Nie wiem… Nie mogę naprawdę… Ja mam głowę taką, kiepską zupełnie – o zmianach w dyskursie pacjentów z otępieniem w chorobie Alzheimera

• Authors: Aneta Domagała

Title variants

EN

I don’t Know… I Really Cannot… My Head is so, so Very Weak – On Changes in the Discourse of Patients with Dementia in Alzheimer’s Disease

Abstracts

EN

The paper presents the issues of description as a form of oral utterance in Alzheimer’s patients. the research procedure was oriented towards the significant tendency in some patients for pointing unambiguously to one’s own incompetence, inability to satisfy the requirements connected with constructing an utterance (according to the notions that the subject has in this respect). the empirical material comprises utterances in the form of description – speech samples collected in individual testing of 120 patients with mild and moderate stages of dementia in Alzheimer’s disease. Depending on the type of description (here: descriptions of persons, description of interiors, description of situations) the problem occurred in 39-47 percent of the subjects, and was one of the most frequent undesirable behaviors in terms of the macrostructure of the description. In some subjects it was behavior with heightened intensity, which can make it a distinguishing characteristic of their discourse. the analyzed behaviors make it possible to identify persons with dementia as interaction participants trying to cope with problems with utterance production and at the same time - at least partially – sensing their limitations, signaling them to their interlocutors, and seeking understanding; an incompetent speaker gives him/herself the right not to hide his/her difficulties.

PL

Artykuł poświęcony jest problemom w zakresie realizacji wypowiedzi ustnych ujawnianym przez osoby z otępieniem w chorobie Alzheimera. Postępowanie badawcze ukierunkowano na znamienne dla części pacjentów wskazywanie w toku wypowiedzi, w sposób jednoznaczny, na własną niekompetencję, na niemożność sprostania wymaganiom związanym z konstruowaniem tekstu (wedle wyobrażeń, jakie ma w tym względzie badany). Materiał empiryczny stanowią wypowiedzi w formie opisu – próbki mowy zgromadzone w badaniach indywidualnych 120 osób w łagodnym i umiarkowanym stadium otępienia w chorobie Alzheimera. W zależności od rodzaju opisu (tu: opis postaci, opis miejsca, opis sytuacji) problem występował u 39–47% badanych, był jednym z najczęstszych zachowań niepożądanych w aspekcie makrostruktury opisu. U części badanych był zachowaniem o zwiększonym nasileniu, co może czynić go wyróżnikiem ich dyskursu. Analizowane zachowania pozwalają rozpoznać osoby z otępieniem jako uczestników interakcji borykających się z problemami z realizacją wypowiedzi i jednocześnie – przynajmniej częściowo – wyczuwających własne ograniczenia, sygnalizujących je współrozmówcom, szukających zrozumienia; niekompetentny mówca daje sobie prawo do nieskrywania własnych trudności.

Keywords

PL

choroba Alzheimera; diagnoza logopedyczna; opis; otępienie łagodne; otępienie umiarkowane; sprawności komunikacyjne

EN

Alzheimer’s disease; diagnosis; description; mild stage of Alzheimer’s dementia; moderate stage of Alzheimer’s dementia; communication skills

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2021
• Volume: 50
• Issue: 1
• Pages: 83-99

Dates

published

2021

Contributors

author

Aneta Domagała

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

• https://orcid.org/0000000159555164

References

• Arkin S., Mahendra N., 2001, Discourse analysis of Alzheimer’s patients before and after intervention: Methodology and outcomes, “Aphasiology” 15, 6, s. 533–569.
• Beard R.l., Knauss J., Moyer D., 2009, Managing disability and enjoying life: How we reframe dementia through personal narratives, “Journal of Aging Studies” 23, s. 227–235.
• Domagała A., Sitek E., 2018, Niefarmakologiczne metody terapii w chorobie alzheimera, [w:] A. Domagała, E. Sitek, Choroba alzheimera. Zaburzenia komunikacji językowej, Gdańsk, s. 228–257.
• Domagała A., 2015, Narracja i jej zaburzenia w otępieniu alzheimerowskim, Lublin.
• Fleming V.B., Harris J.L., 2008, Complex discourse production in mild cognitive impairment: Detecting subtle changes, “Aphasiology” 22 (7–8), s. 729–740.
• Gałecki P., Święcicki Ł., 2015. Kryteria diagnostyczne z DSM-5®. Desk reference, przeł. P.S. Krawczyk, Wrocław
• Grabias S., 2001, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
• Hubbard G., Downs M.G., Tester S., 2003, Including older people with dementia in research: challenges and strategies, “Aging & Mental Health”, September 7(5), s. 351–362.
• Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, 2000, Kraków–Warszawa.
• Marczewska H., 1994, Zaburzenia językowe w demencji typu alzheimera, [w:] Nie tylko afazja… o zaburzeniach językowych w demencji alzheimera, demencji wielozawałowej i przy uszkodzeniach prawej półkuli mózgu, Warszawa, s. 7–60.
• Mackenzie C., Brady M., Norrie J., Poedjianto N., 2007, Picture description in neurologically normal adults: Concepts and topic coherence, „Aphasiology” 21, 3/4, s. 340–354.
• Mckhann G. M., Knopman D.S., Chertkow H., Hyman B.T., Jack C.R. Jr, Kawas CH., Klunk W.E., Koroshetz W.J., Manly J.J., Mayeux R., Mohs R. C., Morris J. C., Rossor M.N., Scheltens P., Carrillo M.C., Thies B., Weintraub S., Phelps C.H., 2011, The diagnosis of dementia due to Alzheimer’s disease: recommendations from the National Institute on Aging-Alzheimer’s Association workgroups on diagnostic guidelines for Alzheimer’s disease, “Alzheimer’s & Dementia” 7(3), s. 263–269.
• Potocka-Pirosz K., 2019, Zaburzenia mowy we wczesnej fazie choroby alzheimera. Studium przypadków, Warszawa.
• Pąchalska M., Kurzbauer H., MacQueen B.D., Grochmal-Bach B., Godziniec K., 2004, Kliniczny Test Funkcji Wykonawczych – Zrewidowany w diagnostyce różnicowej depresji, zespołu lekkich zaburzeń poznawczych oraz otępienia typu Alzheimera, „Psychogeriatria Polska” 1 (2), s. 119–144.
• Sitek E., 2018, Mowa w chorobie Alzheimera [w:] A. Domagała, E. Sitek, Choroba Alzheimera. Zaburzenia komunikacji językowej, Gdańsk, s. 62–70.
• Wciórka J., red., 2008, Kryteria diagnostyczne wg DSM-IV-TR, Wrocław.
• Witosz B., 1997, Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji, Katowice.
• Witosz B., 2001, Między opowiadaniem a opisem (o wykorzystaniu teorii współczesnej lingwistyki w typologii gatunków mowy), [w:] Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski, Kraków, s. 23–43.
• Woods R.T., 2001, Discovering the person with Alzheimer’s disease: Cognitive, emotional and behavioral aspects, “Aging & Mental Health” 5 (Supplement 1), s. 7–16.

Identifiers

DOI

10.24335/1ae4-8p71

Biblioteka Nauki

1943737