Chyba… Może… Mężczyzna pewnie czy coś – o zmianach w dyskursie pacjentów z otępieniem w chorobie Alzheimera

• Authors: Aneta Domagała

Title variants

EN

Probably … Possibly… A Man, I think, or Something – On Changes in the Discourse of Patients with Dementia in Alzheimer’s Disease

Abstracts

EN

The present paper discusses the issue of modality in the oral utterances constructed by patients with dementia in Alzheimer’s disease; it focuses on hypothetical information in the macro-structure of utterances in the form of description (here: descriptions of persons, description of interiors, description of situations). the empirical material comprises speech samples collected in individual testing of 120 patients with mild and moderate stages of dementia in Alzheimer’s disease. the paper characterizes behaviors classified within the A/h category (correctly defining objects, hypothetical information), which occur in general in 23-83.33 % of all subjects, depending on the kind of description, as well as behaviors classified within the B/h category (incorrect definitions of objects, hypothetical information), occurring in general in 28.33-42.50 % of all subjects, depending on the kind of description. the patients’ behaviors have been illustrated. the analyzed behaviors make it possible to identify persons with dementia as interaction participants trying to cope with problems with utterance production and at the same time - at least partially – sensing their limitations, signaling them to their interlocutors (in the way shown in the earlier article – Domagała 2021).

PL

Niniejszy artykuł podejmuje kwestię modalności w wypowiedziach ustnych budowanych przez osoby z otępieniem w chorobie Alzheimera, koncentrując się na informacjach o charakte-rze hipotetycznym w makrostrukturze wypowiedzi w formie deskrypcji (tu: opis postaci, opis miej-sca, opis sytuacji). Materiał empiryczny stanowiły próbki mowy zgromadzone w badaniach indy-widualnych 120 osób w łagodnym i umiarkowanym stadium otępienia w chorobie Alzheimera. Scharakteryzowano zachowania klasyfikowane w ramach kategorii A/h (prawidłowe określanie obiektów, informacje o charakterze hipotetycznym), występujące ogółem u 23–83,33% wszystkich badanych, w zależności od rodzaju opisu, oraz zachowania klasyfikowane w ramach kategorii B/h (nieprawidłowości w określaniu obiektów, informacje o charakterze hipotetycznym), występujące ogółem u 28,33–42,50% wszystkich badanych, w zależności od rodzaju opisu. Dokonano ilustra-cji zachowań pacjentów.Analizowane zachowania pozwalają rozpoznać osoby z otępieniem jako uczestników interak-cji borykających się z problemami z realizacją wypowiedzi i jednocześnie – przynajmniej częścio-wo – wyczuwających własne ograniczenia, sygnalizujących je współrozmówcom (tak, jak wskazy-wano we wcześniejszym artykule w odniesieniu do – Domagała 2021).

Keywords

PL

choroba Alzheimera; łagodna faza otępienia; umiarkowana faza otępienia; funkcje modalne wypowiedzi; makrostruktura opisu; sprawności komunikacyjne

EN

Alzheimer’s disease; diagnosis; mild stage of Alzheimer’s dementia; moderate stage of Alzheimer’s dementia; modality; macrostructure of the description; communication skills

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2021
• Volume: 50
• Issue: 2
• Pages: 69-91

Dates

published

2021

Contributors

author

Aneta Domagała

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

• https://orcid.org/0000000159555164

References

• Arkin S., Mahendra N., 2001, Discourse analysis of Alzheimer’s patients before and after intervention: Methodology and outcomes, “Aphasiology” 15, 6, s. 533–569.
• Boniecka B., 1999, Wykład o modalności, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio FF, vol. XVII, s. 7–29.
• Domagała A., 2015, Narracja i jej zaburzenia w otępieniu alzheimerowskim, Lublin.
• Domagała A., 2021, Nie wiem… nie mogę naprawdę… Ja mam głowę taką, kiepską zupełnie – o zmianach w dyskursie pacjentów z otępieniem w chorobie Alzheimera, „Logopedia”, 50–1, s. 83–99.
• Domagała A., Sitek E., 2018, Choroba alzheimera. zaburzenia komunikacji językowej, Gdańsk
• Done D.J., Gale T.M., 1997, Attribute Verification in Dementia of Alzheimer Type: Evidence for the Preservation of Distributed Concept Knowledge, “Cognitive Neuropsychology” 14 (4), s. 547–571.
• Fleming V.B., Harris J.l., 2008, Complex discourse production in mild cognitive impairment: Detecting subtle changes, “Aphasiology” 22 (7–8), s. 729–740.
• Gale T.M., Irvine K., Laws K.R., Ferrissey S., 2009, The naming profile in Alzheimer patients parallels that of elderly controls, “Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology” 31 (5), s, 565–574.
• Geiger A., 2013, Stary król na wygnaniu, Warszawa.
• Grabias S., 2001, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
• Grabias S., 2015, Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii, [w:] Logopedia. postępowanie logopedyczne. Standardy, red. S. Grabias, T. Woźniak, J. Panasiuk, Lublin, s. 13–35.
• Holmes S.J., Fitch F.J., Ellis A.W., 2006, Age of Acquisition Affects Object Recognition and Naming in Patients with Alzheimer’s Disease, “Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology” 28, s. 1010–1022.
• Klemensiewicz Z., 1968, Zarys składni polskiej, Warszawa.
• Kremin H., Perrier D., De Wilde M., Dordain M., Le Bayon A., Gatignol P., Rabine C., Corbineau M., Lehoux E., Arabia C., 2001, Factors Predicting Success in Picture Naming in Alzheimer’s Disease and Primary Progressive Aphasia, “Brain and Cognition” 46, s. 180–254.
• Laws K.R., Adlington R.L., Gale T.M., Moreno-Martinez F.J., Sartori G., 2007, A meta-analytic review of category naming in Alzheimer’s disease, “Neuropsychologia”, 45, s. 2674–2682.
• Marczewska H., 1994, Zaburzenia językowe w demencji typu alzheimera, [w:] Nie tylko afazja… o zaburzeniach językowych w demencji alzheimera, demencji wielozawałowej i przy uszkodzeniach prawej półkuli mózgu, Warszawa, s. 7–60.
• Mackenzie C., Brady M., Norrie J., Poedjianto N., 2007, Picture description in neurologically normal adults: Concepts and topic coherence, „Aphasiology” 21, 3/4, s. 340–354.
• Montanes P., Goldblum M.C., Boller F., 1996, Classification deficits in Alzheimer’s disease with special reference to living and nonliving things, “Brain and Language” 54, s. 335–358.
• Potocka-Pirosz K., 2019, Zaburzenia mowy we wczesnej fazie choroby Alzheimera. Studium przypadków, Warszawa.
• Rutkiewicz-Hanczewska M., 2016, Neurobiologia nazywania. O anomii proprialnej i apelatywnej, Poznań.
• Sacks O., 1996, Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem, Poznań
• Sitek E., 2018, Mowa w chorobie Alzheimera, [w:] A. Domagała, E. Sitek, Choroba Alzheimera. Zaburzenia komunikacji językowej, Gdańsk, s. 62–70.
• Taler V., Phillips N.A., 2008, Language performance in Alzheimer’s disease and mild cognitive impairment: A comparative review, “Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology” 30 (5), s. 501–556.
• Witosz B., 1997, Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji, Katowice.
• Witosz B., 2001, Między opowiadaniem a opisem (o wykorzystaniu teorii współczesnej lingwistyki w typologii gatunków mowy), [w:] Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski, Kraków, s. 23–43.

Identifiers

DOI

10.24335/j0zj-4w48

Biblioteka Nauki

1954935