyjnej architektury a niematerialnego: regionów etnograficznych, kultywowanych tradycji, obrzędów i zwyczajów, a także zaangażowania społeczeństwa w „życie kulturalne” swoich małych ojczyzn. Przeprowadzona analiza ankiet, pozwoliła na potwierdzenie występowania rozpoznanych już i wskazanych w dokumentach samorządu województwa, jak również wskazanie nowych obszarów materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego województwa mazowieckiego, które skonfrontowano zarówno z literaturą przedmiotu, jak i z zapisami w dokumentach samorządu województwa. Wyniki badania wskazały na ważną rolę jednostek samorządu terytorialnego, instytucji kultury oraz stowarzyszeń i organizacji zrzeszających lokalne społeczności w kształtowaniu i zachowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Stopień zaangażowania respondentów w kultywowanie tradycji, obrzędów i zwyczajów, zgodnie z odpowiedziami ankietowanych okazał się niezależny od położenia w regionach etnograficznych. Odpowiedzi ankietowanych wskazały również na powrót do „korzeni”, wynikający ze wzrostu zainteresowania kulturą ludową, czemu sprzyjają podejmowane działania popularyzujące oraz promujące tradycje ludowe, natomiast w procesie międzypokoleniowego przekazu wartości bogactwa dziedzictwa kulturowego kluczową rolę odgrywa edukacja społeczeństwa, w szczególności młodego pokolenia.

Keywords

PL

krajobraz kulturowy; tradycja; architektura; regiony etnograficzne; dziedzictwo kulturowe

EN

cultural landscape; tradition; architecture; ethnographic regions; cultural heritage

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2022
• Issue: 41
• Pages: 87-106

Dates

published

2022

Contributors

author

Ewa Baranowska

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Oddział Terenowy w Płocku

author

Marta Pankowska

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Oddział Terenowy w Płocku

author

Agnieszka Dobrosielska

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Oddział Terenowy w Płocku

References

• Brzezińska A., 2013, Rola społeczności lokalnej w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego na przykładzie Wielkopolski [w:] J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, t. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Lublin–Warszawa.
• Góral A., 2013, Rola samorządu terytorialnego w zrównoważonym zarządzaniu niematerialnym dziedzictwem kulturowym [w:] J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, t. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Narodowy Instytut Dziedzictwa Lublin–Warszawa.
• Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r. (Dz.U. z 2011 r. nr 172, poz. 1018).
• Kijowski J., 2006, Kultura kurpiowska – wczoraj i dzisiaj [w:] S. Siekierski (red.), Tradycje kultury Północnego Mazowsza, seria: Człowiek, Społeczeństwo, Polityka, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Geysztora, Pułtusk.
• Kuzak Ł., Maciejewska A., 2021, Raport pt. Rozpoznanie i ocena syntetycznych cech krajobrazu w postaci tradycji, tożsamości i swojskości na obszarze województwa mazowieckiego w oparciu o metodykę Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 roku w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych wykonany na zlecenie MBPR w Warszawie, Politechnika Warszawska, Warszawa.
• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego, 2018, Uchwała nr 22/18 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa.
• Plit J., 2016, Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany, Prace Geograficzne, 253, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Polska Regiony historyczne, https://histmag.org/grafika/2016_articles/reg_hist_2.jpg [dostęp: 25.04.2022].
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 roku w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 394).
• Załącznik do Zarządzenia nr 163/19 Marszałka Województwa Mazowieckiego z dnia 7 listopada 2019 r. Regulamin wewnętrzny Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.41.06

Biblioteka Nauki

2108101